احمدی نژاد خطاب به قدرت های شرق و غرب گفت: من هشدار می دهم که شما با یک ملت بزرگ مواجه هستید. چه کسی به شما اجازه داده است در پشت صحنه، با یکدیگر قرار و مدار بگذارید و روی ایران معامله کنید.
این روزها مباحث مذاکرات در وین بحثبرانگیز شده است. برخی از نظرات مثبت طرفهای مذاکره در مورد لغو تحریمها میگویند و برخی دیگر مدعی هستند که ایرانیها در حال مذاکره مستقیم با آمریکاییها هستند که البته به گفته وزیرامورخارجه کشورمان این صحبت بههیچوجه صحت ندارد اما درعینحال اگر درروند مذاکرات هستهای به مرحلهای برسیم که رسیدن به یک توافق خوب با تضمین بالا لازمهاش این باشد که سطحی از گفتوگو را با آمریکا داشته باشیم، آن را نادیده نخواهیم گرفت.
اگر بخواهیم یک تحلیل واقعبینانه درباره روند مذاکرات هستهای داشته باشیم، باید فضای رسانهای را از آنچه پشت میز مذکرات میگذرد، تفکیک کنیم. فضای رسانه تاثیرپذیر از روند پشت میز مذاکرات هست ولی واقع این است آنچه از طرف وزیرخارجه انگلیس یا وزیر خارجه خودمان یا رابرت مالی منعکس میشود، بُعد رسانهای ماجراست و نه الزاما آنچه در میز مذاکرات جریان دارد.
ابراهیم رئیسی درباره مذاکرات وین و مذاکره مستقیم با ایالات متحده گفت: درخواست مذاکره مستقیم از سوی آمریکا جدید نیست و مدتهاست مطرح شده است، ولی تا الان با آمریکا مذاکره نکردهایم، اما چنانچه در طرف مقابل آمادگی رفع تحریمها وجود داشته باشد، جا برای توافق وجود دارد.
این یادداشت در پی آن است که نکته مهمی را درباره برجام متذکر شود. بهرغم این نکتهای که قلمی خواهد شد، امیدوارم که برجام هر چه زودتر نهایی و دوباره اجرا شود. با این حال باید تصور روشنی از آینده آن داشت و از شکست قبلی آن درس گرفت.
گزارشهای اخیر مبنی بر تلاش روسیه برای جلب موافقت ایران با توافقی موقت در مذاکرات وین میتواند حاکی از وجود برخی موانع در راه احیای کامل برجام در محدوده زمانی باشد که گویا طرف غربی بهطور غیررسمی مطرح کرده است.
در پی ادامه مذاکرات وین طی روزهای اخیر، خبری مربوط به توافق موقت از سوی آمریکاییها اعلام شد که ظاهرا در پی پیشنهاد روسها به ایران و البته با اطلاع آمریکاییها انجام شده است.
در مذاکرات توافق هستهای ایران در وین، ایران و ایالات متحده از طرف ثالث برای انتقال نظرات خود به یکدیگر استفاده میکنند که نه تنها باعث کند شدن روند میشود بلکه انعطافپذیر هم نیست.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، روز چهارشنبه، ۱۹ ژانویه، مدعی شد که درخواست تضمین ایران برای بازگشت به برجام یکی از گرههای اصلی گفتوگوهای وین است.آنتونی بلینکن در این خصوص، لبه تیز انتقادات خود را متوجه دولت پیشین آمریکا کرد و گفت: «فکر میکنم منصفانه است بگوییم که تصمیم برای خروج از آن توافق هستهای یکی از بدترین تصمیمهایی بود که در تاریخ اخیر سیاست خارجی آمریکا گرفته شده است.»
تحرکات برجامی در کشورهای مذاکره کننده با ایران تعطیل نشده و تاکید دارند موضع ایران معیار تداوم مذاکرات است مانند سخنگوی کاخ سفید در یک کنفرانس خبری به سوالی درباره اظهارات اخیر رئیسجمهور آمریکا درباره احیای برجام پاسخ داد.
ارزیابی سیاست خارجی یک ساله رهبران جمهوریخواه در مجلس نمایندگان حاکی از آن است که دولت بایدن بیش از ۱۲ نوبت در تحقیقات نهاد قانونگذار آمریکایی درباره مذاکرات برجامی وین و نحوه اجرای تحریمهای اقتصادی علیه ایران کارشکنی کرده است.
توافق احتمالی همان مواردی را در بر خواهـــد گرفت که مذاکرهکننده پیشین ایران در ماه ژوئن به آن دست یافته بود، در پاسخ به این سوال که اگر قرار است همان موارد به امضای طرفین برسد، به چه علت چندین ماه این توافق به تأخیر افتاده است،آقای روحانی در مقطع پایان شش دور مذاکرات وین رئیسجمهور کشور بودند و در زمانی هم که در آن سمت بودند، مسئولیت داشتند و سخنانشان هم مستند بود؛ ایشان شب قبل از پایان دوره ریاستشان در یک برنامه تلویزیونی به صراحت اعلام کردند که توافق تقریبا قطعی شده و شرایط به گونهای است که اگر آقای عراقچی اجازه داشته باشد، میتواند عازم وین شده و توافق را امضا کند.
با آغاز دور هشتم مذاکرات برجامی و سیگنالهای مثبتی که از حصول توافق در آینده نزدیک خبر میدهند نگاه فعالان اقتصادی به نتایج توافقات هستهای دوخته شده است. در واقع با تشدید تحریمها و مشکلاتی که در نتیجه کاهش درآمدهای ارزی و همچنین هزینههای مازادی که بر تعاملات مالی تحمیل شده بود فضای اقتصاد کشور را به کوچکترین و سختترین حالت خود رسانده است.
عضو هیات رئیسه مجلس اعتقاد دارد اظهارات نماینده اتحادیه اروپا در خصوص نامعلوم بودن موفقیت مذاکرات وین همزمان با موضع گیری های مقامات ایالات متحده بیان شده که بیانگر تبعیت اورپا از سیاست های کاخ سفید است
مذاکرات هستهای طی سالهای گذشته تیمهای مذاکرهکننده مختلف با رویکردهای متفاوتی را به خود دیده است. اما در 8 سال دولت تدبیر و امید، تیم مذاکرهکننده محمد جواد ظریف علاوه بر فشارهای خارجی، فشارهای داخلی را نیز متحمل شد که در کل طول تاریخ مذاکرات بیسابقه بوده است.
برجام 2015 پشتوانه بزرگ مردمی داشت. حسن روحانی توانسته بود میلیونها ایرانی حتی مخالف خود را با آن همراه کند و حتی در انتخابات 1396 با همه تلاشهای جناح اصولگرا، کرسی ریاستجمهوری را با قدرت در اختیار خود نگه دارد.
طی روزهای گذشته و آینده و همزمان با مذاکرات وین دو سفر مهم به چین و روسیه انجام شده یا در پیش است. در این میان اجراییشدن قرارداد ۲۵ساله میان ایران و چین که از سوی وزیر خارجه اعلام شد، موجب تعجب شد که چگونه میتوان قراردادی را اجرا کرد که به تصویب مجلس نرسیده باشد؟