خاورمیانه

سرانجام، پس از مذاکرات طولانی طالبان و آمریکا، آمریکا از افغانستان خارج و با خروج آمریکایی‌ها از افغانستان، طالبان پیروز ملی میدان مبارزه با اشغالگران در این کشور شد. در کمال ناباوری افکار عمومی، خیلی سریع طالبان بر کل افغانستان مسلط شد و عملا تقابل جدی میان طالبان و گروه‌های مختلف رخ نداد.

در اتفاقات افغانستان شاهد پدیده‌ عجیب و باور نکردنی تبرئه و تطهیر طالبان هستیم. از این‌رو تحلیل کنیم که چرا با چنین پدیده‌ای مواجه شده‌ایم؟ ماجرا این است که ایران گفت‌وگوهای غیرآشکار و مفصلی با طالبان داشته است.

سیاست هم‌سویی با جامعه جهانی و شتاب نداشتن در به رسمیت شناختن طالبان و بر طبل اختلافات ایدیولوژیک نکوفتن درست است اما تبلیغات رسمی نه. اشکال کار هم در صدا و سیماست. اگر این رسانه واقعا ملی بود به کارشناسان مختلف تریبون می‌داد نه آن که بوی جانب‌داری از طالبان از آن شنیده شود که اتفاقا به زیان اصول‌گرایان هم هست. چون پایگاه اجتماعی آنان را از آنچه هست هم کمتر می‌کند.

افغانستان در طول تاریخ باتلاق قدرت‌های بزرگ جهان از بریتانیای کبیر تا شوروی و امروز آمریکاست. پس از آن طرف طالبان را هم، نه می‌توان در چارچوب داعش، جبهه النصره و ... بررسی کرد و یا در طرف مقابل طالبان را در جرگه انصارا... یمن، حماس، جنبش جهاد اسلامی، حزب‌ا...، حشدالشعبی و نظایر آن گذاشت.

با اینکه اوضاع کشورمان زیر چتر مرگ‌های پی درپی مردمان غم‌انگیز است و شاید در حوصله خوانندگان نگنجد که تحلیل بخوانند و بر اطراف نظر بیفکنند ولی نمی‌شود از حوادث مهم پیرامون کشورمان غفلت کنیم و دیر یا زود از همین غفلت‌های مکرر خسارت ببینیم.

هابز، فیلسوف انگلیسی معتقد است که وقتی دولتی وجود نداشته باشد یا اگر به زبان وی بخواهیم بگوییم، لویاتانی نباشد تا همه از آن بترسند، امنیتی در کشور وجود نخواهد داشت و جنگ همه در مقابل هم رخ خواهد داد.

پیشروی‌های سریع نیروهای طالبان در افغانستان را باید در مجموعه متغیرهایی که موجــب چنین تحولی شد، دید و نمی‌توان فقط به یک متغیر بسنده کرد که این پشیروی فقط به دلیل توافقات آمریکا با طالبان بوده و یا بی‌انگیزگی ارتش افغانستان در مقابله با پیشروی‌های طالبان و یا فساد گسترده‌ای که طی چند سال گذشته در تمام نهادهای افغانستان رخنه کرده بود و عملا موجب یک بی‌اعتمادی گسترده نسبت به دولت در میان مردم افغانستان شده است.

آیا به وعده‌های طالبان باید امیدوار بود و آنها را پذیرفت؟ پاسخ روشن است. نه طالبان و نه هیچ سیاستمدار دیگری، به صرف اینکه وعده‌ای را داده‌اند قابل اعتماد نیستند. پس چه باید کرد؟ آیا همه دروغ می‌گویند؟ چگونه باید داوری و ارزیابی کنیم؟ مگر سیاستمداری که راستگو باشد نداریم؟ آیا با این حساب سیاست ممتنع و غیرعملی نمی‌شود؟ برای پاسخ به این نکات باید گفت که در درجه اول بسیاری از سیاستمداران صادقانه وعده می‌دهند، ولی در عمل قادر به انجامش نمی‌شوند.

با پیروزی برق‌آسای طالبان و فتح زنجیره‌ای مراکز استان‌ها، بالاخره پرچم سفید طالبان خیلی سریع‌تر از آنچه پیش‌بینی می‌شد، بر فراز کاخ ریاست‌جمهوری در کابل برافراشته شد. رئیس‌جمهور فراری شده و بسیاری از تحلیلگران مسائل افغانستان، فارغ از نوع دیدگاه‌شان، شوکه شده و توان تحلیل را از دست داده‌اند و مسحور اخبار پی‌درپی شده‌اند و لاجرم از پیش‌بینی اثرات این رخداد بر جهان و منطقه بازمانده‌اند.

نشست قریب الوقوع سران کشــورهای پیرامونی عراق در بغداد که نخستین نشست منطقه‌ای در نوع خود تلقی می‌شود نشان می‌دهد که منطقه غرب آسیا به سمت همگرایی و پرهیز از تنش‌های سیاسی حرکت می‌کند.