امروزه حرف و حدیث درباره اینکه در کشور خط فقر چقدر است و طبقه ضعیف و متوسط و اغنیا چه کسانی هستند، یکی از مباحث جامعهشناسان و سیاستمداران در کشور شده است و اظهار نظرهای مختلفی در این مورد شده است.
بر اساس آمارهای رسمی مردم ایران بیشتر از ۶۰ درصد هزینههای بیمارستانها را خودشان پرداخت میکنند و هر ساله بیشتر از ۷۰۰ هزار نفر به علت سنگینی هزینههای درمانی و بهداشتی به زیر خط فقر سقوط میکنند.
چندی پیش معاون رفاه اجتماعی وزیر تعاون در یک برنامه تلویزیونی گفته است: «میانگین خط فقر در کشور برای خانواده ۴ نفره حدود ۴ میلیون تومان و برای شهر تهران کمی بیشتر و نزدیک به ۵ میلیون تومان است؟» در شرایطی که نمیدانیم این اعداد بیشتر جنبه طنز دارد یا واقعیت،ولی ما یک توافق سهجانبه داریم که دولت در کمیته دستمزد در بهمنماه ۹۹، زیر آن را امضا کرده.
علائمی که از روند مذاکرات وین ساطع میشود و به ما میرسد و برداشتی که از شرایط و اوضاع و احوال جهانی و کشور خودمان داریم، بوی حل مشکلات برجام است که به مشام میرسد. اتفاق خوبی که در پی آن بار فشار بر مردم کم میشود، وضع دولت بهتر میشود و شرایط اقتصادی رو به بهبود میرود.
شرایط سخت اقتصادی امان مردم را بریده است. اینکه ایرانیان انسانهای منعطفی هستند و میتوانند در سختترین شرایط زندگیشان را مدیریت کرده و آبرومندانه زندگی کنند حکایت مفصلی است که در یک بحث کارشناسانه باید به آن پرداخت. اما اینکه در این شرایط اقتصادی مسوولی بخواهد شرایط سخت و هزینههای بالا را پایین جلوه دهد یا اصلا نسبتبه آن آگاهی لازم نداشته باشد جای تاسف دارد.
میانگین خط فقر در کشور برای یک خانواده 4نفره 4 میلیون تومان تعیین شده که این میزان برای شهرهای بزرگ مثل تهران بین 4.5 تا 5 میلیون تومان برآورد میشود این سخنان معاون اجتماعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی است که در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرده خط فقر به معنای حداقل هزینههای مورد نیاز زندگی بوده و با استاندارد نرمالی که در اذهان عمومی وجود دارد متفاوت است.
معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی خط فقر به طور میانگین در کشور برای خانوار ۴ نفره را حدود ۴ میلیون تومان و برای شهر تهران کمی بیشتر و نزدیک به ۵ میلیون عنوان کرد.
گسترش فقر در جامعه امروز ایران در چند دهه گذشته واقعیتی است که هیچ کارشناس و تحلیلگری درباره آن تردید ندارد. بااینحال چون مطالعه جامعی درباره تعیین سهم عوامل مختلف در افزایش جمعیت فقیر انجام نشده، طبعا سخنوران و تحلیلگران عوامل متفاوتی را در شکلگیری این پدیده دردناک مؤثر و مقصر میدانند.
این روزها کنار پیادهروها و در حاشیه خیابانها افراد نسبتا مسنی را میبینیم که بساطی کوچک از چند قلم کالای ارزانقیمت مثل دستمال کاغذی، لیف حمام، کبریت و شانه سر و غیره را پهن کرده و کنارش نشستهاند. با نگاهی ملتمسانه و گاهی کلامی آرام از رهگذران درخواست خرید و کمک میکنند یا فقط به عابران نگاه میکنند و چیزی نمیگویند. معلوم است که کمتر خریداری پیدا میشود ولی گاهی عابری چند تومانی به این ظاهرا فروشندهها پرداخت میکند.
اواخر شهریورماه بود که گوشی های آیفون 13 وارد کشور شد. با نگاهی به قیمت این گوشی به راحتی می توان فهمید که هر قشری نمی تواند از داشتن چنین گوشی به روزی، بهره مند باشد. آن هم در شرایطی که حقوق کارگران در سالهای گذشته، رشد چشمگیری نداشته است. و شاخص فلاکت همچنان روبه افزایش است.
اگرچه هدف تحریمها، عمدتا با رویکرد فشار سیاسی بر رفتار دولت یک کشور اعمال میشود، اما اثر آن بر رفاه خانوار و کاهش استانداردهای زندگی مردم آن کشور قابل مشاهده است. یک پژوهش تاثیر مثلث ضدرفاه شامل تحریمها، تورم و رکود را در سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ بر رفاه خانوار بررسی کرده است. نتایج این مطالعه نشان میدهد مصرف خانوارها در این یک دهه با آسیب روبهرو شده، اما اشتغال در ایران تابآوری بیشتری در مقابل تحریم دارد.
نخستین گزارش رسمی «خط فقر» در ایران، از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی منتشر شد، تا یک نمای نزدیک از سطح فقر ارائه شود. منظور از خط فقر، حداقل هزینههای ماهانه افراد در سراسر کشور برای تامین نیازهای ضروری است.
رئیس کمیته امداد گفت: برآوردها نشاندهنده آن است که به طور متوسط در دوره زمانی ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۸ حدود ۳۳ درصد از جمعیت کشور زیر خط فقر چند بعدی قرار گرفتهاند و خط فقر از ۹۵۰ هزار تومان در سال ۱۳۹۰ به ۱۰ میلیون تومان در سال ۱۳۹۹ رسیده است.
مجله معتبر «فوربس» گزارش داده که اکنون در ایران، حدود ۲۵۰ هزار نفر با ثروت بالاتر از یک میلیون دلار زندگی میکنند و به این ترتیب، ایران چهاردهمین کشور جهان از منظر تعداد میلیونرها است و در خاورمیانه هم جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است.
تحلیل محتوای کلامی و مفهومی سخنان نامزدها در مناظره روز شنبه این معنا را به دست میدهد که کمر مردم ایران زیر بار گرانی خم شده، ارزش پول ملی کاهش یافته و قدرت خرید مردم از دست رفته، حجم نقدینگی افزایش چشمگیری داشته و خط فقر به طرز فجیعی رو به تزاید بوده، طبقه متوسط در حال حذفشدن و زبالهگردی امری مرسوم در تمامی شهرهای ایران شده است.
یک کارشناس اقتصادی گفت: مسئولین به جای وعده دادن باید به فکر مردم باشند. خط فقر در سال۱۳۹۲ حدود 2 میلیون تومان بود ولی امروز به 10 میلیون تومان رسیده است.