خودکشی، پدیده‌ای جهانی و دهمین علت مرگ‌ومیر در کشوری مانند ایالات‌متحده‌آمریکا است. با توجه به قابل پیشگیری بودن این پدیده، اطلاع از عوامل زمینه‌ساز، علائم و راهکارهای پیشگیری، از مهم‌ترین ملزومات محسوب می‌شود.
به گزارش سایت خبری پرسون، روز جهانی پیشگیری از خودکشی مقارن با دهم سپتامبر و مصادف با نوزدهم شهریورماه سال جاری با هدف افزایش آگاهی افراد از عوامل زمینه‌ساز این اقدام و داشتن افکار مرتبط با آن است و شعار این روز در سال جاری، «ایجاد امید از طریق اقدام» تعیین شده است.
امیرحسین جلالی ندوشن، رئیس کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روان‌پزشکان، ضمن تاکید بر اینکه خودکشی موضوعی غم‌انگیز و نگران کننده است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد و این موضوع نه تنها خانواده‌ها و جوامع را مختل می‌کند، بلکه خلاء دائمی در قلب افراد به جا می‌گذارد، اظهار کرد: از همین رو، پیشگیری از خودکشی باید از اهمیت بالایی برخوردار باشد.
وی با بیان اینکه قبل از هر چیز، پیشگیری از خودکشی ضروری است، چراکه زندگی هر فرد دارای ارزش و پتانسیل ذاتی است، افزود: هر فرد دارای تجربیات، استعدادها و توانایی‌های منحصر به فردی است که به ساختار بزرگ‌تر جامعه کمک می‌کند. با جلوگیری از خودکشی، می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که این کمک‌های ارزشمند همچنان به غنی‌سازی و سودمندی جهان اطرافمان ادامه می‌دهند و افزون بر این، پیشگیری از خودکشی این اصل اساسی را حفظ می‌کند که تمام افراد حق دارند زندگی کامل، معنادار و فارغ از قید و بندهای ناامیدی شدید داشته باشند.
عضو کمیته علمی سی‌ونهمین کنگره انجمن علمی روان‌پزشکان ایران تصریح کرد: به منظور مقابله مؤثر با این موضوع فراگیر، جامعه نیاز به اتخاذ رویکردی جامع برای پیشگیری از خودکشی دارد و این اقدام شامل ایجاد آگاهی و از بین بردن ننگ پیرامون سلامت روان است. با پرورش فرهنگی که گفت‌وگوی باز در مورد احساسات و بهزیستی روانی را تشویق می‌کند، افراد احساس راحتی بیشتری در جست‌وجوی کمک هنگام پریشانی خواهند داشت. افزایش دسترسی به خدمات بهداشت روان و ارائه آموزش کافی به متخصصانی که بتوانند علائم هشدار دهنده را شناسایی و به طور مؤثر مداخله کنند، حیاتی است.
۹۰ درصد قربانیان خودکشی در زمان مرگ دارای یک اختلال روانی قابل تشخیص هستند
جلالی ندوشن ادامه داد: شناخت ارتباط بین اختلالات سلامت روان و خودکشی ضروری است. مطالعات متعدد به طور مداوم ارتباط بین شرایط روان‌پزشکی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی و افکار خودکشی را نشان داده‌اند. پریشانی روانی تجربه شده توسط افراد مبتلا به این اختلالات می‌تواند احساس ناامیدی، یأس و بی‌ارزشی را تشدید کند و در نهایت منجر به افکار و رفتارهای خودکشی شود؛ تحقیقات نشان داده که حدود ۹۰ درصد از قربانیان خودکشی در زمان مرگ دارای یک اختلال روانی قابل تشخیص هستند و این موضوع نشان دهنده نقش برجسته عوامل روانی در خودکشی است.
وی با بیان اینکه وجود سطوح بالای استرس و تروما در زندگی افراد می‌تواند به میزان قابل توجهی در مستعد شدن آنها به تمایلات خودکشی کمک کند، گفت: احساس انزوای اجتماعی ناشی از عوامل استرس‌زا می‌تواند ناراحتی روانی را تشدید، احساس قطع ارتباط و افزایش افکار خودکشی را ایجاد کند؛ بنابراین پرداختن به عوامل روانی مرتبط با استرس و تروما در پیشگیری از خودکشی حیاتی است.
ارتباط ویژگی‌های شخصیتی با خودکشی
رئیس کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روان‌پزشکان اظهار کرد: ویژگی‌های شخصیتی و مکانیسم‌های مقابله‌ای نقش مهمی در تعیین آسیب‌پذیری فرد نسبت به رفتار خودکشی دارند. برخی از ویژگی‌های شخصیتی مانند تکانشگری (رفتارهایی که بدون پشتوانه فکری و منطقی لازم، پرریسک و نامتناسب با موقعیت باشند)، عزت نفس پایین، کمال‌گرایی و الگوهای تفکر سفت و سخت می‌توانند به طور قابل توجهی خطر خودکشی را افزایش دهند؛ به همین ترتیب، راهبردهای مقابله‌ای ناسازگار مانند اجتناب، سوءمصرف مواد یا آسیب رساندن به خود، می‌توانند پریشانی روانی را تداوم بخشند و افکار خودکشی را تشدید کنند. درک ویژگی‌های روان‌شناختی خاص و مکانیسم‌های مقابله‌ای مرتبط با خودکشی برای انجام مداخلات مؤثر با هدف کاهش میزان خودکشی ضروری است.
وی افزود: اختلالات سلامت روان، سطوح بالای استرس و ضربه و ویژگی‌های شخصیتی و مکانیسم‌های مقابله، همگی در افزایش خطر رفتارهای خودکشی نقش دارند. شناخت و پرداختن به این عوامل برای توسعه راهبردهای جامع پیشگیری از خودکشی حیاتی است.
جلالی ندوشن تصریح کرد: پیشگیری از خودکشی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا نه تنها ارزش ذاتی هر فرد را به رسمیت می‌شناسد، بلکه از سلامت روانی خانواده‌ها و جوامع نیز محافظت می‌کند. با پرداختن همه جانبه به این موضوع، می‌توان کمک‌های بی‌نظیر افراد را حفظ کرد، از درد دل‌های غیرضروری جلوگیری کرد و بار اقتصادی مرتبط با خودکشی را کاهش داد. ضروری است جامعه در برنامه‌های پیشگیری از خودکشی سرمایه‌گذاری کند، آگاهی را گسترش دهد و گفت‌وگوها را در مورد سلامت روان تشویق کند.
«خودکشی» قابل پیشگیری است
آرزو ذکایی‌فر، مدیرکل پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، با بیان اینکه در هر جایگاهی باید توجه ویژه به پیشگیری از خودکشی و مداخلات به هنگام آن داشته باشیم و با اشاره به شعار روز جهانی پیشگیری از خودکشی مبنی بر ایجاد امید از طریق اقدام و عمل، اظهار کرد: این شعار توجه تمام افراد را به اهمیت پیشگیری از خودکشی و برنامه‌هایی که در این حوزه می‌تواند اتفاق افتد جلب می‌کند.
وی با بیان اینکه خودکشی جزو موضوعات و مسائل اجتماعی است که با اقدامات به‌هنگام می‌تواند جزو مواردی باشد که به شدت قابل پیشگیری است، افزود: در برنامه‌ریزی‌ها در سطح استراتژیک و عملیاتی و میدانی، آنچه اهمیت دارد این است که به عوامل بروز خودکشی و سایر آسیب‌های اجتماعی توجه کنیم.
مدیرکل پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: بعضی عوامل به موضوع خودکشی نزدیک هستند و ممکن است جنبه‌های فردی داشته باشند، همچنین عوامل دیگری هستند که ممکن است از موضوع خودکشی دور باشند، اما این به معنای آن نیست که آنها را نادیده بگیریم؛ بنابراین آنچه اهمیت دارد برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت است.
وی با اشاره به سلامت اجتماعی گفت: آنچه که امروزه درباره آن صحبت می‌شود، سلامت اجتماعی در برابر آسیب‌های اجتماعی است که این موضوع بر اثر تأثیر عوامل مختلف در سطوح و حوزه‌های مختلف، متفاوت است؛ بنابراین جنس مداخلات در حوزه خودکشی بر اساس عوامل و ساحت‌های ریشه‌ای موضوعی متفاوت خواهد بود.
ذکایی‌فر تصریح کرد: در نظر گرفتن عوامل خطر و محافظ در پیشگیری از خودکشی و مداخلات مورد اهمیت است. در حوزه آسیب‌های اجتماعی همیشه به سراغ آسیب رفته‌ایم؛ یعنی چه کنیم خودکشی را کاهش دهیم اما هیچگاه به سراغ عوامل خطر و محافظ در حوزه آسیب‌های اجتماعی نرفته‌ایم. آنچه در پیشگیری اهمیت دارد این است که بتوانیم عوامل خطر و محافظ را با دقت مورد ملاحظه قرار دهیم و در راستای تقویت عوامل محافظ و کاهش خطر برنامه داشته باشیم.
وی خاطرنشان کرد: تجربه و شواهد کشورهای مختلف که در حوزه پیشگیری از خودکشی کار می‌کنند و تجربه سازمان بهزیستی در سنوات اخیر نشان داده است یکی از بهترین رویکردها در حوزه پیشگیری از خودکشی، رویکرد اجتماع‌محور و جامعه‌نگر به این معنی که مشارکت فعال جامعه را داشته باشیم، است.
منبع: ایمنا
