سیب زمینی از آن دسته مواد غذایی پر کاربردی است که تقریبا در اغلب غذاهایی که درست می کنیم به عنوان نقش اصلی یا مکمل ظاهر می شود! زیرا علاوه بر خوش طعم کردن غذا دارای مواد مغذی مفیدی نیز می باشد که آن را به یکی از سالم ترین سبزیجات رایج تبدیل کرده است.
اما علاوه بر سیب زمینی معمولی که همه ما آن را می شناسیم نوع دیگری از سیب زمینی به نام سیب زمینی شیرین نیز وجود دارد که اگرچه مصرف آن به اندازه سیب زمینی معمولی رایج نشده اما خواص بی نظیر آن باعث شده طرفداران زیادی در سراسر دنیا پیدا کند.
اگر درباره یام یا سیبزمینی شیرین اطلاعات کافی ندارید، اصلا نگران نباشید. در ادامه برایتان توضیح خواهیم داد.
سیبزمینی شیرین چیست؟
گیاه سیب زمینی شیرین از خانواده پیچکیان است در حالی که گیاه سیب زمینی سفید به خانواده بادنجانیان تعلق دارد.
قسمت خوراکی هر دو گیاه غده ها یا همان سیب زمینی هایی هستند که روی ریشه های آن ها رشد می کند و هر دو بومی نواحی آمریکای مرکزی و جنوبی هستند اما امروزه در سراسر دنیا شناخته شده و مصرف می شوند.
سیب زمینی شیرین معمولا پوست قهوه ای و گوشت نارنجی رنگ دارد اگرچه گونه های بنفش، زرد و قرمز آن نیز یافت می شود در حالی که پوست سیب زمینی معمولی اغلب سایه ای از قهوه ای، زرد و قرمز داشته و گوشت آن سفید یا زرد است.
در ایالات متحده و بعضی کشورهای دیگر سیب زمینی شیرین را با یام اشتباه می گیرند.
ارزش غذایی سیبزمینی شیرین
هر ۲۰۰ گرم سیب زمینی شیرین با پوست حاوی مواد زیر است:
- کالری: ۸۰؛
- کربوهیدرات: ۴۱٫۴ گرم؛
- پروتئین: ۴ گرم؛
- چربی: ۰٫۳گرم؛
- فیبر: ۶٫۶ گرم؛
- ویتامین A: ویتامین A سیبزمینی شیرین به‌اندازه ۷۶۹درصد از ویتامین A موردنیاز روزانه بدن است.
- ویتامین C: ویتامین C سیبزمینی شیرین به‌اندازه ۶۵درصد از ویتامین C موردنیاز روزانه بدن است.
- منیزیم: منیزیم موجود در این ماده غذایی به‌اندازه ۵۰درصد از منیزیم موردنیاز روزانه بدن است.
- ویتامین B6: این سیبزمینی حاوی ۲۹درصد از ویتامین B6 موردنیاز روزانه بدن است.
- پتاسیم: پتاسیم موجود در سیبزمینی شیرین به‌اندازه ۲۷درصد از پتاسیم موردنیاز بدن در روز است.
- ویتامین B5: سیبزمینی شیرین ۱۸درصد از ویتامین B5 موردنیاز روزانه بدن را تأمین می‌کند.
- مس: هر سیب زمینی شیرین می‌تواند ۱۶درصد از مس موردنیاز بدن در روز را تأمین کند.
- نیاسین (نوعی از ویتامین B3): هر سیبزمینی شیرین تأمین‌کننده ۱۵درصد از نیاسین موردنیاز برای بدن در روز است.
وجود این مواد مغذی در سیب‌زمینی‌های شیرین باعث می‌شود که برای سلامت بدن بسیار مفید باشد. مثلا چنین مقداری از مواد مفید نشانه خواص سیب زمینی شیرین برای پوست و مو است.
خواص سیب زمینی شیرین چیست؟
همتایان شیرین سیبزمینی معمولی مانند خود آن سرشار از مواد مفید برای سلامتی‌اند. البته دقت کنید که اگر دچار بیماری یا مشکلی جسمانی هستید، حتما باید قبل از مصرف هر ماده غذایی تازه‌ای، از پزشک یا متخصص تغذیه درباره معذوریت‌های رژیمی بپرسید. بعضی از مزایای این سیبزمینی را در ادامه مطرح کرده‌ایم.
۱. بهبود حساسیت به انسولین
در سال ۲۰۰۸ میلادی، پژوهشی انجام شد که نشان می‌داد عصاره سیب زمینی شیرین با پوست سفید می‌تواند حساسیت به انسولین را در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ بهبود بدهد.
در سال ۲۰۰۰ میلادی، تحقیقی دیگر انجام شده بود که در آن موش‌ها به دو گروه تقسیم شدند و به یک گروه سیب زمینی پوست‌سفید شیرین دادند و به گروه دیگر حساس‌کننده انسولین به‌نام تروگلیتازون (troglitazone). در طی ۸ هفته، مقاومت انسولینی موش‌های مصرف‌کننده سیبزمینی بهبود پیدا کرده بود. البته مطالعات بیشتری برای تأیید چنین سطحی از اثرگذاری روی انسان‌ها نیاز است.
تحقیقات دیگر هم نشان می‌دهند که فیبر زیاد موجود در سیب زمینی شیرین از خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ می‌کاهد. هر ۱۲۴ گرم سیبزمینی شیرین پخته حدود ۲٫۵ گرم (حدود نصف پیمانه) فیبر دارد.
۲. تنظیم فشار خون و تقویت سیستم ایمنی
برای داشتن سیستم قلبی‌عروقی سالم، متخصصان مصرف غذاهایی را توصیه می‌کنند که به‌جای نمک افزوده‌شده، حاوی پتاسیم هستند. هر ۱۲۴ گرم از سیب زمینی شیرین ۲۵۹ میلی‌گرم پتاسیم دارد. این مقدار ۵درصد از پتاسیم موردنیاز روزانه بزرگ‌سالان را تأمین می‌کند.
سیب‌زمینی‌های شیرین با بافت نارنجی، منبع درجه‌یک بتاکاروتن‌اند. این ماده در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود. ویتامین A هم که برای تقویت و حفظ سلامت سیستم ایمنی ضروری است. ویتامین مذکور برای حفظ سلامت غشای مخاطی در پوشش داخلی روده هم کاربرد دارد. روده عضوی از بدن است که در معرض عوامل بیماری‌زای مختلفی قرار می‌گیرد، پس حفظ سلامت آن ضروری است.
اگر ویتامین A در بدن کافی نباشد، سیستم ایمنی ضعیف می‌شود و امکان بروز التهاب روده هم وجود خواهد داشت. برای تأمین ویتامین A در بدن می‌توان از سیب زمینی شیرین استفاده کرد.
۳. کاهش خطر ابتلا به سرطان
همان‌طور که کمی قبل‌تر هم گفتیم، سیب‌زمینی‌های شیرین حاوی بتاکاروتن‌اند. این ماده آنتی‌اکسیدانی عالی هم هست و در نتیجه می‌تواند باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف از جمله سرطان ریه و پروستات شود. بتاکاروتن در بدن به شکل ویتامین A فعال درمی‌آید.
خاصیت آنتی‌اکسیدانی سیب زمینی شیرین بسیار زیاد است. در واقع آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند بتاکاروتن مانع تخریب سلول‌ها می‌شوند. تخریب سلولی نتیجه تحرکات مولکول‌های بی‌ثباتی به‌نام رادیکال‌های آزاد است. اگر رادیکال‌های آزاد در بدن بیش از حد زیاد شوند، تخریب سلولی اتفاق می‌افتد و بیماری‌هایی مانند سرطان ایجاد می‌شوند.
۴. حفظ سلامت دستگاه گوارش
سیبزمینی شیرین مقادیر چشمگیری فیبر دارد و می‌تواند به حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک کند، مثلا مانع از بروز یبوست می‌شود. پژوهش‌های مختلف نشان داده‌اند که مصرف مقدار زیاد فیبر از ابتلا به سرطان‌های روده بزرگ جلوگیری می‌کند.
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سیبزمینی شیرین بنفش به رشد دو نوع باکتری مفید به نام بیفیدوباکتر (Bifidobacterium) و لاکتوباسیلوس (Lactobacillus) کمک می‌کنند. وجود چنین باکتری‌های مفیدی تا حد زیادی از ابتلا به اسهال و سندروم روده تحریک‌پذیر جلوگیری می‌کند.
۵. کاهش ابتلا به التهاب
تحقیقات علمی نشان می‌دهند که سیب زمینی شیرین بنفش می‌تواند از التهاب بدن کم کند و مانع از دچارشدن به چاقی مفرط شود. وجود کولین یا ویتامین B4 در سیبزمینی شیرین به حرکت راحت‌تر ماهیچه‌ها، افزایش یادگیری و بهبود عملکرد حافظه کمک می‌کند.
تحقیق دیگری در سال ۲۰۱۴ نشان داد که مصرف دوز بالایی از مکمل‌های حاوی کولین به مهار التهاب ناشی از بیماری آسم در بدن مبتلایان منجر شود. البته چنین چیزی مهر تأییدی قطعی بر این موضوع نیست که کولین موجود در سیب‌زمینی‌های شیرین اثری مشابه دارد، اما نتیجه‌ای است که باعث می‌شود به اثربخشی سیبزمینی شیرین در رفع مشکلات مختلف نگاهی امیدوارکننده‌تر داشته باشیم.
۶. محافظت از بینایی
خواص سیب زمینی شیرین برای چشم هم درخور توجه‌اند. وجود بتاکاروتن در این ماده غذایی و تبدیل‌شدن آن به ویتامین A برای چشم‌ها مطلوب است. وجود ویتامین A در بدن برای حفظ سلامت چشم‌ها ضرورت دارد.
پوست هر سیب زمینی شیرین پخته حاوی ۱۴۰۳ میکروگرم از این ویتامین است، یعنی می‌تواند ۵۶۱درصد از مقدار ویتامین A لازم برای بدن در روز را تأمین کند.
آیا مصرف سیبزمینی شیرین منعی هم دارد؟
کسانی که داروهای بتابلاکر یا همان مسدودکننده‌های بتا مصرف می‌کنند، باید مراقب میزان مصرف پتاسیم خود باشند. پزشکان معمولا این داروها را برای بیماران قلبی تجویز می‌کنند و سطح پتاسیم در خون این بیماران نباید بالا برود.
افرادی که دچار مشکلات کبدی‌اند هم باید مراقب مصرف پتاسیم باشند، مثلا افرادی با مشکلات حاد کبدی توانایی پردازش و مدیریت میزان زیادی از پتاسیم را ندارند و با مصرف آن سلامتی‌شان به خطر می‌افتد.
اگر سیب‌زمینی‌های شیرینی که می‌خرید حاوی سموم و کودهای شیمیایی باشند، مصرفشان بیش از سود ضرر خواهد داشت. پس یا محصولاتی را بخرید و مصرف کنید که از سلامت کِشت و تولیدشان اطمینان دارید یا سراغ محصولات ارگانیک بروید.