کرونا فرصتی برای بازسازی مدارس فرسوده

به گزارش سایت خبری پرسون، تعطیلی آموزش حضوری در پی شیوع کرونا ویروس، فرصت مناسبی بود که با خالی شدن مدارس تخریبی و نیازمند بازسازی از دانش‌آموزان، این مدارس بهسازی شده و از بُعد ایمنی ترمیم شوند. در سراسر کشور ۱۹.۵ درصد مدارس نیازمند تخریب، بازسازی و مقاوم سازی هستند و در استان تهران ۲۸ درصد مدارس فرسوده بوده که ۱۰ درصد آن نیازمند تخریب و بازسازی و ۱۸ درصد نیازمند مقاوم‌سازی هستند. این ۱۰ درصدی که نیازمند تخریب و بازسازی هستند، شامل ۶ هزار کلاس درس می‌شوند که اعتباری بالغ بر ۵ هزار میلیارد تومان جهت بازسازی نیاز دارند، به عبارت دیگر این مبلغ کل اعتبارات سازمان نوسازی مدارس کشور در یکسال و در همه ردیف‌ها است. البته این اعتبار مورد نیاز، به غیر از کلاس‌های درس نیازمند مقاوم‌سازی و ساخت مدارس جدید است.

سرانه فضاهای آموزشی در تهران ۴.۱ متر مربع بوده، یعنی از میانگین کشوری که ۵.۲ است، ۱.۱ متر مربع کمتر است یعنی برای حدود ۲ میلیون دانش‌آموز استان تهران حدود ۲.۲ میلیون متر مربع فضای آموزشی جدید نیاز داریم. همچنین برای ساخت این فضاهای جدید نیز اعتباری بالغ بر ۱۸ هزار میلیارد تومان نیاز است.

هسته مرکزی شهر تهران، مناطق ۹، ۱۰ ،۱۱ ،۱۲ هستند که دارای بزرگترین مدارس فرسوده‌اند. مدارسی با عمر بیش از ۷۰ سال که در این مدت هیچ امر بازسازی یا بهسازی برای آن‌ها انجام نشده است. برای بررسی مدارس قدیمی شهر تهران که در این مدت بهترین فرصت جهت بازسازی آنها بوده، سراغ دو مدرسه ابوطالب و شکوفه‌های انقلاب واقع در خیابان هاشمی رفتیم. مدرسه ابوطالب در مقطع دبستان پسرانه است که ۷۴ سال از تاسیس آن می‌گذرد.

مدرسه کوچکی در انتهای یک کوچه باریک که حالا باران و آفتاب از رنگ دیوار ورودی مدرسه چیزی باقی نگذاشته است. مدرسه فعلا سرایدار ندارد،‌ مدیر درب را برای ما باز می‌کند،‌ حیاط کوچک و دروازه‌های فوتبال زنگ زده، آب خوری مستعمل انتهای حیاط و دریچه‌های روی زمین که برای پناهگاه مردم از آژیر قرمز زمان جنگ استفاده می‌شد،‌ این مدرسه اِلمان‌های دهه شصت را در خود حفظ کرده است.از مدیر می‌پرسم این حفره‌های روی سطح حیاط مدرسه چیست؟ می‌گوید: اینجا پناهگاه بود، زمان جنگ مردم از اینجا به زیر زمین می‌رفتند، ‌آنجا می‌ماندند تا وضعیت سفید شود و بعد بیرون می‌آمدند. اما حالا روی این دریچه‌ها را با میل‌گرد پوشانده‌اند. وارد سالن مدرسه که می‌شویم،‌ بوی نا همه جا را برداشته،‌ سقف بعضی کلاس‌ها نم زده است. در این کلاس‌ها حتی نمی‌توان نفس کشید. اگر قرار است این مدرسه در مهر ماه میزبان دانش آموزان باشد،‌ پس راه تهویه آن کجاست؟ از طرفی تقریبا صندلی‌ها و نیمکت‌های کلاس‌ها آنقدر پوسیده شده‌اند که برای دانش آموزان چندان قابل استفاده نیست.

محمد فرج اللهی مدیر مدرسه ابوطالب درباره وضعیت مدرسه بیان کرد: این مدرسه ۱۲ کلاسه، ۷۴ سال قدمت داشته و ۳۷۵ دانش آموز در مقطع ابتدایی دارد. با توجه به مدارسی که در سطح منطقه و استان‌ها وجود دارد این مدرسه از نظر بافت فیزیکی فعلا قابل استفاده است، ولی اولیا انتظارات بیشتری دارند و وقتی کلاس‌های درس ما را می‌بینند خیلی رغبتی به ثبت نام نشان نمی‌دهند زیرا ظاهر مدرسه برای آنها مهم است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا درخواستی به سازمان نوسازی شهر تهران بابت رسیدگی به مدرسه داده‌اید؟ گفت: ما در این خصوص با آموزش و پرورش منطقه ۱۰ مکاتبه کردیم، آنها چندین بار آمدند فیلم و عکس از دیوارها تهیه کردند اما بعد خبری نشد. چون این مدرسه قدیمی است دیوارهای آن از کاهگل ساخته شده، به خاطر همین در سال ۶۰ فقط نیمه بازسازی شده است.

فرج اللهی گفت: این مدرسه در اولویت برای بازسازی است. البته اوضاع آن از نظر بافت فیزیکی نسبت به برخی مدارس منطقه خیلی بهتر است. پیش از کرونا هم یک بار سازمان نوسازی آمد و کل پشت بام‌ مدرسه را ایزوگام کرد.

مدیر این مدرسه در پاسخ به این سوال که یعنی در منطقه ۱۰ مدارسی که از مدرسه ابوطالب شرایط نامناسب‌تری داشته باشند هم وجود دارد؟ گفت: بله، در این منطقه حتی مدارسی وجود دارد که سقف‌های آنها شیروانی بوده‌ است و حالا در حال تعمیر است.

وی در خصوص عدم تمایل خیرین برای ساخت‌وساز مدرسه ابوطالب بیان کرد: چندین بار خیرین مدرسه‌ساز یا نماینده‌های آنها به اینجا مراجعه کردند. مدرسه ما از نظر مساحت بزرگ است اما به دلیل اینکه در داخل کوچه قرار دارد،‌ خیرین خیلی رغبتی برای ساخت آن نشان نمی‌دهند و به مدارسی می‌روند که در خیابان‌های اصلی باشند.

مدرسه بعدی که در همین محله سراغ آن می‌رویم، دبستان دخترانه شکوفه‌های انقلاب است. این دبستان از سال ۴۰ تاسیس شده و دقیقا مانند مدرسه ابوطالب در یک کوچه نسبتا باریک واقع است. سرایدار مدرسه پیرزنی است که به همراه نوه‌اش در آنجا زندگی می‌کند. می‌گوید قبلا اینجا اتاق سرایداری نداشت،‌ همین اتاق انتهای حیاط که ما الان در آن هستیم کلاس درس بوده است. وارد حیاط مدرسه که شدیم گفت زمین حیاط هم قبلا ترک خورده بود، یکبار آمدند و آسفالتش کردند.

دبستان شکوفه‌های انقلاب سه طبقه بوده و ‌تعداد کلاس‌هایش کمتر از مدرسه ابوطالب است. دور تا دور حیاط مدرسه را آپارتمان‌های مسکونی محاصره کرده‌اند، حتی پنچره برخی از این کلاس‌ها رو به دیوارهای سیمانی آپارتمان همسایه باز می‌شود. همین باعث می‌شود، جریان هوا در مدرسه‌ای که قرار است، دانش‌آموزان مهر ماه امسال در کلاس‌های آن بنشینند، به درستی صورت نگیرد.

سرایدار مدرسه می‌گوید مدرسه قدیمی است، ‌موتور خانه‌اش سر و صدای زیادی دارد، شنیده‌ام مدرسه‌های جدید موتورخانه‌هایشان به اندازه این موتورخانه‌ها صدا ندارد.

سقف نمور و کوتاه، شیشه‌های بدون حفاظ و راهروهای باریک و تنگ، گویی مشخصه اصلی مدارس قدیمی‌اند که شکوفه‌های انقلاب از آن مستثنا نیست. گرچه سعی شده با رنگ و پرده‌های پشت پنجره از ظاهر عمر مدرسه کاسته شود، اما در نهایت عمر مفید یک مدرسه ۵۰ سال بوده که مدرسه شکوفه های انقلاب ۱۰ سال بیشتر از عمر مفید خود خدمت کرده است.

علیرغم اینکه تهران، پایتخت است، اما مدارسش وضعیت مناسبی ندارد. درصد قابل توجهی از مدارس پایتخت قدمت بالای ۵۰ سال دارند که باید یا تخریب و بازسازی و یا مقاوم‌سازی شوند. در مجموع قدمت مدارس تهران نیز بیش از سایر نقاط کشور است.

مهرالله رخشانی‌مهر معاون وزیر و رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، درباره اینکه از فرصت عدم حضور دانش‌آموزان در مدارس، چقدر برای بازسازی فضاهای آموزشی استفاده کرده‌اید؟ گفت: عدم حضور دانش آموز در مدرسه برای ما فرصت انجام سه کار را فراهم کرد، یک کار بحث تعمیرات اساسی و مناسب سازی مدارس بود، زیرا ما این موضوع را به فصل تابستان احاله می‌دادیم و دوره کاری‌مان هم کوتاه بود. این موضوع به ما فرصتی داد تا از محل منابع استانی در ردیف تعمیرات اساسی کارهای زیادی انجام بدهیم. به عنوان مثال مدارس زیادی ایزوگام و سرویس‌های بهداشتی آنها تعمیر شدند و مناسب سازی برای معلولان هم تا حدی انجام شد. در این مدت عمده‌ترین کار ما استانداردسازی سیستم‌های گرمایشی بود.

وی افزود: در خصوص مدارس در حال ساخت که نوساز هستند، باید بگویم این کار در هر برهه‌ای از سال انجام می‌شود، زیرا فعلا این مدارس دانش آموز ندارند و بعد از اتمام کار، تازه شروع به فعالیت می‌کنند. چه بسا کرونا به این کار ما هم آسیب زد، زیرا در فصولی که همه مشاغل تعطیل شدند، این شامل کارگران ساختمانی هم شد و خیلی از مواقع نمی‌توانستند بر سر ساخت‌وساز مدارس بیایند. گروه‌های مختلفی در محل پروژه حضور داشتند که به خاطر کرونا ناچار شدیم تعداد آنها را در مدرسه کم کنیم. یا به عنوان مثال هم زمان تعداد قابل توجهی از کارگران ونیروها با هم به کرونا مبتلا شدند و این مساله در مدارس در حال احداث به ما آسیب زد.

معاون وزیر آموزش و پرورش در خصوص وضعیت نوسازی مدارس در تهران گفت: ما سال گذشته از محل اعتبارات ملی بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان به استان تهران تخصیص دادیم، حدود ۳۰۰ میلیارد تومان هم آورده خیرین بوده و از محل اعتبارات استانی هم حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیارد تومان اعتبار گرفته شد که در مجموع ۶۵۰ میلیارد تومان اعتبار برای استان تهران هزینه شده است.

وی درباره بحث تهویه مدارس قدیمی گفت: ما دو ردیف ملی و استانی داریم، کارهای تعمیر و تجهیز جزو ردیف استانی است نه ردیف ملی. استاندار، رییس سازمان برنامه استان و شورای برنامه ریزی استان از ردیف آموزش هر استان یک عددی را برای تعمیر و تجهیز در نظر می‌گیرند، اما اعتباراتی که در اختیار بنده است مربوط به تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام خیرساز، تکمیل پروژه‌های نیمه تمام ملی و استانی و تخریب و بازسازی پروژه‌های موجود است، بنابراین برای تعمیر و تجهیز مدارس باید استان اقدام کند.

رخشانی‌مهر با انتقاد از کمبود نیروی تاسیساتی برای مدارس گفت: معمولا چون در نگهداری مدارس ساز و کار مناسبی وجود ندارد، این منجر می‌شود که یک مدرسه تهویه‌اش مشکل داشته یا یک مدرسه دیگر، مشکلاتی از بابت سایر تجهیزات داشته باشد، زیرا در مناطق آموزش و پرورش نیروی تاسیسات کار نداریم و باید برای این کار توسط شرکت‌های مربوطه ساز وکارهایی تعریف شود، به طور مثال مجموعه‌ای از مدارس را باید به شرکت‌های تاسیساتی بدهند تا کارهای تعمیراتی مدارس را انجام دهند. ما اکنون در تلاش هستیم که در مجلس برای این کار یک ردیف در قانون بودجه جهت نگهداری مدارس پیشنهاد کنیم.

معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: این درست که برخی مدارس نیازمند تخریب و بازسازی هستند، اما هنوز کارشان انجام نشده است، به این دلیل که متناسب با میزان تخصیص اعتبار کار مقاوم سازی انجام می‌شود. میزان اعتباری که ما برای استان تهران توانستیم در نظر بگیریم حدود ۶۵۰ میلیارد تومان است و ما متناسب با آن کار کردیم. به طور مثال تمام بخاری‌های نفتی و گازی را از استان تهران جمع کردیم. ما باز هم اعتباراتی را به استان تهران تخصیص خواهیم داد اما این میزان کفاف نمی‌دهد.این پروژه‌هایی که باقی مانده به دلیل کمبود منابع مالی است. در این زمینه باید شهرداری، شورای شهر، خیرین و حتی کارخانه‌ها به ما کمک کنند. به عنوان مثال اکنون در میبد هر کارخانه یک مدرسه می‌سازد.

وی تاکید کرد: روش کم کردن این ۲۸ درصد مدرسه نیازمند تخریب، بازسازی و مقاوم سازی در تهران، علاوه بر بودجه دولتی، توجه به بحث تبدیل به احسن کردن املاک مازادی است که در اختیار آموزش و پرورش قرار دارد. در هر صورت ما هنوز تا بازگشایی مدارس دو ماه وقت داریم و باید مساله تهویه در مدارس را حل کنیم، البته تعمیرات جزیی به عهده خود مدرسه است و برای این کار می‌توانند از سرانه مدرسه استفاده کنند و اگر سرانه ندارند از محل ردیف نگهداری مدارس که در اختیار مدیر کل آموزش و پرورش منطقه است، استفاده کنند.

رخشانی مهر با اشاره به آخرین آمار مدارس نیازمند تخریب و بازسازی در کشور گفت: به طور میانگین از سال ۹۲ تا به امروز ۲۸ کلاس درس به شکل روزانه تحویل داده‌ایم و در مجموع از سال ۹۶ تاکنون روزانه ۳۱ کلاس درس تحویل داده شده است.

رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور گفت: در این میان پروژه‌های نیمه تمام را هم تکمیل کردیم، اما اینها مسائل مدارس استان را حل نمی‌کند، به این دلیل که سرانه استان تهران پایین و جزو چهار استان آخر کشور است. دوم اینکه تراکم دانش آموزان در تهران بالاست و علت آخر اینکه بیشترین مدارس تخریبی و نیازمند بازسازی در استان تهران واقع هستند. ما اعتبارات استان تهران را با توجه به شرایطی که دارد افزایش دادیم اما راهی که می‌تواند این معضل را در کوتاه مدت برطرف کند بحث تبدیل به احسن کردن و فروش املاک مازاد آموزش و پرورش و تبدیل کردن آن به مدرسه است.

وی در توضیح تبدیل به احسن کردن و فروش املاک مازاد آموزش و پرورش گفت: سال قبل قانون بودجه این اجازه را به ما داد که املاک مازاد را به مدرسه تبدیل کنیم. امسال هم مجلس نیز ضوابط و مقررات مالی ویژه آموزش و پرورش را مصوب و ابلاغ کرد. در این قوانین خاص آموزش و پرورش که به یک بند آن اشاره می‌کنم، آمده است، آموزش و پرورش باید املاکی که ۵۰ سال است به عنوان مدرسه از آن استفاده نمی‌شود را واگذار کند تا معادل آن یک مدرسه ساخته شود. عملا سرمایه به جای دیگری نرفته، بلکه یک ملک به ملک دیگری تبدیل شده است.

رخشانی مهر افزود: این موضوع از نظر اقتصادی قابل دفاع است و استان تهران هیچ راه حلی برای مدارس تخریبی و نیازمند بازسازی، جز این طرح ندارد و اکنون خوشبختانه در حال حرکت به این سمت است. اخیرا با واگذاری ملکی با ارزش ۳۰ میلیارد تومان شروع عملیات ساخت و ساز پنج مدرسه انجام شده است.

معاون وزیرآموزش و پرورش توضیح داد: یک سری املاک آموزش و پرورش در تهران است که در گذشته مدرسه بوده اما اکنون خالی است، بنابراین بر اساس قوانین ویژه آموزش و پرورش که مصوبه مجلس است باید این املاک را واگذار کنیم و در نقاطی که مورد نیاز است زمین خریداری کرده و مدرسه جدید بسازیم تا مشکل شهر تهران حل شود. البته این کار یک مقدار دغدغه اجرایی داشته است، به طور مثال ممکن بوده زمین را بفروشند و پول آن به حساب خزانه برود و به حساب آموزش و پرورش برنگردد. فعلا با مذاکراتی که با وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه انجام شده، این مشکلات تا حدی حل شده است.

وی بیان کرد: ممکن است این تصمیم به سلیقه برخی افراد نخورد و بگویند، این کار مدرسه فروشی برای مدرسه سازی است، اما اینطور نیست بلکه اینها املاک مازادی است که از آن هیچ استفاده‌ای نمی‌شود، بنابراین بهتر است تبدیل به احسن شوند.

رخشانی‌مهر درباره آمار مدارس نیازمند تخریب و بازسازی در کل کشور گفت: در کل کشور تعداد مدارس نیازمند تخریب، بازسازی و مقاوم‌سازی ۱۹.۵ درصد هستند. ۱۲.۵ درصد مدارس نیازمند مقاوم سازی و ۷ درصد مدارس نیازمند تخریب است.

عمرمفید مدارس نوساز حداقل حدود ۵۰ سال است

حسینپور رییس نوسازی مدارس شهر تهران گفت: از سال ۱۳۹۸ همزمان با شروع کرونا فعالیت‌های عمرانی فضاهای آموزش و پرورش ادامه داشته به طوری که تاکنون ۱۲۸ پروژه با ۱۲۹۱ کلاس درس با زیربنای ۱۷۱ هزار متر مربع در استان تهران تکمیل و به بهره برداری رسیده است. علاوه بر آن نسبت به تعمیرات حدود ۱۰۰ مدرسه اقدامات لازم صورت گرفته است.هم اکنون ۱۸۴ پروژه با ۱۷۱۱ کلاس درس با زیربنای ۳۰۳ هزار و ۴۱۹ متر مربع در دست اجرا است. در این مدت در منطقه ۱۰ آموزش و پرورش تعداد چهار پروژه با ۷۹ کلاس درس و با زیربنای ۱۷ هزار متر مربع تکمیل و به بهره برداری رسیده است.

وی اضافه کرد: همچنین در این منطقه پروژه بزرگترین مجتمع آموزشی دکتر نصیری با ۵۲ کلاس درس و زیربنای ۱۳ هزار متر مربع در ماه گذشته افتتاح شد و به زودی عملیات اجرای تعداد ۳ پروژه در منطقه ۱۰ شروع خواهد شد. این نکته را هم باید در نظر گرفت که عمر مفید مدارس نوساز حداقل حدود ۵۰ سال است.

حسینپور در واکنش به اینکه اغلب مدارس قدیمی تهران که قرار است از مهر بازگشایی شوند، هیچ‌گونه سیستم تهویه‌ای مناسبی ندارند، برای حل این مسئله چه راهکاری در نظر دارید؟ بیان کرد: موضوع تامین تهویه مدارس موجود از طریق ادارات و مناطق آموزش و پرورش قابل پیگیری است.

وی گفت: با توجه به شرایط و وضعیت مدارس استان تهران، حدود ۱۵ درصد فضاهای استان به علت قدمت بالای ساختمان‌ها، ضرورت دارد که از طریق طرح تخریب و بازسازی با آیین نامه ها و شرایط جدید فضای آموزشی مطابقت داده شود که به تناسب تامین منابع مالی، این موضوع در دستور کار است، لازم به ذکر است تاکنون در این طرح تعداد ۳۸۱ مدرسه با ۶۱۳۲ کلاس درس در استان تهران تخریب و بازسازی شده است.

احمدحسین فلاحی نماینده مجلس شورای اسلامی از عدم توجه به نوسازی مدارس شهر تهران انتقاد کرد و گفت: من در سال گذشته یک بازدید میدانی که از برخی مدارس تهران به خصوص در بافت‌های فرسوده داشتم، از این بازدید متوجه شدیم که مدارس ما وضعیت خوبی ندارند. این وضعیت در شأن نظام جمهوری اسلامی نیست.

این نماینده مجلس یازدهم افزود: وضعیت فعلی مدارس به کم‌کاری وزارتخانه‌ها در دوره‌های مختلف برمی‌گردد. ما در کشور و همچنین در تهران مدارسی با عمر بیش از ۵۰ سال را داریم. برخی از این مدارس تاکنون بازسازی نشده‌اند.

وی بیان کرد: به این نکته هم باید توجه کرد، برخی از همین مدارس شرایط آموزش حضوری در ایام کرونا را ندارند و با وجود فضایِ گرفته‌ کلاس‌های درس این مدارس و عدم رد و بدل شدن هوا در آنها با مشکل مواجه خواهیم شد. البته ما باید به سمت آموزش حضوری برویم، زیرا کرونا ادامه دارد و آموزش مجازی تاکنون ضربات زیادی هم به سیستم تربیتی و هم به آموزش زده است.

فلاحی بیان کرد: ممکن است برای مدارس یک ظرفیت ۵۰ یا ۳۰ نفره تعریف شود، ولی باید برای سایر دانش آموزان هم یک جانمایی صورت گیرد. اموال آموزش و پرورش کم نیست، ولی متاسفانه تاکنون مدیریت نشده است. در جلسه‌ای آقای دکتر قالیباف وزرای ادوار را در مجلس جمع کردند، در آنجا از اموال آموزش و پرورش صحبت شد که فلان جا اموالشان معطل شده و کاری صورت نگرفته، همین موضوع را هم همه وزرا تایید کردند.

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس اسلامی گفت: خیلی از اموال آموزش و پرورش سند ندارد؛ لذا آموزش و پرورش نخست باید به سمت مستندسازی اموالش و سپس ساماندهی آنها برود و به نظرم بسیاری از این مشکلات با ساماندهی این املاک حل خواهد شد. چون این دولت اواخر کارش است، شاید افراد کمتر به سمت و سوی این کار بروند، ولی دولت جدید باید یک فکر اساسی برای این مساله کند.

این نماینده مجلس در پاسخ به این سوال که چرا سازمان نوسازی مدارس در شهر تهران طی این ۱۴ ماه کار قابل توجهی برای مدارس فرسوده استان تهران نکرده و مشکل چه بوده است؟ گفت: این در همه دوره‌ها بوده و در این دوره هم هست. ممکن است آموزش و پرورش ادعا کند اموالی در اختیارش نبوده و این بازسازی ادامه داشته، اما با وجود این همه مدرسه در شهر تهران به نظر من در ادوار مختلف کوتاهی صورت گرفته و در این دولت هم به سهم خودش مشکلاتی وجود داشته است.

منبع: ایلنا