طالبان خودش را در یک قدمی حکومت میبیند و طوری رفتار میکند که انگار خودش را الان حاکم افغانستان میبیند اما قطعا طالبان برای گرفتن شهرهای بزرگ دردسرهای بسیار زیادی خواهد داشت.
سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال افغانستان همواره این بوده است که یک افغانستان دوست با سهم داشتن همه گروههای قومی در قدرت آن سهیم باشند و حتی طالبان هم به عنوان یک جریان فکری در بخشی از قدرت سهیم باشد و نه اینکه تمامی آن را در اختیار بگیرد.
با حضور طالبان در شهرهای مختلف افغانستان، ایدههای خوشبینانه مقامات داخلی کشور یا اظهاراتی که عدهای از آنان با انگیزههای سیاسی مطرح میکردند؛ مبنیبر اینکه این طالبان با گذشته فرق کرده است، روزبهروز به محاق میرود و هربار بیشتر مشخص میشود ریشههای این طالبان همانی است که بوده است.
سرعت و قدرت پیشرویهای طالبان در افغانستان حتی با روایتهای دولتی شگفتآوراست. این گروه که 20 سال زیر شدیدترین فشارهای نظامی و بمبارانهای امریکا و ناتو قرار داشته است چگونه به جذب این همه نیرو پرداخته تا آنجا که گفته میشود 170 شهرستان را به تصرف خود درآورده و پایتخت این کشور را مورد تهدید قرار داده است.
این کارشناس مسایل غرب آسیا گفت: مقایسه کردن تهدید داعش با طالبان برای جمهوری اسلامی یک اشتباه استراتژیک است؛ زیرا اولا داعش خواستار تشکیل خلافت اسلامی بود و ایران را نیز رسما جزویی از قلمرو خود می دانست، اما طالبان از امارت اسلامی صحبت میکند که در محدوده جغرافیای افغانستان است.
همزمان با پیشرویهای قابل توجه گروه "طالبان" در داخل خاک افغانستان و ضعف نیروهای امنیتی افغان در مقابله با جنگ سالاران طالبان، گروههای مسلحِ محلی، به صورت داوطلبانه در حال مقاومت در برابر گروه طالبان و مقابله با پیشرویهای آن هستند.
پس از تحولات اخیر در افغانستان و رفتن یا فرار امریکاییها از آنجا و دست بالا پیدا کردن طالبان، این گزاره مطرح شده است که طالبان کنونی با طالبان پیشین فرق کرده و قابل اعتماد شده است. گزارهای که از سوی بخشی از اصولگرایان حاکم تکرار میشود. این گزاره به کلی نادرست است.
یک تحلیلگر مسائل سیاسی گفت: ایران نمیتواند نسبت به تداوم جنگ در افغانستان بیتفاوت باشد و افغانها هم نمیتوانند نسبت به آینده کشور خود نقش سازنده ایران را نادیده بگیرند. از منظر دیگر ایران به عنوان یک قدرت منطقهای هم مطرح است و چه مخالفین این کشور بپذیرند و چه نپذیرند، ایران یک قدرت مطرح در سطح منطقه است.
طالبان از ابتدا معتقد بود که قدرت از لوله تفنگ بیرون میآید و آمریکاییها نیز صحنه را برای طالبان خالی کردند. آمریکاییها آمده بودند که امنیت را برای افغانستان به ارمغان بیاورند اما وقتی دیدند منافعشان اقتضا نمیکند به راحتی افغانستان را رها کردند.
مشخص و محرز است که سیاست نظام در قبال طالبان تغییر کرده است. همانطور که گفته می شود این طالبان، طالبان 15 سال قبل نیست نگاه جمهوری اسلامی نیز به این گروه همان نگاه 15 سال پیش نیست و دچار تحولات چشمگیری شده است.
در ایران یک شکاف و فضای تقریبا قطبی شده در بین ناظران و تحلیلگران و حتی 2 اردوگاه سیاسی اصلاح طلب و اصولگرا به موضوع قدرت یابی مجدد طالبان در افغانستان وجود دارد.
درحالیکه طالبان در حال پیشروی در ولایتهای افغانستان است، سؤالات مهمی رخ مینمایاند؛ اینکه برنامه آنها چیست؟ آیا قصد دارند به سمت کابل بروند و امارت اسلامی را در آنجا راهاندازی کنند، یا آنکه همینطور در ولایتهای دیگر و جادهها بسان راهزنان به کار خود ادامه میدهند؟
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: گسترش حضور طالبان و خشونت و جنگ، زمینه را برای ظهور داعش فراهم میکند که در توهم دولت اسلامی خراسان هستند.