طرح بنزینی، خوب یا بد؟

به گزارش سایت خبری پرسون، در روزهای پایانی آذرماه امسال، موضوعی در فضای مجازی مبنی بر افزایش قیمت بنزین در دو جزیره کیش و قشم و سپس تعمیم آن به کل کشور در سال آینده، منتشر شد که نگرانی‌هایی را درخصوص تکرار تجربه تلخ آبان‌ماه98 را در افواه عمومی به وجود آورد. به پیوست این اخبار و فضاسازی‌ها، نامه‌ای از محسن رضایی، معاون اقتصادی رییس‌جمهوری به وزرای نفت، اقتصاد و دارایی و دبیر شورایعالی مناطق آزاد الصاق شد که در آن، از طرح جدیدی برای «بازتوزیع یارانه بنزین از طریق ارائه سهمیه بنزین به هر فرد به‌جای هر خودرو» رونمایی شده بود.

وحدت نظر مقامات دولت درباره یارانه بنزینی

ساعاتی پس از انتشار نامه محسن رضایی به وزرای مزبور و تحلیل‌ها درباره احتمال گران‌شدن قیمت بنزین در سال آینده، علی بهادری‌جهرمی، سخنگوی دولت در نشست خبری ضمن رد شایعات مطرح‌شده، تصریح کرد: «آنچه امروز در رسانه‌ها با عنوان گرانی بنزین منتشر شده، صحیح نیست و سوءبرداشت از نامه معاون محترم اقتصادی رییس‌جمهور است. قرار نیست بنزین گران شود و دولت ‌اهل تصمیمات یک‌شبه نیست. حتما اگر قرار باشد تصمیمی گرفته شود که در زندگی جاری و عمومی مردم اثر بگذارد جوانب مختلف آن سنجیده می‌شود».

بهادری‌جهرمی در همین نشست درباره جزئیات طرح دولت برای اصلاح سازوکار یارانه بنزین گفت: «درباره این طرح نیز مقرر شده به‌صورت آزمایشی در دو جزیره قشم و کیش، سهمیه بنزین به‌جای خودروها به افراد اختصاص پیدا کند و قیمت عرضه همان نرخ عادی هزار و 500تومان برای بنزین سهمیه‌ای و سه‌هزار تومان برای بنزین آزاد است که هیچ تفاوتی با نرخ موجود نخواهد داشت. درحال‌حاضر اگر کسی خودرو نداشته باشد نمی‌تواند از سهمیه بنزین هم استفاده کند، درحالی‌که سوخت سرمایه ملی و متعلق به همه مردم است اما کسی که مثلا چهار خودرو داشته باشد، چهار برابر سهمیه استفاده می‌کند. طبیعتا این روش ناعادلانه است و سهم کسی که توان خرید خودرو ندارد در سوخت دیده نمی‌شود».

چندی پس از انتشار نامه محسن رضایی و ذکر جزئیات طرح دولت ازسوی بهادری‌جهرمی، سرپرست منطقه آزاد قشم نیز طی یک نشست خبری ابعاد دیگری از برنامه بنزینی دولت را ارائه داد. اظهارات افشار فتح‌اللهی در روز 12دی‌ماه حکایت از این داشت که دولت قصد دارد به هر کدملی 15لیتر یارانه بنزین اختصاص دهد که مثلا برای یک خانوار چهارنفره 60لیتر خواهد شد که می‌توانند از این 15لیتر با نرخ 1500 تومان برای خودرو استفاده کند یا اینکه آن را با نرخ آزاد سه‌هزار تومان بفروشد.

درهمین‌باره، سید محمدهادی سبحانیان، معاون وزیر اقتصاد نیز روز گذشته در اظهاراتی، طرح جدید دولت برای تغییر روش پرداخت یارانه بنزین از هر خودرو، به هر فرد حتی کسانی را که خودرو ندارند، تشریح کرد. سبحانیان در سخنان خود با تکذیب شایعه گران شدن بنزین تصریح کرد: «مردم توجه داشته باشند در این طرح قرار نیست قیمت بنزین افزایش پیدا کند و دولت هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین ندارد». سبحانیان افزود: «در طرح جدید تنها قرار است سازوکار اختصاص بنزین تغییر کند و به‌جای تخصیص بنزین یارانه‌ای به خودرو این بنزین به افراد و خانوار اختصاص داده‌ شود. حتی در ابتدا بنا بر این بود که در ماه اول سهمیه بنزین خودرو همچنان باقی بماند و علاوه‌بر آن به افراد فاقد خودرو، سهمیه بنزین اختصاص پیدا کند». معاون اقتصادی وزیر اقتصادی با بیان اینکه «در طرح جدید قرار بر این است که افرادی که پیش از این سهمیه بنزین نداشتند این سهمیه را دریافت کنند و بتوانند از سهمیه خود به هر ترتیبی استفاده کنند» تاکید کرد: «این طرح ابتدا به‌صورت پایلوت در دو منطقه کیش و قشم به اجرا می‌رسد و وزارت نفت در اجرای این طرح بسیار موثر است و کار اجرایی این طرح را دو وزارتخانه نفت و نیرو باید انجام دهند و وزارت اقتصاد به‌عنوان یک هماهنگ‌کننده نقش خود را ایفا می‌کند». سبحانیان با بیان اینکه «صحبت از تبعات تورم طرح جدید یارانه بنزین یک بحث انحرافی است» افزود: آنچه برای طرح جدید بنزینی مصوب و ابلاغ شده اختصاص 20لیتر بنزین سهمیه‌ای به هر کدملی است که ممکن است با نظر وزارت نفت تغییر کند. در این طرح دولت انبوهی از افرادی را که خودرو ندارند و از این یارانه محروم هستند، می‌بیند.

اصلاح اقتصاد یارانه‌ای لازمه اصلاح ساختار اقتصادی کشور

درباره تبعات منفی اقتصاد یارانه‌ای در کشور و لزوم اصلاح این اقتصاد تقریبا هیچ اختلاف‌نظری بین کارشناسان وجود ندارد. درواقع آنچه بین کارشناسان محل اختلاف است و مردم را نسبت‌به انجام هرگونه حرکت اصلاحی نگران می‌کند مربوط به نحوه اجراست. به‌بیان‌دیگر، دولت سیزدهم قصد دارد با طی کدام مسیر به اصلاح قیمت حامل‌های انرژی و در این نمونه اصلاح قیمت بنزین، دست بزند. در همین باره، به‌طورکلی دو پارادایم برای اصلاح قیمت بنزین وجود دارد. در پارادایم اول که ذیل قانون هدفمندی یارانه‌ها تعریف شده است، دولت گام‌به‌گام قیمت بنزین را به قیمت جهانی نزدیک می‎کند و درآمدهای حاصل از آن را به‌عنوان یارانه به‌تناسب در اختیار دهک‌های مختلف درآمدی قرار می‌دهد. دولت دوازدهم اما در آبان‌ماه سال1398 با زیر پاگذاشتن اصل افزایش تدریجی نرخ بنزین، بحران اجتماعی بزرگی را در کشور به وجود آورد.در پارادایم دوم که با عنوان «بازار متشکل انرژی» شناخته می‌شود، دولت هیچ اقدامی برای افزایش قیمت حامل‌های انرژی انجام نمی‎دهد، بلکه شیوه تخصیص را تغییر می‎دهد؛ به‌طور مثال، به‌جای تخصیص بنزین به هر خودرو(چنانچه در طرح دولت نیز قید شده)، مجموع مصرف را به‌صورت سهمیه به هر فرد تخصیص می‎دهد. در گفت‌وگو با جعفر قادری، عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال1401 به این سوال پاسخ دادیم که آیا طرح بنزینی دولت یعنی تخصیص یارانه 15لیتری به افراد(حتی کسانی که خودرو ندارند) تا چه اندازه مورد تایید مجلس است و اجرای این طرح، احیانا چه تبعاتی به دنبال خواهد داشت.

قادری: طرح یارانه بنزین، تاثیر تورمی نخواهد داشت

دکتر جعفر قادری، عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 1401، در بودجه سال گذشته یکی از نمایندگان، پیشنهاد این طرح را در کمیسیون تلفیق مطرح کرده بود اما رأی نیاورد و پس از آن در صحن هم رأی نیاورد. دولت قصد دارد با اجرای این طرح توزیع بنزین را عادلانه‌تر کند تا علاوه‌بر افراد صاحب خودرو، افراد فاقد خودرو نیز یارانه بنزین دریافت کنند. دولت شاید می‌خواهد از محل اجرای این طرح، سهم بنزین 1500تومانی را کم کند و به‌سمت افزایش سهم بنزین 3‌هزار تومانی ببرد. وی افزود: توصیه مجلس این بوده که هر برنامه‌ای که دولت دارد، ابتدا به‌صورت پایلوت در یک جایی اجرا کند و پس از سنجش آثار و تبعات آن، به کل کشور تعمیم بدهد.

قادری گفت: این طرح هم‌اکنون در قشم و کیش به‌صورت آزمایشی اجرا می‌شود تا بعد از رفع ایرادات و اشکالات آن، به بقیه نقاط کشور هم تعمیم یابد. قادری با بیان اینکه طرح یارانه بنزین در لایحه بودجه سال‌1401 نیامده است، گفت: به نظر می‌رسد که این طرح به مصوبه مجلس نیاز نداشته باشد چون دولت براساس قانون هدفمندی یارانه‌ها می‌تواند یارانه بعضی از گروه‌ها را حذف کند. قادری درباره تبعات طرح یارانه بنزین با بیان اینکه قرار نیست قیمت بنزین گران شود، گفت: قیمت بنزین، همان سه‌هزار تومان خواهد بود اما دولت به‌ازای افراد، 20لیتر بنزین توزیع می‌کند و بنابراین قیمت بنزین افزایش پیدا نمی‌کند.

اگر فردی خودرو داشته باشد، خودش استفاده می‌کند و اگر خودرو نداشته باشد، می‌تواند بنزین به دیگران بفروشد و کسی هم که می‌خواهد از بنزین استفاده کند، قیمت بالاتر از 3‌هزار تومان پرداخت نمی‌کند چون اگر افراد بخواهند بنزین خود را بیشتر از قیمت سه‌هزار تومان بفروشند، در پمپ‌بنزین هر چه‌قدر خواستند بنزین می‌زنند.عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه‌1401 گفت: طرح دولت تاثیر تورمی نخواهد داشت چون بنزین خودروهای عمومی، وانت‌بارها و تاکسی‌ها حذف نخواهد شد و کمافی‌سابق بنزین 1500تومانی دریافت خواهند کرد و قیمت بنزین آزاد هم بنا نیست از 3‌هزار تومان افزایش یابد.

قادری بیان کرد: قیمت بنزین، همان 3‌هزار تومان خواهد بود اما دولت به‌ازای افراد، 20لیتر بنزین توزیع می‌کند و بنابراین قیمت بنزین افزایش پیدا نمی‌کند. طرح دولت تاثیر تورمی نخواهد داشت چون بنزین خودروهای عمومی، وانت‌بارها و تاکسی‌ها حذف نخواهد شد.

منبع: صبح نو