به گزارش سایت خبری پرسون، کتاب «کوچ در پی کار و نان: فاعلیت منفعلانه مستمندان آذربایجان از ۱۳۲۷ تا ۱۳۲۹ خورشیدی» نوشته محمد مالجو در ۲۰۰ صفحه با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و قیمت ۵۸هزار تومان در نشر اختران منتشر شده است.
در نوشته پشت جلد کتاب آمده است: این کتاب، با اتکا بر اسنادی مشتمل بر انواع مکاتبه‌های اداری و عرایض مردمی، درصدد تاریخ‌نگاری قطعه‌ای کلیدی اما تاکنون ناکاویده از تاریخ معاصر ایران است: کوچ مستمندان آذربایجان به تهران در اواخر دهه ۱۳۲۰ خورشیدی.
این کوچ از نخستین لحظه‌هایی در تاریخ معاصر ایران بوده است که دیوان‌سالاران پایتخت‌نشین را به طراحی و اجرای انواع سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی برای رسیدگی به مستمندان شهرستان‌ها واداشت، ولو در سطحی بس‌نازل. بر این مبنا، کوچ فراموش‌شده مستمندان آذربایجان از برخی از جنبه‌ها لحظه تأسیس برخی سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی در زمینه رسیدگی دیوان‌سالاران به مستمندان را در مقیاس ملی رقم زد.
با این حال، رسیدگی‌های دیوان‌سالاران ضرورتا مرحمتی‌های دولت به مستمندان و صرفا بازتاب انواعی از نوع‌دوستی‌های نیک‌اندیشانه نبود. دیوان‌سالاران برای صیانت از کلیت مصالح و منافع طبقات مسلط به ناگزیر درصدد رفع دغدغه‌های دیگری برآمده بودند به تمامی نوپدید در قاموس مملکت‌داری طی تاریخ ایران که از ادوار متأخر پیشامشروطه به بعد هرچه پررنگ‌تر می‌شدند. نیرویی که دیوان‌سالاران را واداشت سیاست‌هایی برای رسیدگی به مستمندان آذربایجان طراحی و اجرا کنند از جمع متفرق مستمندان آذربایجان برآمد اما نه از جنس مقاومت علنی یا نهانی دهقانان بود که فقط در روستاها جلوه می‌یافت، نه از جنس پیشروی آرام تهی‌دستان شهری که بعدها قوت گرفت و نه از جنس سیاست متعارف طبقه کارگر که هنوز چندان گستره گسترده‌ای نداشت.
نیروی جمع متفرق مستمندان آذربایجان در واپسین سال‌های دهه بیست خورشیدی مشخصا نوعی فاعلیت منفعلانه بود. مفهوم فاعلیت منفعلانه، همچون رازی تاکنون سر به‌مُهر، نیروی مستمندان آذربایجان طی اوایل دوره حضورشان در شهرها را تسخیر می‌کند.
همچنین کتاب «زنده‌باد کارخانه»(جستار-عکس مستند اجتماعی) نویسنده جستار محمد مالجو و عکس‌ها از آیدین باقری در ۹۶ صفحه با شمارگان ۷۰۰ نسخه و قیمت ۵۵ هزار تومان در نشر یادشده عرضه شده است.
در نوشته پشت جلد کتاب آمده است: از شناسه‌های تاریخ‌نگاری کارگری نوین، بسنده نکردن محض به کنشگری کارگری و تدوین و تحلیل بودوباش کارگران است. تاریخ‌نگاری کارگری وام‌دار تلاش همه آنانی است که با ثبت زندگی روزمره کارگران، به گسترش این سویه از تاریخ‌نگاری یاری می‌کنند. «زنده باید کارخانه» از شمار چنین تلاش‌هایی است. تورج اتابکی استاد و پژوهشگر ارشد پژوهشکده تاریخ اجتماعی در دانشگاه لیدن آمستردام هلند
درحالی که علاقه به مطالعه مسائل کارگری در سال‌های اخیر افزایش یافته، تصویر واقع‌گرایانه از قلمرو کار و کارگر به‌ندرت یافت می‌شود. این کتاب بدیع با تلفیق متن و تصویر به درک زندگی کارخانه‌ای روح تازه‌ای دمیده است. آصف بیات استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه ایلینوی آمریکا
منبع: ایسنا
