به گزارش سایت خبری پرسون، شاید بگویید مگر امکان دارد که اسم فرزندم را خودم انتخاب نکنم؟! بله می‌شود. در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست رئیس جمهور، سند سیاست‌ها و اقدامات تقویت و ترویج نامگذاری متولدین جدید مبتنی بر فرهنگ اسلامی ایرانی به تصویب رسید.
در این گزارش با ما همراه باشید تا بدانید حق انتخاب چه اسم‌هایی را برای فرزند خود دارید.
«پیامبر اکرم صلی اللَّه علیه و آله و سلم» فرمودند: اولین عطا و بخشش هر یک از شما، به فرزند خود، اسم خوبی است که برای او انتخاب می‌کنید.
حال این اسم نیکو در نظر پدر و مادر شاید عصمت باشد یا نیلارزا، شاید مسئولین عزیز کشورمان دیگر دغدغه ای ندارند که حال تمام توجه خود را به اسم فرزندان که انتخاب نام حق طبیعی پدر و مادرها، معطوف کردند.
در روز 27 مهرماه سال جاری نیز تنوع بخشی به نظام نامگذاری اسلامی و ایرانی در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت و روز گذشته در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست رئیس جمهور، سند سیاست‌ها و اقدامات تقویت و ترویج نامگذاری متولدین جدید مبتنی بر فرهنگ اسلامی ایرانی به تصویب رسید.
دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی معتقد است: در واقع اسم و نام انسان، بازگو کننده رابطه فرد با خودش بر اساس اسم است و رابطه فرد با جامعه در حس من کیستم؟ ما کیستیم و با کی هستیم؟ بر مبنای اسم فرد شکل می‌گیرد.کنش نامگذاری از یک‌سو برای تمایزگذاری است و فرد را از دیگران جدا می‌کند و از سوی دیگر، تجمیع کننده است و پیوندی میان افراد بوجود می‌آورد. درواقع نام فقط یک برچسب برای افراد نیست، بلکه روی کیفیت روابط اثرگذار است و فرد را در یک رابطه دوستی معنادار با دیگران قرار می‌دهد و درحقیقت نام فرد یک تشخص اجتماعی ایجاد می‌کند و به نوعی نظام معنایی فردی و اجتماعی را شکل می‌دهد. بعضی از تحقیقات اجتماعی نشان می‌دهد که بین نام فرد و موفقیت و عدم موفقیت فرد در روند زندگی رابطه معنا داری وجود دارد. به همین دلیل است که از منظر اسلام هم، انتخاب نام نیکو بسیار مهم است. وی ادامه داد: پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید اولین حقی که پدر نسبت به فرزندش دارد، انتخاب نام نیکو است.
همچنین وی معتقد است: امیدواریم در ذیل این مصوبه فرهنگ نامگذاری تقویت شود و فرهنگستان زبان و ادب فارسی، صدا و سیمای جمهوری اسلامی و همچنین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای زیباگزینی، هویت بخشی و فارسی گزینی و پیوند خوردن اسم زیبا با فرهنگ اسلامی-ایرانی مشارکت داشته باشند.
کنش نامگذاری از یک‌سو برای تمایزگذاری است و فرد را از دیگران جدا می‌کند و از سوی دیگر، تجمیع کننده است و پیوندی میان افراد بوجود می‌آورد. درواقع نام فقط یک برچسب برای افراد نیست، بلکه روی کیفیت روابط اثرگذار است و فرد را در یک رابطه دوستی معنادار با دیگران قرار می‌دهد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نامگذاری را هویت یک ملت عنوان کرد و افزود: در واقع تاکنون هم جامعه ایران اسم را از فرهنگ قرآنی و دینی، خاندان نبوت و اهل بیت علیهم السلام، ادبیات فاخر فارسی و میراث ادبی ایران همچون دیوان حافظ، سعدی، مولانا و فردوسی کبیر انتخاب می‌کرده و نوعی درهم تنیدگی عمیق بین هویت اسم و فرهنگ نبوی، فرهنگ اهل بیت علیهم السلام و قهرمانان بزرگ و تمدنی این سرزمین گره خورده است. لذا در شورای عالی انقلاب فرهنگی بحث تنوع بخشی به نظام نامگذاری اسلامی و ایرانی مورد تاکید قرار گرفت. همچنین در این جلسه گزارشی از نظامات اسم گذاری فرزندان در کشورهای مختلف مثل ترکیه، مالزی، تاجیکستان، ژاپن، نروژ، روسیه، آلمان ارائه و سازمان ثبت و احوال گزارشی از وضعیت اسم گذاری تازه متولدین ارائه کرد که همچنان 10 اسم برتر کشور متعلق به پیامبر گرامی اسلام و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) است. اسم زیباترین وجه همانند سازی با صاحب اسم و معنای اسم هست که وظیفه پدر و مادر را سنگین می‌کند.
اما بهتر نبود استقاده از زور برای انتخاب نام فرزندان را جایگزین فرهنگ سازی و ریشه یابی این معضل شود؟
ایرانیان در سال ۹۹ چه نام‌هایی را بیشتر برای فرزندان خود انتخاب کردند؟
البته از حق هم نباید گذشت. در سال 99 پدر و مادرها اسم‌های عجیب و غریبی برای فرزندان خود انتخاب کردند که قطعا این نامگذاری در آینده به کودک در ابعاد مختلف فعالیت‌های اجتماعی صدمه خواهد زد.
برخی از این اسامی عبارتند از: گیلاس، نخود، نوشابه ،دختربس، آبجی مار، عرعر، بزعلی.....
اما بر اساس آمار سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور گفت: " امیرعلی " و " فاطمه " از پرتکرارترین و فراوان‌ترین نام‌هایی هستند که ایرانیان در سال ۱۳۹۹ برای فرزندان خود انتخاب کردند.
نام‌های انتخاب شده برای پسران با بیشترین فراوانی در سال ۹۹ به ترتیب شامل امیرعلی، محمد، علی، امیرحسین، حسین، آراد، ابوالفضل، آریا، سامیار، امیرعباس، محمدحسین، محمد طاها، آی هان، کیان، ماهان و امیرمحمد بود. همچنین نام‌های انتخاب شده برای دختران با بیشترین فراوانی در سال گذشته به ترتیب شامل فاطمه، زهرا، رستا، حلما، زینب، آورا، مرسانا، یسنا، نازنین زهرا، ریحانه، آیلین، همتا، باران، رها و هانا بود.
ریشه تبادل اسمی میان فرهنگ عربی و ایرانی
سابقه مبادله اسم بین فرهنگ های عرب و فارسی قدیمی تر است و به دوران پیش از اسلام بازمی گردد. یک چنین مبادلاتی بالا و پایین داشته است. در بعضی دوره ها یک فرهنگ نفوذ بیشتری بر فرهنگ دیگر گذاشته ولی مشکل است بتوان سطح نفوذ این فرهنگ‌ها در یکدیگر در دوران تاریخی را دقیقا تعیین کرد، به ویژه قبل از تاسیس کشورهای مدرن، که به دلیل عدم وجود ناسیونالیسم فرهنگی، مرزها انعطاف پذیرتر بودند.
از لحاظ جغرافیایی، اسامی که ریشه فارسی دارند در مناطق نزدیک به ایران و بین جوامع شیعه در لبنان و سوریه بیشتر معمول است. خداداد رضاخانی اضافه می کند که برخی از اسامی فارسی را می توان در مصر و شمال آفریقا یافت در حالی که در کشورهای حاشیه خلیج فارس تقریبا دیده نمی شوند
امپراتوری های سلجوقی و عثمانی نقش مهمی در تبادل فرهنگی عرب ها و فارسی زبان ها داشتند چون هر دو امپراتوری دارای مرزهای مشترک با ایران قدیم بودند و بر سرزمین هایی که فارسی زبان بودند، حکومت می کردند. امپراتوری عثمانی به خصوص به ادبیات فارسی و ترجمه آن علاقه داشت.
در تاریخ عرب نمونه هایی از شخصیت های بانفوذ غیر عرب پدیده می شود مانند نوباخ، طالع‌بین المنصور خلیفه عباسی و سیبویه متخصص مشهور صرف و نحو عربی. علاوه بر این الاخشیدیه بنیانگذار سلسه الاخشیدیه، با وجود حکومت بر مصر و شمال آفریقا، نام خود را از فرهنگ فارسی گرفته بود.
از طرف دیگر، در زمان حکومت سلسله عباسی، نظام موالی سبب شد که ترک ها و فارس ها اسامی عربی انتخاب کنند. برخی از آنان حتی اسم اصلی خود را از دست دادند و در تاریخ تنها با اسم عربی شان شناخته می شوند.
همچنین اسم هایی در شاهنامه مانند ضحاک و مرداس وارد فرهنگ عربی شده و حتی بعضی از رهبران آن دوره هم این اسامی را انتخاب کرده بودند.
اسم های دیگری مانند فیروز، شاهین، بندر و یزید نیز نمونه‌هایی از اسامی فارسی است که وارد فرهنگ عربی شده بود. امیر هم نامی است که در هر دو فرهنگ به وفور دیده می شود.
ولی از لحاظ جنسیتی، اسمی مانند آریا در فارسی اسم مذکر و در عربی اسم مونث است. آزاده که در زبان فارسی اسم دختر است در زبان عربی به آزاد تبدیل شده و نام مرد است.
عامل دیگر در تبادل زبان فارسی و عربی، تفاوت آوایی هر دو زبان است. الفبای فارسی صدا یا حروفی که با "ح" و "عین" در زبان عربی برابر باشد ندارد و تلفظ صاد در زبان فارسی به غلظت تلفظ حرف صاد در زبان عربی نیست.
رابطه مستقیم نام فرزند و موقعیت اجتماعی کودک در آینده
از لحاظ تاریخی، اسم به شخصی که متولد می شد اهمیت و موقعیت اجتماعی می داد. به همین جهت است که والدین از مجموعه اسم هایی که در خانواده تکرار شده بود استفاده می کردند که در حقیقت برای حفظ میراث گذشته شان بود.
انگیزه انتخاب اسامی حالا تغییر پیدا کرده و عوامل دیگری مطرح است. به طور مثال پس از انقلاب اسلامی در کشور، مردم تمایل پیدا کردند اسم هایی که عربی و ریشه اسلامی دارند برای فرزندان خود انتخاب کنند.
ایران شاهد روند جدید اسم هایی مانند محمد، علی، رضا، مصطفی و محمود است و از اسامی فارسی مانند شهرام و شاهین روی برگردانده است.
در پایان باید گفت؛ تا وقتی اسم دارای معنی و آوایی دلنشین است مهم نیست که از زبان دیگری آمده باشد. ولی دادن اسامی بی معنی با اصوات عجیب یک مشکل واقعی است و این معضل باید با ریشه یابی و فرهنگ سازی حل شود.
نگارنده: یگانه بختیاری
