به گزارش سایت خبری پرسون، پس از اظهارات جدی مخالفان و موافقان این طرح، نمایندگان در نهایت با ۱۲۱ رأی موافق از مجموع ۲۰۸ نماینده حاضر در مجلس موافقت کردند که پس از انتشار خبر تصویب این طرح در بهارستان هجمه های بسیاری از سوی کاربران و بخشی از مسئولان صورت گرفت و فضای موجود علی رغم اطلاع رسانی درست قبل از تصویب از سوی مجلس متشنج شد.
اعتراضات گسترده کاربران علیه "طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیامرسانهای اجتماعی" باعث شد، بهارستان نشینان بررسی این طرح را از دستور کار صحن علنی مجلس خارج کنند، اما با توجه به اهمیت این موضوع برخی نمایندگان خواستار اجرای اصل ۸۵ قانون اساسی شدند، برای همین دوباره این طرح در دستور کار جلسه علنی هفته پیش مجلس قرار گرفت.
اصل ۸۵ قانون اساسی در خصوص این طرح چه می گوید؟
بر این اساس، روند کار به این شکل می‌شود که طرح مذکور به کمیسیون مشترکی متشکل از کمیسیون‌های تخصصی مجلس بازگردانده خواهد شد تا پس از مدت زمانی مشخص (یک تا دو ماه) با حضور صاحب نظران، فعالان فضای مجازی و کارشناسان دولت و بخش خصوصی بررسی‌های لازم در مورد آن انجام پذیرد.
روند بررسی طرح بدین نحو خواهد بود که هر حکم تصویبی از سوی این کمیسیون به طور عمومی و روزانه انتشار پیدا خواهد کرد و پس از مهلت یک تا دو ماه، طرح مجدداً به صحن علنی ارجاع خواهد شد تا در صورت موافقت نمایندگان، مهلت آزمایشی بودن آن تعیین و برای تأیید به شورای نگهبان ارسال شود.
باید گفت که طرح «حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» هنوز به تصویب نرسیده است.
طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی به زبان ساده
اولین توصیه به مخاطبان برای برخورد با موضوعات جدید و این چنینی این است که خودشان دست به کار شوند و برای مثال این طرح را بخوانند. البته در این ماجرا باید این نکته را هم مدنظر داشت که اساسا خواندن طرح‌ها و لوایح با زبان قوانین و مقررات حقوقی و فنی برای همه کاربران آسان نیست.
* در ادامه مهم‌ترین بخش‌های این طرح را با زبان ساده مرور کرده‌ایم.
در این طرح واردات گوشی با برنامه پیش فرض خارجی غیرمجاز، ممنوع نیست. استفاده از فیلترشکن جرم نیست. کارگروه مدیریت گذرگاه ایمن مرزی، مسئول مرزبانی فضای مجازی است نه ستاد کل نیرو‌های مسلح. تبلیغات در شبکه‌های خدمات خارجی بدون مجوز برای بخش خصوصی ممنوع نیست و مهمتر از همه اجباری برای فیلتر کردن شبکه‌های خارجی فاقد مجوز، نیست.
اگرچه باید به طور شفاف بیان کنیم که روح کلی این طرح درصدد قاعده‌مند کردن فعالیت پیام رسان‌ها در کشور است و تلاش دارد تا با ابزار‌ها و راه‌های متعددی آنها را نسبت به حضور در فضای مجازی ایرانی‌ها پاسخگو کند. کاری که ایران آن را حتی از برخی کشورها مثل کشور رقیب خود در منطقه یعنی ترکیه دیرتر شروع کرده است. اما بازخوانی بند‌های این طرح نشان می‌دهد که چرا و چگونه طرح راهی برای فیلتر کردن شبکه‌های خارجی نخواهد بود.
برای درک این موضوع، یک بار برعکس به قضیه فیلترینگ نگاه کنیم. فرض کنیم که موضوع، تحریم یا ممنوع کردن اینستاگرام برای ایرانی‌ها توسط اینستاگرام باشد. یعنی افرادی را تصور کنید که صفحه‌ای را در اینستاگرام ایجاد کرده اند و برای آن فالوور گرفته اند و کسب و کارشان در آن است، اما اینستاگرام یکباره صفحه این کاربر را ببندد؛ چه کسی جواب گو است؟
این طرح چه می گوید؟
در مقدمه این طرح آمده است که: توسعه فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی و به خصوص پیام‌رسان های اجتماعی و تحولات مرتبط با آن موجب ایجاد خلأ قانونی در این حوزه شده است.
لزوم حمایت از تولیدات داخلی و صیانت از حقوق کاربران که به دلیل خلأ قانونی در معرض آسیب و نقض شدید قرار دارد و نیز تأثیرات مختلف اقتصادی، اجتماعی، امنیتی، فرهنگی و سیاسی پیامرسانهای اجتماعی به عنوان یک زیرساخت نرم افزاری، ارائه طرح قانونی صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیامرسانهای اجتماعی با هدف اعمال حاکمیت و حمایت از حقوق کاربران را ضروری ساخته است.
کلیات این طرح در 37 ماده به نگارش درآمده که در ماده یک این طرح 5 بخش مهم به تفکیک و با تعاریف اختصاری آن که مشتمل بر پیام‌رسان اجتماعی، پیام‌رسان داخلی، صیانت از داده، مرز مجازی و هیئت ساماندهی و نظارت بیان شده است که در ادامه گزارش های بعدی به آن خواهیم پرداخت.
یکی از نگرانی های عمومی که از سوی کاربران در خصوص طرح صیانت از فضای مجازی به همراه داشت، فیلترینگ یا محدودیت برای استفاده از پلتفرم های خارجی مانند واتس آپ، تلگرام، اینستاگرام و یا برنامه های ارتباطی مشابه این هاست؛ اما به گفته برخی از موافقان این طرح هیچ محدودیتی برای حضور کاربران در صورت وجود نمایندگی این پلتفرم ها در کشور وجود ندارد.
در جدول ذیل بخشی از نکات مخالفان و موافقان طرح ذکر شده است.
چرا انتقاد‌ها به طرح اکنون غیر واقعی است؟
همان طور که گفته شد این طرح دارای پیش نویسی بود که به حق اعتراض‌هایی به آن وارد بود. اما همان طور که فضای رسانه‌ای حکم می‌کند همواره تاثیر خبر اول بیشتر از اخبار تکمیلی است. در این طرح هم علیرغم انتشار اخبار متعدد درباره اصلاحات متعدد در پیش نویس جدید طرح، قدرت خبر اول برای ماندن در ذهن مخاطبان بیشتر بوده است.
در این بین برخی از افراد هم عمدا با نادیده گرفتن نسخه‌های اصلاح شده طرح، به نسخه اولیه اشاره دارند و از جو تبلیغاتی ایجاد شده درباره طرح، سود می‌برند؛ بنابراین انتقاد‌ها زمانی وارد است که ماده یا بندی درباره ادعای مورد نظر در طرح باشد که اکنون این طور نیست.
برای مثال در انتقادات وارده به این طرح می‌بینیم که هنوز معترضان به طرح نسبت به مواردی از جمله ممنوعیت واردات گوشی، جرم بودن استفاده از فیلترشکن و مدیریت ستادکل نیرو‌های مسلح بر درگاه مرزی اینترنت انتقاد دارند که این موضوعات اساسا دیگر در طرح نیست.
کدام کشورها و به چه دلایلی اینترنت ملی دارند؟
وقتی سخن از شبکه ملی اطلاعات و اینترنت ملی به میان می آید نخستین سوال در باب ضرورت آن است که اساسا چرا باید چنین شبکه ای ایجاد شود و آیا کشور دیگری نیز در جهان چنین کاری کرده است؟
یکی از موضوعات مهمی که درباید بدانیم حضور کشورهایی مانند چین، استرالیا،امریکا،کره شمالی و حتی کشورهای کوچک در همسایگی ایران مانند کویت در این بستر است چرا که نمونه هایی عنوان شده که بسیاری از ترورها و حذف افراد نخبه کشور،ایجاد تنش های سیاسی و چه بسا کودتا ها با استفاده از همین ابزار های ارتباطی است که برخی کشورها نمیتوانند از فضای مجازی خود صیانت کنند به همین علت راه های نفوذ برای ضربه زدن به مردم و حکومت برای معاندان امری سهل خواهد بود.
با وجود اینکه افکار عمومی کشور کره شمالی را کشوری بسته از نظر ارتباطی تلقی میکنند بدانند که این کشور از نظر آمادگی الکترونیک و پهنای باند رتبه نخست را در دنیا دارد و مقامات وقت وزرات ارتباطات بارها در مورد راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، این کشور را مورد مثال قرار داده‌اند، 80 درصد پهنای باند داخلی است. یعنی شبکهای دارد که بی‌نیاز از ارتباطات خارجی، 80 درصد ارتباطات کره در آن داخل به گردش در می‌آید.
چین نیز یکی از کشورهایی است که در کنار استفاده از اینترنت سال هاست شبکه اینترنت ملی خود را راه اندازی کرده است گفتنی است چین در برابر هجمه الکترونیکی آمریکا بیشترین مقاومت بین المللی را تا کنون از خود نشان داده به طوری که تا کنون بیشترین تعداد بازی های ملی رایانه ای، موتور جستجوی ملی، میل سرور های ملی و از همه مهمتر سیستم عاملی ملی را طراحی کرده است اخیرا دفتر اطلاعات شبکه اینترنت ملی چین اعلام کرده که استفاده کاربران از وبلاگ ها و دیگر خدمات این شبکه با نام های مجازی ممنوع است و کاربران باید در فضای مجازی از نام و مشخصات حقیقی خود استفاده نمایند.
و از همه جالبتر شاید مورد اخیر باشد که یک مقام مسئول در وزارت ارتباطات نقل می‌کند: «در آخرین اجلاس ژنو، وزیر ارتباطات روسیه به دیدار نامی وزیر ارتباطات ایران آمد و گفت که شنیده‌ام در ایران در حال راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات هستید و برای ایجاد این شبکه در روسیه خواهان تعامل با ایران شد».
خوب است بدانیم که در همسایگی ایران کشور کوچک کویت نیز از چنین شبکهای برخوردار است.
در کشور برزیل نیز شبکهای شبیه به شبکه ملی اطلاعات ایران با عنوان شبکه سلامت وجود دارد.
واکنش رییس غایب
در جریان تصویب طرح صیانت از فضای مجازی محمدباقر قالیباف در سفر سوریه حضور داشت و بسیاری از سیاسیون این حرکت رییس قوه مقننه را عدم نظر مثبت وی در خصوص این طرح دانستند و عنوان کردند که قالیباف در مخالفت خود با این طرح به ماموریت کاری رفته است اما پس از انتشار خبر تصویب این طرح در واکنشی اعلام موافقت خود را تایید کرد و در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: هیچ طرحی در حال حاضر تصویب نشده و مجلس صرفا به آغاز بررسی طرح رای داده است. طرح در کمیسیونی از منتخبین کمیسیون‌ها بصورت علنی و شفاف بررسی خواهد شد.
عمدۀ ادعاها درباره طرح خلاف واقع است. مسدود سازی اینستاگرام و واتساپ برنامۀ مجلس نیست و طرح درخصوص این پلتفرم‌های پرکاربرد باید اصلاح شود.
چرا برخی ها مخالفند؟
علی رغم مخالفت هایی که از سوی بسیاری از کاربران شبکه های اجتماعی علیه طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی و ساماندهی پیامرسانهای اجتماعی صورت گرفته این نکته را هم باید در نظر گرفت که بخش اعظمی از کسب و کارهایی که با وجود چالش های اقتصادی که ریشه آن در سوء مدیریت دولتی حادث شده ظهور کسب و کارهایی است که برهمین بستر چند سالی است نهادینه شده است و عملاً بدون پرداخت هیچ مالیاتی فعالیت دارند.
قطعاً در پوسته های درونی این طرح مخالفتی دال بر بستن کسب و کارهای اینترنتی وجود ندارد، اما حضور این مشاغل چالش های جدی را برای کسب و کارهایی که دارای مکان فیزیکی با مجوز کسب دارند را هم مختل کرده است از این رو بسیارند صفحات مجازی که جعلی محسوب شده و در کمین افراد ناآگاه هستند تا بتوانند جیبشان را خالی کنند.
در نهایت می توان برداشت کرد که نگاه کلی برای تصویب این طرح با هدف های ذکر شده در این طرح و سلامت محوری فضای مجازی به جهت جلوگیری از سوء استفاده های دستگاه های جاسوسی برای افزایش امنیت یک کشور بسیار مفید و قابل توجه است؛ اما این نکته را هم باید متذکر شد وقتی قبل از تصویب و اعمال محدودیت های چند ماهه برای پلتفرم های خارجی و منوط شدن آن به حضور نمایندگی در کشور بستر های لازم در جهت جایگزین کردن پلتفرم های قوی داخلی قطعاً این طرح با کندی و یا شکست روبرو خواهد شد.
از سوی دیگر تجربه نشان داده که استفاده از نرم افزارهای اجتماعی داخلی که چندی قبل در پی فیلترینگ تلگرام به کاربران ایرانی معرفی شد، علی رغم اختصاص هزینه های میلیاردی برای توسعه آنها متاسفانه دارای بست های قوی و خدمات مطلوب نبوده و در نهایت منجر به کوچ دوباره کاربران با استفاده از فیلتر شکن های گوناگون به تلگرام و دیگر شبکه های اجتماعی شد.
گزارش از علی درخشان
