به گزارش سایت خبری پرسون، این موضوع در حالی مطرح می‌شود که به اعتقاد مسئولان سازمان بورس به دلیل عمق پیدا کردن حجم عرضه و تقاضا امکان منحرف کردن روند معاملات و قیمت‌ها به دلیل تمرکز همه فعالان بازار در آن بورس وجود نداشته و اساسا اجرای این امکان‌پذیر نخواهد بود . به گفته تحلیلگران اگرچه نیت و اهداف طراحان این موضوع مشخص نیست اما چیزی جز سوء استفاده حداکثری از تعاملات منطقه ای نبوده و دلیل اعلام این موضوع را باید در مشاورهای غیر کارشناسی جست‌وجو کرد که اهداف خاصی را پیگیری می‌کنند، چراکه در صورت تحقق این طرح امکان دستکاری قیمت‌ها و انحراف بازار فراهم خواهد شد و فرصت مناسبی را برای برای نفوذ رانت خواران به بازار سرمایه فراهم خواهد کرد.
کاهش عمق معاملات
در این رابطه محمدعلی دهقان دهنوی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار می‌گوید: پیشنهاد و طرح موضوع راه اندازی چند بورس کالایی در کشور به هیچ عنوان امکان پذیر نیست زیرا زمانی که معاملات در یک نقطه یا بازاری مانند بورس کالا متمرکز می‌شود، حجم عرضه و تقاضا عمق پیدا می کند و دیگر امکان منحرف کردن روند معاملات و قیمت‌ها به دلیل تمرکز همه فعالان بازار در آن بازار وجود ندارد. وی افزود: اگر عرضه و تقاضا در میان چند بخش مختلف تقسیم شده و یک کالای خاص در چهار نقطه متفاوت معامله شود به طور حتم در هیچ یک از بخش‌ها، عمق لازم در معاملات ایجاد نشده و در آن زمان یک کالا با چهار قیمت مختلف معامله می‌شود.
دهقان دهنوی ادامه داد: در این شرایط است که افراد می‌توانند به دلیل عمق کم معاملات به راحتی اقدام به دستکاری قیمت‌ها در کالاهای خود کنند و در واقع این اقدام نوعی فرصت دادن به متخلفان و رانت خواران است تا با منحرف کردن قیمت در یک نقطه ای، منافع خود را تامین کنند. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به وجود زیرساخت مناسب الکترونیکی در بورس کالا گفت: معاملات در بورس کالا به صورت الکترونیکی انجام می‌شود و کالاها برخلاف معاملات در یک نقطه متمرکز نیست بلکه کالا در انبارهای مختلف کشور پراکنده است و خرید و فروش و ملاقات خریدار و فروشنده به‌صورت الکترونیکی در بورس کالا اتفاق می‌افتد؛ ممکن است تولیدکننده‌ای در شرق کشور باشد اما مواد مورد نیاز خود را از جنوب یا غرب کشور و در بستر بورس کالا ثبت سفارش و خریداری کند و در آخر طبق مقررات، مراحل تحویل کالا صورت گیرد.
وی اظهار داشت: این فرآیند سال‌ها انجام شده و ساختارها برای سهولت روند معاملات ارتقا پیدا کرده است تا تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان کالاها و مواد اولیه مهم کشور به صورت یکپارچه، شفاف، در شرایط برابر و به دور از شیوه‌های ناکارآمد سنتی به مبادله بپردازند. دهقان دهنوی با تاکید بر تقویت بورس کالا به عنوان بازار رسمی و شفاف کالای کشور گفت: همه تجربیات در بعد داخلی و جهانی نشان می‌دهد که باید به طور حتم کل خرید و فروش‌ها در یک نقطه به شکل متمرکز صورت گیرد تا با افزایش عمق معاملات، کشف قیمت‌ها به بهترین شکل و در شفافیت کامل صورت گیرد تا اثری از رانت در مبادلات کالایی کشور به واسطه سازوکار بورس کالا باقی نماند.
مشورت‌های غیر کارشناسی
از سوی دیگر یکی از بازارهایی که به نظر می‌رسد طراحان ایجاد بورس‌های منطقه‌ای و تخصصی به آن توجه دارند معاملات محصولات زنجیره فولاد است و تجربه نشان داده دلالان و رانت خواران با نفوذ و تغییر نحوه عرضه تقاضا از این محصول استراتژیک به شکل گیری بازار سیاه و البته رشد بی ضابطه قیمت‌ها دامن زده‌اند موضوعی که به اعتقاد فعالان این حوزه راه اندازی بورس‌های کالایی متنوع نه تنها به ایجاد رقابت منفی منجر می‌شود بلکه نظارت نهادهای رگولاتوری را نیز مشکل می‌کند.
رضا شهرستانی عضو هیات مدیره انجمن فولاد نیز در این رابطه با عنوان اینکه طرح چنین موضوعاتی ناشی از برخی مشورت های غیر کارشناسی است، گفت: تاسیس بورس‌های کالایی در استان هاى مختلف به صلاح بازار کامودیتی‌ها نیست چراکه سیستم مونوپلی و انحصاری براى افرادى خاص را ایجاد خواهد کرد. در این حالت برخی افراد قادر خواهند بود عرضه و تقاضا را به سمت و سویی هدایت کنند که مورد دلخواه آنان است. این عضو هیات مدیره انجمن فولاد ادامه داد: وجود یک بورس کالایی در کشور کفایت می کند و خریداران و فروشندگان با احتساب تمامی موارد و مزایایی که به دست می‌آوردند اقدام به عرضه در آن یا خرید از آن می‌کنند.
به گفته شهرستانی در اکثر نقاط جهان بورس ها به سمت یکپارچگی و ادغام پیش رفته‌اند. برای مثال اتحادیه اروپا به‌رغم وجود کشورهای مختلف در حال ادغام بازار سرمایه و بورس‌های کالایی خود هستند تا بتوانند با تدوین یک سیاست کلی، قدرت منطقه‌ای ایجاد کنند. وی با بیان اینکه وجود یک بورس کالاى قدرتمند باعث ایجاد شفافیت یکپارچه می‌شود تصریح کرد: وجود بورس‌های کالایی متنوع، رقابت منفی را در اقتصاد رقم می‌زند و کنترل آنها را نیز برای نهادهای ناظر و رگولاتوری سخت می کند و امری غیر منطقی است.
به عقیده شهرستانی نظارت کلی دولت بر روند عرضه و تقاضا در بورس کالا کافی است بدین شیوه که قانونی ارائه دهد مبنی بر اینکه کلیه محصولات و تولیدات در بورس عرضه شود و با مشخص شدن میزان عرضه و تقاضای داخلی، امکان صادرات برای واحدها فراهم شود و غیر از بورس امکان فروش برای واحدها وجود نداشته باشد و در این صورت قیمت های فروش داخلی و صادراتی متعادل می شود. وی ادعای برخی اشخاص درخصوص دخیل بودن بورس به عنوان بستر شفاف معاملات در افزایش قیمت کالاها از جمله سیمان و فولاد را موضوعی انحرافی دانست و اظهار داشت: با قعطی برق سیمانی‌ها و فولادی‌ها، تولید کاهش یافته و در نتیجه با ابتر ماندن تقاضا، افزایش قیمت را شاهد هستیم.
منبع: آرمان ملی
