کمبود آب مهم ترین مشکل این روزهای کشور / کشاورزی سنتی عامل از بین بردن منابع طبیعی

به گزارش سایت خبری پرسون، براساس آمار رسمی، میزان بارندگی در کشور در سال زراعی جاری نسبت به سال گذشته ۵۲.۶ درصد کاهش داشته است و به نوعی آب در پشت سدها با کاهش مواجه است و به دنبال آن توربین های تولید برق سدهای آب آن طور که باید نمی چرخد و در نتیجه قطعی برق در مناطق گوناگون کشور را به دنبال آورده است.

این در حالی است که برخی از نامزهای سیزدهمین دوره ریاست جمهوری در تبلیغات انتخاباتی خود افزایش تولید محصولات کشاورزی را مطرح می کنند و معتقدند با ظرفیت کشور امکان تولید محصولات غذایی برای یک میلیارد جمعیت وجود دارد و گویا در جریان نیستند با این کم آبی که 90 درصد آب کشور در حوزه کشاورزی مصرف می شود و سال به سال شاهد کاهش بارندگی هستیم چطور می توانند با منابع محدود آبی که برای آب شرب مصرفی نیز زنگ خطر ایجاد شده افزایش تولید کالای کشاورزی را انجام دهند.

طبق اخباری که به دست خبرنگار پرسون رسیده است این روزها آب بسیاری از مناطق کشاورزی کشور باکاهش شدید مواجه شده است و حتی در بسیاری از مناطق جنوبی کشور از جمله شهرهای استان خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوجستان با افت شدید و قطعی آب مواجه هستند.

آمارها چه می گویند؟

در کشور ما سهم مصرف آب در بخش کشاورزی در حدود ۹۰ درصد، شرب ۸ درصد و صنعت و معدن ۲ درصد است، در صورتی‌که در کشورهای توسعه یافته سهم بخش کشاورزی ۳۰ درصد، شرب و بهداشت ۱۱ درصد و سهم بخش صنعت و معدن ۵۹ درصد است.

ایران سرزمینی کوهستانی است که دو رشته کوه البرز و زاگرس همانند دیواره‌ای مانع رسیدن ابرهای باران‌زا از شمال و غرب کشور به بخش‌های مرکزی می‌شوند و به همین دلیل نیز بخش اعظم کشور را مناطق خشک و نیمه خشک تشکیل می‌دهد.

کمبود منابع آبی همواره به عنوان یک عامل محدود کننده فعالیت‌ها در اقلیم ایران مطرح بوده است؛ متوسط بارندگی در جهان در حدود ۸۶۰ میلی‌متر است و این در حالیست که متوسط درازمدت این رقم در ایران ۲۵۰ میلیمتر است.

توزیع بارندگی در ایران نیز ناهمگون است به نحوی که یک درصد از مساحت ایران بارشی بیش از ۱۰۰۰ میلیمتر دارد و میزان بارندگی در مناطقی همچون حوضه آبریز شرق کشور در حدود ۱۴۸ میلیمتر است.

آب به صنعت نمی رسد

چندی پیش علیرضا صالحیان کارشناس اقتصادی و مدرس دانشگاه در این باره گفت: موانع بسیاری بر سر راه ترغیب سرمایه گذاران وجود دارد که یکی از آن ها کمبود آب است.

این مدرس دانشگاه گفت: آب همانند برق نیست که بتوان آن را با یک ژنراتور تامین و یا به نوعی ساخت بلکه آب باید از منابع آبی استحصال شود و وقتی منابع آبی آب نداشته باشند قاعدتاً نمی توان کارهای اقتصادی کرد.

صالحیان در ادامه گفت: برای تامین آب سه راه وجود دارد راه کوتاه مدت آبرسانی با تانکر، تامین آب از حوزه های آبی نزدیک به کارخانه ها و روستاهای همجوار و همچنین لایروبی قنوات و ... هستند که می توانند راه حلی کوتاه مدت باشند.

وی گفت: راه حل میان مدت حفر چاه ها و ... است که این روزها به دشواری می توان آن را برای صنایع به خصوص ایجاد کرد و راه حل سوم بلند مدت یعنی انتقال آب بین حوزه ای است که انتقال آب خزر به استان سمنان در زمره این مسائل محسوب می شود.

این استاد دانشگاه گفت: راه حل تامین آب برای صنایع اما در دو امر نهفته است نخست اینکه باید با توجه به شرایط اقلیم خشک استان سمنان از سهم کشاورزی کاسته و به سهم شرب و صنعت افزوده شود تا شاهد توازن بهتری باشیم.

وی افزود: اگر بتوانیم سهم کشاورزی را با استفاده از کشاورزی هیدروپونیک، آبیاری قطره ای و ... به ۶۰ درصد کاهش دهیم عملاً سه برابر شانس اختصاص آب به صنعت را افزایش داده ایم و این می تواند رغبت در سرمایه گذاران را افزایش دهد.

وضعیت آب های تجدید پذیر کشور به خط قرمز رسیده است

امیر حسین رقیمی کارشناس حوزه آب نیز در مصاحبه با رادیو ضمن اشاره به این جمله که ایران در منطقه خشک و نیمه خشک جهان واقع شده است، افزود: این منطقه امروز در اثر عوامل مختلف منجمله خشکسالی با کمبود شدید منابع آبی مواجه است.

وی در ادامه با اعلام اینکه در حال حاضر 92 درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود، اظهارداشت: آب مورد مصرف در بخش آشامیدنی و صنعت به ترتیب شش و دو درصد است.

مدیرکل دفتر برنامه ریزی طرح های شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور ضمن اشاره به مقوله آب روستایی گفت: طبق آخرین برآوردها از مجموع 80 میلیون نفر جمعیت کشور 21 میلیون نفر در بخش روستایی ساکن هستند.

وی افزود: بخش شهری 55 درصد وابسته به منابع آب زیر زمینی و 45 درصد وابسته به منابع سطحی است و در عوض بخش روستایی 85 تا 90 درصد وابسته به منابع زیر زمینی محلی و 10 تا 15 درصد وابسته به منابع آب سطحی است.

وی بابیان اینکه خشکسالی منابع آب زیر زمینی کشور را دچار بحران کرده است، اظهارداشت: مناطق روستایی امروز با کمبود شدید منابع آبی مواجه هستند.

غلامعلی معماری کارشناس حوزه آب نیز گفت: متوسط میزان بارندگی سالانه در ایران 252 میلیمتر است.

وی در ادامه حجم نزولات جوی کشور را 410 میلیارد متر مکعب در سال اعلام کرد و افزود: از این میزان 72 تا 75 درصد سالانه تبخیر و از چرخه مصرف خارج می شود.

این کارشناس حوزه آب کشور گفت: آب تجدید شونده ای که سالانه صرف تغذیه منابع آب زیر زمینی و سدها ی مملکت می شود هم اکنون 90 تا 95 میلیارد متر مکعب است.

زنگ خطر کم آبی به محیط زیست

زنگ خطر خشکسالی به همین جا نیز ختم نمی شود بلکه محیط زیست کشور را نیز دچار مشکل خواهد کرد؛ به طوری که عیسی کلانتری رئیس سازمان محیط زیست در این باره گفت: به دلیل خشکسالی چرای دام در مناطق طبیعی به دلیل کاهش رشد گونه های گیاهی مدت زمان بیشتری به طول می انجامد که این موضوع باعث می شود به سرعت بیابان زایی در کشور صورت گیرد.

او ادامه داد: سازمان محیط زیست تنها برای بقای حیوانات این امکان را دارد آب برای آنها در مناطق طبیعی فراهم کند(مانند یک برکه مصنوعی) و برای حیوانات گیاهخوار نیز علوفه فراهم کند، اما برای حیوانات درنده که از گوشت بهره مند می شوند این امکان برای آنها فراهم نمی شود و اصلا سازمان محیط زیست این امکان را ندارد که مرغ و گوشت را در مناطق طبیعی برای این دسته از حیوانات فراهم کند.

تاکید برای مدیریت دقیق منابع آبی

اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهوری نیز به تازگی بر ضرورت مدیریت دقیق منابع آب در سال جاری تأکید کرد و از وزارت نیرو خواست برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهد تا مردم در فصل تابستان با مشکل آب شرب مواجه نشوند.

در این میان نیز وزارت نیرو چندی قبل به تمامی شرکت های آب و برق در سراسر کشور ابلاغ کرد که با توجه به محدودیت تولید برق نیروگاه های برق آبی و تداوم آن در ماه های آینده ، میزان مصرف خود را به ۵۰ درصد ماه‌های مشابه در سال گذشته برسانند.

برنامه ریزی برای حل آب شرب

چه بخواهیم چه نخواهیم کشورمان در منطقه خشک جهانی قرار دارد، حال اینکه برخی توپ این کم آبی را به زمین سدسازان آبی می اندازند که موجب جلوگیری از تامین آب های زیر زمینی می شود یا اینکه عده دیگر تغییر اقلیمی جهانی را دلیل کاهش بارندگی مطرح می کنند؛ اما هرچه که هست برمی گردد به نوع میزان مصرف آب در کشور به طور نمونه 90 درصد حجم آب مصرفی کشور در امور کشاورزی استفاده می شود و از هم مهم تر برای تولید کالاهایی با مصرف آب بالا به سرانجام می رسد که به گفته کارشناسان در شرایطی که ایران با کمبود شدید آبی مواجه است کاشت محصولات غذایی مانند هندوانه و گندم از بین بردن آب کشور به حساب می آید و مسئولان می توانند به راحتی با یک برنامه ریزی مشخص کالاهای تولیدی مانند گندم و هندوانه که میزان آب بالایی را می طلبد از طریق واردات تامین کنند و آب موجود را برای کالاهای دیگر که آب کمتری لازم دارند و ارزش غذایی بالایی دارند صرف کنند.

جا دارد این نکته نیز عنوان شود که انتقال آب از دریا به فلات مرکزی ایران رویای نشدنی است، چرا که انتقال آب شیرین از خلیج فارس به استان هرمزگان استانی در همجواری خلیج فارس برای هر متر مربع 150 تومان است و به نوعی باید کمی واقع بین باشیم که این نوع طرح ها شدنی نیست و به عبارتی صرفه اقتصادی در آن وجود ندارد.

ناگفته نباشد یکی دیگر از کم کاری هایی که این روزها شاهد آن هستیم نبود سیستم شبکه فاضلاب کشی در بیشتر شهرهای کشور است، به همین دلیل توانایی تجدید پذیری آب برای کشوری مانند ایران که در تشنگی به سر می برد فراهم نشده است.

درمجموع این روزها که نامزدهای انتخاباتی به دنبال به دست آوردن سکان هدایت دولت هستند باید برنامه ریزی برای صنعتی شدن کشاورزی به عنوان بیشترین مصرف کننده آب کشور را در دستور کار قرار دهند تا به نوعی هم تولید افزایش یابد و هم اینکه میزان آب مصرفی کاهش یابد.

گزارش از: محمد خادمی