رئیس جهاد کشاورزی خبر داد:
تقی سالک در گفت‌وگو با خبرنگار رسانه سایت خبری پرسون، اظهار کرد: خشکسالی یکی از پدیده‌های هواشناختی، طبیعی و جدایی‌ناپذیر از شرایط اقلیمی در کشورهای واقع در عرض‌های جنب جاره‌ای مانند ایران است و این دوره کم‌آبی که اتفاقات و پیامدهای مختلفی به همراه دارد، ممکن است از چند ماه تا چندین سال طول کشد.
وی با بیان اینکه تاثیرات خشکسالی در هر منطقه خاص شرایط اقلیمی همان منطقه است و مدت آشکار شدن آسیب‌های آن نیز در مناطق مختلف، متفاوت است، افزود: اما آنچه مشهود است آسیب‌های جدی آن بر روند طبیعی فعالیت‌های انسانی، حیات گیاهی و زندگی جانوری و تاثیر آن بر حوزه کشاورزی، صنعت، اقتصادی، اجتماعی و میزان آب‌های سطحی و زیرزمینی است. به همین‌خاطر خشکسالی یک دغدغه بسیار جدی در مناطق خشک و نیمه خشک مثل کشور ایران است و کاهش بارندگی و وقوع خشکسالی عملا از هم‌گسیختگی اجتماعی و تبعات جدی روحی و روانی را به دنبال دارد.
کارشناس منابع طبیعی و محیط زیست استان زنجان با تاکید بر اینکه بحران خشکسالی، یکی از ناهنجاری های اقلیمی است که اثرات نامطلوبی بر روی گیاهان، جانوران و نهایتا انسان و محیط‌های اکولوژیک دارد، تصریح کرد: کشور ایران با توجه به وضعیت جغرافیایی و اقلیمی خود، همچون بسیاری از کشورهای منطقه، خاورمیانه و شمال آفریقا در وضعیت مناسبی از لحاظ تامین آب قرار ندارد.
سالک در خصوص میزان خسارات خشکسالی عنوان کرد: خسارت و اثرات نامطلوب ناشی ازخشکسالی به حدی است که بعضی خسارت آن را بیشتر از سایر بلاهای طبیعی مثل سیل و زلزله می‌دانند. لذا با توجه به اینکه مدیریت خشکسالی می‌تواند یکی از اقدامات بسیار موثر در کاهش خسارات خشکسالی باشد، مدیریت بحران باید بیشتر جنبه‌های تنش‌زا، بحران‌های اجتماعی و اقتصادی ناشی از بروز خشکسالی و اقدامات اضطراری و واکنشی این پدیده را مدنظر قرار دهد.
وی با بیان اینکه یکی از راه‌های اساسی و زیربنایی مقابله با خشکسالی، مدیریت آب‌های زیرزمینی است، افزود: آب‌های زیرزمینی به صورت غیرمتعارف به وسیله چاه‌های بی‌شمارعمیق و نیمه عمیق در سطح کشور به مصرف رسیده، بدون آنکه آینده این اقدام درنظر گرفته شود.
کارشناس منابع طبیعی و محیط زیست استان زنجان با اشاره به اینکه کشور در بعضی سال‌ها با ترسالی هم مواجه بوده اما متاسفانه در دوره‌های ترسالی به فکر نبوده‌ایم و مصرف را معقول نگه نداشته‌ایم، تصریح کرد: در کشور ما یک مدیریت پایدار و همه‌جانبه وجود ندارد و این امر باعث می‌شود که ذی‌نفعان مجبور شوند در هر شرایط، کشت خود را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یا افزایش دهند و چون یک وزارتخانه مسئول آب نیست، انجام سیاست‌های یکپارچه کار دشواری است چراکه وجود نهادها و سازمان‌های مختلف از یک طرف و ذی‌نفعان از طرف دیگر باعث شده کار برای یک مدیریت منسجم و طولانی‌مدت، سخت شود.
وی ادامه داد: یکی از راه‌هایی که می‌تواند مصرف و برداشت اب از سفره های زیرزمینی را در خشکسالی و ترسالی کنترل کند، نصب کنتورهای هوشمند است، نصب کنتور روی همه چاه‌ها به اندازه ساخت یک سد هزینه برنمی‌دارد و می‌توان به راحتی با یارانه‌های دولتی این کار را انجام داد و به این طریق برداشت اب از سفره های زیرزمینی را مدیریت کرد.
سالک پیرامون تبعات مختلف خشکسالی هشدار داد: باید پذیرفت اوضاع آبی کشور خوب نیست و اگر وضع به همین شکل منوال ادامه یابد، چندین اتفاق زنجیره‌ای می‌افتد که می‌تواند وضعیت تاریخی و تمدنی ایران را تحت الشعاع قرار دهد. چراکه تبعات سنگین خشکسالی و عدم مدیریت منابع ابی کشور باعث می‌شود در مرحله اول، بخش‌های مرکزی ایران، از مرز کم‌آبی عبور کند و به بی‌آبی رسد و در فاز بعدی، این بحران به مناطق غیرکویری نیز می‌رسد. همچنین با کاهش منابع آب، تنش‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تشدید می‌شود. بدین معنا که دوران کم‌آبی، درگیری بر سر سهم آب، اوج می‌گیرد. این وضعیت، به طور ملموسی، اتحاد ملی را تحت الشعاع قرار می‌دهد و از مردمی که در روزهای سختی مانند دوران جنگ تحمیلی، در کنار هم ایستاده بودند، جماعتی می‌سازد که اینک رو در روی هم ایستاده و آب را از هم دریغ می‌کنند. این نگران کننده‌ترین نوع رابطه در میان بخش‌های مختلف یک ملت استوار و از سنگین ترین تبعات خشکسالی است.
کارشناس منابع طبیعی و محیط زیست استان زنجان ادامه داد: کمبود آب، فقط در بخش کشاورزی متصور نیست و متاسفاته بخش صنعت را نیز در بر می‌گیرد. بسیاری از صنایع آب‌بر مانند فولاد که در مناطق بحران آبی واقع هستند، ناگزیر خواهند شد از ظرفیت تولیدشان بکاهند. بدین ترتیب شاهد افزایش بیکاری در بخش کشاورزی و صنعت خواهیم شد. نیز با تشدید کم آبی و ادامه روند خشکسالی، دولت‌ها ناگزیر می‌شوند که بخش اعظم منابع آبی را به آب شرب شهری اختصاص دهند اما افزایش جمعیت از یک سو و کاهش منابع آبی از سوی دیگر، تامین آب آشامیدنی را نیز با مشکلات و کمبودهای عدیده‌ای مواجه می‌کند. لذا در آینده‌‌ای نزدیک، بسیاری از شهرهای ایران، شاهد ایستگاه‌های فروش آب تصفیه شده چاه‌ها خواهند بود. از سوی دیگر با تشدید بحران و رسیدن از کم آبی به بی‌آبی، بزرگ‌ترین مهاجرت‌‌های درون سرزمینی نیز اتفاق خواهد افتاد.
وی در خصوص سایر تبعات خشکسالی افزود: مناطق مرکزی ایران رفته رفته از جمعیت خالی می‌شوند و ساکنان آن به حداقل ممکن می‌رسد؛ در مقابل جمعیت شهرهایی چون تهران به مرز انفجار می‌رسد و آن زمان است که نمی‌دانیم با بحران بیکاری و حاشیه‌نشینی و فقر چه کنیم. از آن سو زمین‌های رها شده به کانون ریزگرد و فرسایش خاکی تبدیل می‌شوند، کاهش تولیدات کشاورزی به کمبود منابع تغذیه‌ای دام‌ها می‌انجامد، بحران تغذیه در کشور فراگیر می‌شود، بحران اجتماعی بیداد می‌کند و فرپاشی همان چیزی است که همه ما از آن هراسانیم.
کارشناس منابع طبیعی و محیط زیست استان زنجان با اشاره به اینکه خشکسالی‌های اخیر بیشترین تاثیر را در گروه کشاورزی توسعه‌یافته و در حال توسعه همچنین منابع طبیعی داشته است، افزود: این مهم آسیب‌پذیری تمامی جوامع و نتایج مصیبت باری برای گیاهان، جانوران، خاک و ساکنان منطقه ر ابه دنبال خواهد داشت.
فاطمه شمشیرگر -استان زنجان
