طالبان

البته هنوز همه علل و ابعاد خروج سراسیمه امریکا از افغانستان کاملا روشن نشده است ولی سقوط برق‌آسای کابل به دست طالبان و هجوم هزاران تن از مردم و اتباع دیگر کشورها به فرودگاه این شهر برای فرار از حاکمیت جدید این سوال بسیار مهم را مطرح می‌سازد که آیا کاخ سفید واقعا درک روشنی از اوضاع این کشور و خصوصا وضعیت دولت و ارتش نداشته است؟ یا همه‌ چیز برنامه‌ریزی شده و فقط برخی محاسبات اشتباه از آب درآمده‌اند؟

سرانجام، پس از مذاکرات طولانی طالبان و آمریکا، آمریکا از افغانستان خارج و با خروج آمریکایی‌ها از افغانستان، طالبان پیروز ملی میدان مبارزه با اشغالگران در این کشور شد. در کمال ناباوری افکار عمومی، خیلی سریع طالبان بر کل افغانستان مسلط شد و عملا تقابل جدی میان طالبان و گروه‌های مختلف رخ نداد.

سیاست هم‌سویی با جامعه جهانی و شتاب نداشتن در به رسمیت شناختن طالبان و بر طبل اختلافات ایدیولوژیک نکوفتن درست است اما تبلیغات رسمی نه. اشکال کار هم در صدا و سیماست. اگر این رسانه واقعا ملی بود به کارشناسان مختلف تریبون می‌داد نه آن که بوی جانب‌داری از طالبان از آن شنیده شود که اتفاقا به زیان اصول‌گرایان هم هست. چون پایگاه اجتماعی آنان را از آنچه هست هم کمتر می‌کند.

با اینکه اوضاع کشورمان زیر چتر مرگ‌های پی درپی مردمان غم‌انگیز است و شاید در حوصله خوانندگان نگنجد که تحلیل بخوانند و بر اطراف نظر بیفکنند ولی نمی‌شود از حوادث مهم پیرامون کشورمان غفلت کنیم و دیر یا زود از همین غفلت‌های مکرر خسارت ببینیم.

هابز، فیلسوف انگلیسی معتقد است که وقتی دولتی وجود نداشته باشد یا اگر به زبان وی بخواهیم بگوییم، لویاتانی نباشد تا همه از آن بترسند، امنیتی در کشور وجود نخواهد داشت و جنگ همه در مقابل هم رخ خواهد داد.

پیشروی‌های سریع نیروهای طالبان در افغانستان را باید در مجموعه متغیرهایی که موجــب چنین تحولی شد، دید و نمی‌توان فقط به یک متغیر بسنده کرد که این پشیروی فقط به دلیل توافقات آمریکا با طالبان بوده و یا بی‌انگیزگی ارتش افغانستان در مقابله با پیشروی‌های طالبان و یا فساد گسترده‌ای که طی چند سال گذشته در تمام نهادهای افغانستان رخنه کرده بود و عملا موجب یک بی‌اعتمادی گسترده نسبت به دولت در میان مردم افغانستان شده است.

با پیروزی برق‌آسای طالبان و فتح زنجیره‌ای مراکز استان‌ها، بالاخره پرچم سفید طالبان خیلی سریع‌تر از آنچه پیش‌بینی می‌شد، بر فراز کاخ ریاست‌جمهوری در کابل برافراشته شد. رئیس‌جمهور فراری شده و بسیاری از تحلیلگران مسائل افغانستان، فارغ از نوع دیدگاه‌شان، شوکه شده و توان تحلیل را از دست داده‌اند و مسحور اخبار پی‌درپی شده‌اند و لاجرم از پیش‌بینی اثرات این رخداد بر جهان و منطقه بازمانده‌اند.

با آمدن طالبان چند پرسش نیز اهمیت یافته است، از جمله اینکه آیا آنان به وعده‌های خود عمل خواهند کرد؟ آیا باید به آنان اعتماد کرد؟ اصولا کدام وعده را داده‌اند که باید به انجام آنها امید داشت؟ بهتر است به این نوع پرسش در سطح کلی‌تری پاسخ دهیم که وعده‌های سیاستمداران تا چه حد قابل اعتماد است؟ چه از سوی طالبان باشد و چه از سوی دیگران. برای این کار ‌باید چگونگی تحقق‌پذیری وعده‌ها را کالبدشکافی کرد.

پس از حمله ایالات متحده به خاک افغانستان و در پی آن شکست طالبان، این شبه گروه نظامی، به حاشیه رانده شد. اما در برخی از مناطق کشور افغانستان به حیات خود (علیرغم موضع‌گیری‌های مقامات امریکایی مبنی بر نابودی این گروه) ادامه داد.