اقتصاد کلان

مرکز آمار ایران در تازه‌ترین گزارش خود از طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز ۱۳۹۹ نرخ بیکاری را ۴/ ۹ درصد از کل جمعیت فعال کشور اعلام کرده است. تک‌رقمی شدن نرخ بیکاری برای ایران که به‌صورت مزمن بیکاری‌های دو‌رقمی را تجربه کرده، آن هم در شرایط کنونی که اقتصاد زیر سنگین‌ترین فشارها ناشی از تحریم و همه‌گیری کرونا قرار دارد، می‌تواند خبری خوب و نویدبخش محسوب شود؛ به‌ویژه اگر توجه شود که نرخ بیکاری در یک‌سال گذشته در یک روند تقریبا ثابت نزولی قرار داشته و از ۶/ ۱۰ درصد در زمستان ۱۳۹۸ به ۸/ ۹ درصد در بهار، ۵/ ۹ درصد در تابستان و حالا به ۴/ ۹ درصد در پاییز ۱۳۹۹ رسیده است.

بزرگ‌ترین خطری که اقتصاد ما را تهدید می‌کند، نه تشدید تحریم‌های ظالمانه و نه تشدید خشک‌سالی و نشست دشت‌ها بلکه بر صدر نشستن و قدر دیدن صاحبان چنین تفکراتی است. بی‌تردید مدیرانی که از خدمات چنین مشاورانی بهره گیرند، ممکن است اسیر توهم شده و با ریل‌گذاری نادرست برای آینده اقتصاد کشور دردسرهای فراوان و هزینه‌های گزاف برای نسل‌های آینده بیافرینند.

اقتصاد ایران همیشه با چالش پیش‌بینی روبه‌رو بوده و به دلیل وابستگی به مسائل بیرون از مرزهای جغرافیای کشورش، پیش‌بینی‌ها سخت‌تر نیز شده است، به ‌گونه‌ای که بسیاری از کارشناسان و اقتصاددانان از برآورد شاخص‌های اقتصادی سر باز می‌زنند و به بیان کلیاتی اکتفا می‌کنند به خصوص آنکه وضعیت شیوع کووید19 در کشور نیز بدتر شده است.

با سیاست دستوری دولت و سرکوب قیمت‌ها، صرفه اقتصادی تولید مرغ از بین رفته و ریسک توزیع و فروش آن افزایش و سود حاصله به‌شدت کاهش یافته است. پس سرمایه‌ها از این بازار پر‌مخاطره شروع به خارج‌شدن می‌کند و تولید کمتر می‌شود و... . این چرخه باطل اقتصادی و سیاسی در تمام کالاها و حتی خدمات در کشورمان در چند دهه دائما تکرار می‌شود؛ از بازار پول، ارز، خودرو و مسکن گرفته تا قیمت موز، پیاز، سیب‌زمینی و... .

آغاز سده جدید، انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو و اراده همگانی برای «مانع‌زدایی» از مسیر اقتصاد، امید به تحول اقتصادی را زنده می‌کند، تحولی که نیازمند تغییرات اساسی در سازوکارهای اقتصادی کشور است. اما سوال اساسی این است که مهم‌ترین اصلاح اقتصادی که می‌تواند مبدأ تحول اساسی و محور اصلاحات بعدی باشد، چیست؟