تک‌ فرزندی بهتر است یا چند فرزندی؟!

به گزارش سایت خبری پرسون، تک فرزندی انتخابی است که این روزها برای بسیاری از زوجین به صورت یک اجبار تحمیل می‌شود، از علل تک فرزندی بالا رفتن سن ازدواج، شاغل بودن مادر، ترس از مسئولیت پذیری، شرایط اقتصادی حاکم بر خانواده‌ها و کوچک شدن محیط خانه در سال‌های اخیر است.اکثر زوجین یا تمایلی به فرزندآوری ندارند و یا تنها به یک فرزند بسنده می‌کنند، این اتفاق در ظاهر منافع اقتصادی برای والدین دارد اما آسیب‌های روانی زیادی برای کودک به دنبال دارد.

وقتی والدین تمام سرمایه گذاری مادی، معنوی و عاطفی خود را روی یک بچه داشته باشند، انتظار دارند آن فرزند هم تمام زندگی خود را وقف آنها کند و خودش نیز هیچ خطا و اشتباهی نداشته باشد، درحالی که هیچ انسانی نمی‌تواند کامل باشد و بار یک خانواده را در آینده بر دوش بکشد.

حال آنکه تک فرزندی علاوه بر مزایا، مشکلات خاص خود را پدید می‌آورد، در شرایط فعلی جامعه، پدیده تک فرزندی گریبان بسیاری از خانواده‌ها را گرفته است، ضروری است والدین برای کاهش آسیب و کسب آگاهی در خصوص اصول تربیتی صحیح با مشاوران کودک مشورت کنند.

تک فرزندی خوب است یا بد؟

زندگی‌های امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی و زیاد شدن مشغله‌های خانواده‌ها بسیار متفاوت با گذشته است و زوج‌ها را به سمت داشتن یک فرزند سوق می‌دهد، این در حالی است که اکثر والدین بر این باور هستند که تک فرزندها در طول زندگی خود احساس تنهایی خواهند داشت، از طرفی نداشتن خواهر و برادر باعث می‌شود روحیه رقابت‌طلبی که لازمه موفقیت در زندگی است در آنها شکل نگیرد، در مقابل در مرکز توجه والدین بودن باعث ایجاد احساس امنیت در کودک می‌شود.

برخی از مزایای داشتن یک فرزند و تک فرزندی

- کودک به والدین خود بسیار وابسته است و رابطه خوبی با آنها دارد.

- کودک در همه چیز بهترین است.

- تنها کودک توجه پدر و مادرش را به خود جلب می‌کند.

- کودک مجبور نیست با خواهر و برادر دیگر برای جلب توجه والدین رقابت کند.

- کودک با خواهر یا برادر دیگر مقایسه نمی‌شود (به عمد یا نه)

توجه والدین به تک فرزندها

معمولاً تک فرزندها نسبت به سایر کودکان از جانب والدین تحت توجه بیشتری قرار می‌گیرند، البته خانواده‌هایی هم هستند که پدر و مادر به دلیل مشغله‌های کاری زیاد توجه زیادی به تک فرزندها ندارند. تک فرزندها به دلیل نداشتن برادر یا خواهر احساس حسادت نمی‌کنند و مجبور به تلاش برای جلب توجه والدین خود نیستند.

در مرکز توجه بودن سبب می‌شود تا تک فرزندها در آینده برای به دست آوردن موقعیت‌های اجتماعی، شغلی، عشق تلاش زیادی نکنند و در زندگی با ناکامی‌های زیادی مواجه شوند، از سوی دیگر توجه زیاد به تک فرزندها سبب می‌شود تا احساس امنیت و اعتماد به نفس در آنها بالا برود.

تک فرزندی و مهارت‌های ارتباطی

تک فرزند بودن به این معنی نیست که این کودکان نمی‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند، اما اغلب تک فرزندان در برقراری ارتباط با هم‌سن‌وسالان خود دچار مشکل هستند و نمی‌توانند ارتباط مؤثر و موفق با هم دوره‌ای‌های خود داشته باشند، اما به هر حال تمام تک فرزندها این طور نیستند، مهارت ارتباطی تک فرزندان به شخصیت و سبک فرزندپروری والدین این کودکان نیز بستگی دارد.

باز بودن خانواده و زیاد بودن ارتباط تک فرزندها با سایرین به خصوص هم سن و سالانشان در این میان نقش مهمی را ایفا می‌کند. تک فرزندانی که دوستانشان را به منزلشان دعوت می‌کنند و به منزل آن‌ها می‌روند یا با دختر عموها، پسر خاله‌ها و دیگر همسن‌ها در ارتباط هستند در برقراری ارتباط با سایر هم سن و سالانشان کمتر دچار مشکل می‌شوند.

اما تک فرزندهایی که بیشتر وقت خود را در خانه می‌گذارنند و والدین‌شان تمایل به برقراری ارتباط با سایرین را ندارد، معمولاً لوس، مغرور و گوشه‌گیر خواهند بود، قطعاً دوستان جایگزین خواهر و برادر نمی‌شوند اما به هر حال می‌توانند همراه تک فرزند شما ساعات خوشی را بسازند و این موضوع می‌تواند به تقویت و پرورش مهارت‌های ارتباطی کودکان کمک کند.

مشکلات تک فرزند بودن

معایب خواهر و برادر نداشتن یا تک فرزند بودن بسیار زیاد و آسیب‌زننده است، به همین دلیل در برخی موارد و در شرایط کاملاً یکسان، اگر سطح سلامت روان یا استرس و اضطراب بچه‌های تک فرزند را با بچه‌هایی که خواهر و برادر دارند مقایسه کنیم، می‌بینیم فرزندان بدون خواهر و برادر، اضطراب و فشار بیشتری را تحمل می‌کنند.

مهم‌ترین معایب خواهر و برادر نداشتن

توجه خاص و افراطی والدین

بچه‌هایی که خواهر و برادر ندارند و تنها فرزند یک خانواده به شمار می‌روند، در مرکز توجه والدین خود قرار می‌گیرند، آن‌ها به این دلیل که خواهر و برادری ندارند، به رقابت برای جلب توجه پدر و مادر مشغول نمی‌شوند. این در مرکز توجه بودن همیشگی، فرد را در بزرگسالی با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌کند و انتظار دارد جامعه، دوستان، همکاران هم مانند والدین، توجه ویژه‌ای نسبت به او داشته باشند، به این صورت افرادی پرتوقع بار می‌آیند که در بسیاری از موارد تمایل دارند همه چیز بر وفق مرادشان باشد.

کنترل و مدیریت کمتر احساسات

بسیاری از کودکان و نوجوانان روبه‌رو شدن با احساسات و مسائل مختلف را در زندگی خود از طریق ارتباط با خواهر و برادر خود می‌آموزند. اگر به کودکانی که دارای خواهر و برادر هستند توجه کنید، می‌بینید که در برخورد و کنترل احساست خود و مدیریت آن‌ها توانایی بسیار بیشتری دارند. در مقابل، تک فرزندان از این موهبت محروم می‌شوند و در بسیاری از شرایط نمی‌توانند آنطور که باید رفتار کنند و یا نسبت به اتفاقات واکنش درستی را نشان دهند.

مهارت‌های ارتباطی ضعیف‌تر

بخش بیشتر مهارت‌های ارتباطی کودکان در برخورد با محیط اطراف و به‌ویژه همسالان اتفاق می‌افتد. بنابراین یکی دیگر معایب خواهر و برادر نداشتن ضعف در مهارت‌های ارتباطی، یادگیری و بروز آن‌هاست. اگرچه کودکان این مهارت‌ها را با رفتن به مهد کودک یا مدرسه کم کم می‌آموزند، اما ارتباط دائمی خواهر و برادر با یکدیگر کمک بیشتری به یادگیری سریع و مؤثر می‌کند.

فشار روانی زیاد

زمانی که والدین چند فرزند دارند، انتظارات و خواسته‌هایشان میان آن‌ها تقسیم می‌شود، اما یکی از مهم‌ترین معایب خواهر و برادر نداشتن همین است که انتظار والدین از فرزند، به تنهایی فقط روی او متمرکز است. تک فرزندها عموماً فشار روانی زیادی را در برخورد با انتظارات والدینشان تحمل می‌کنند و در صورت عدم توانایی برای جلب رضایت و خشنودی پدر و مادر، استرس و اضطراب زیادی به آن‌ها وارد می‌شود.

وابستگی به والدین

کودک یا نوجوانی که خواهر و برادر ندارد، به مقدار بسیار بیشتری به والدین خود وابسته است و روند استقلال یافتن و جدایی از خانه و خانواده برای او دشوارتر است. این وابستگی نسبت به فرزند، از سوی پدر و مادر هم وجود دارد، آنها ترجیح می‌دهند فرزندشان برای همیشه در کنار آن‌ها باشد و هر چه دیرتر این روند مستقل شدن اتفاق بیفتد، خشنودتر هستند.

تجربه تنهایی

از دیگر معایب خواهر و برادر نداشتن می‌توان به تجربه تنهایی اشاره کرد، برای مثال تصور کنید که والدین یک فرد تک فرزند از دنیا بروند. این فرد پس از پدر و مادر خود هیچ نسبت فامیلی بسیار نزدیک دیگری را تجربه نمی‌کند، حتی در بسیاری موارد و شرایط خاص که فرد به کمک شخص یا اشخاصی مانند خواهر و برادر در کنار خود نیاز دارد، درمانده می‌شود.

بلوغ زودرس

مهم‌ترین نکته در طول سال‌های کودکی این است که فرد مهارت‌ها و ارتباطات خودش را با همسالان و دیگر کودک و نوجوانان سهیم شود، این مسئله تأثیر بسیار مثبتی را روی موفقیت فرد در اجتماع می‌گذارد. اما یکی از معایب خواهر و برادر نداشتن ارتباط دائمی کودک با پدر و مادر است که او را در یک ارتباط همیشگی با بزرگسالان قرار می‌دهد.

تک فرزندان در این شرایط به تقلید رفتار بزرگسالان روی می‌آورند و دوران کودکی خود را با کودکی کردن واقعی سپری نمی‌کند. در برخی موارد این مسئله موجب بلوغ زودرس در آن‌ها می‌شود، زیرا به طور دائمی با افراد بزرگسال در ارتباط هستند و بنابر نوع رفتار آن‌ها رفتار می‌کنند.

انزوا

از آنجایی که تک فرزندان اغلب تنها هستند و ارتباط مؤثری با همسالان خود برقرار نمی‌کنند، عموماً احساس تنهایی دارند، اگر فردی که تک فرزند است در برقراری ارتباط با گروه همسالان خود در مدرسه، کلاس مهارت نداشته باشد، کم کم به سمت انزوا و افسرده‌خویی می‌رود.

کمال‌گرایی

یکی از مهم‌ترین معایب خواهر و برادر نداشتن بروز کمال گرایی در تک فرزند خانواده است، عموماً زمانی که یک فرد تنها فرزند خانواده است، والدین او تلاش می‌کنند که فرزند خود را به بهترین نمونه فرزندان تبدیل کنند، به همین دلیل به صورت دائمی او را در انواع کلاس‌ها ثبت نام می‌کنند و یا از او انتظار دارند که مایه افتخار و سربلندی باشد. همین برخورد باعث می‌شود که فرد با یک کمال گرایی درونی روبه‌رو شود و از این نظر با مشکلات زیادی در زندگی، کارها و حتی روابط خود روبه‌رو شود.

منبع: ایمنا