تحریم؛ نعمتی برای افزایش تولید / جدا شدن بودجه از نفت راه نجات اقتصاد ایران

به گزارش سایت خبری پرسون، ایران توان تولید و فروش 3میلیون بشکه نفت را دارد و این رقم در سال های گذشته به وجود می آمد، اما در چند سال اخیر به دلیل تحریم های حداکثری امریکایی ها به صنعت نفت کشورمان فروش نفت آن طور که مقامات دولتی بیان می کنند به زیر یک میلیون بشکه در روز رسیده است، این در حالی است که برخی از کارشناسان این میزان را برای تمامی محصولات فرآوری شده صنعت نفت یعنی کالاهای پتروشیمی، بنزین، گازوئیل، گاز، نفت سفید، مازوت و....می دانند.

در این بین با وجود ویروس کرونا مصرف جهانی نفت کاهش پیدا کرده و به دنبال آن قیمت فروش نفت را نیز با ریزش مواجه کرده است، در این میان بهترین راهکار برای فرار از تحریم ها خروج بودجه دولت از نفت است، به عبارتی تا زمانی که دولت ها با اتکا به فروش نفت به دنبال اداره کشور هستند با کوچک ترین تنش سیاسی و مالی در بازار نفت اقتصاد کلان و خرد کشور را به فروپاشی خواهند برد، در این میان که کمتر از یک ماه دیگر دولت جدید سکان هدایت مدیریت اجرایی کشور را در دست می گیرد باید بداند با موضوع تحریم های نفتی مواجه خواهد شد و حتی اگر هم قرارداد برجام مجدد برقرار شود اما تحریم های نفتی همچنان نقطه ضعف اقتصاد ایران است.

در این گزارش خبرنگار اقتصادی پرسون با تعدادی از صاحب نظران حوزه اقتصاد به گفتگو نشسته است تا راهکارهای خروج درآمد نفتی از بودجه دولت را بررسی کند، که در ادامه می خوانید:

دولت جلو فرار مالیاتی را بگیرد

عبدالمجید شیخی تحلیلگر مسائل اقتصادی در این باره معتقد است: یکی از راهکارهایی که دولت می تواند برای جایگزین کردن بودجه نفتی استفاده کند این است که جلو فرار مالیاتی را بگیرد، 3 سال پیش یکی از مسئولان سازمان امور مالیاتی عنوان کرد بین 130 تا 230 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی رخ می دهد، اما بعد از مدتی مسئول دیگری عنوان کرد تنها 30 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی رخ می دهد، برای اقتصاد ایران که ده ها میلیارد دلار در آمد سالیانه دارد 30 هزار میلیارد تومان غیر قابل قبول است و بیش از این میزان فرار مالیاتی صورت می گیرد که عمده ترین فرار های مالیاتی نیز در حوزه خدمات و تجارت خارجی اتفاق می افتد.

او افزود: جهش تولید مهم ترین راهکار برای پایان دادن به خام فروشی و بودجه نفتی است، در صورتی که جهش تولید در کشور رخ دهد، اشتغالزایی افزایش می یابد، نیاز به ارز کم می شود، واردات کالا از بین می رود و رونق صادرات صورت می گیرد، به عبارتی گره گشای بودجه کشور جهش تولید است.

شیخی ادامه داد: مالیات بر خرید و فروش سکه و ارز کمک بزرگی به اقتصاد می کند، هم جلو آشفته بازار گرفته می شود و نقدینگی به مسیر تولید برمی گردد و هم اینکه درآمد زایی برای دولت به وجود می آید، بنابراین اگر مسئولان امر بخواهند بستر خروج فروش نفت از بودجه محقق خواهد شد و منابع دیگری برای درآمد دولت وجود دارد در ابتدا دولت باید همت این کار را داشته باشد.

صادرات راه نجات از بودجه نفتی

عزت الله یوسفیان ملا نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در این باره نظر دیگری دارد،گفت: خروج درآمدهای نفتی از بودجه در برنامه سوم توسعه آمده بود و این روزها برنامه ششم در حال اتمام است و به نوعی 15 سال پیش نفت باید از بودجه جدا می شد، نحوه این جدایی هم به این شکل بود که سالانه 20 درصد از درآمد های نفتی وارد صندوق ذخیره ارزی کشور شود و به نوعی در برنامه چهارم دیگر اسم نفت در بودجه نباید می آمد، اما متاسفانه دولت ها اقدامی نکردند.

وی افزود: دولت ها برای درآمد نفتی شان راهکارهای درآمدی دیگری را باید انجام می دادند، یکی از این راهکارها درآمد صادرات کالاهای غیر نفتی است.

یوسفیان ملاخاطرنشان کرد: بهترین راهکار این روزهای اقتصادکشور جهش تولید است و در صورت افزایش تولید کاهش قیمت در داخل به وجود می آید و به دنبال افزایش تولید صادرات نیز رونق می گیرد و دولت می تواند درآمدهای صادراتی خوبی برای بودجه خود به دست آورد.

درآمد نفتی بودجه مکمل شود

وحید شقاقی کارشناس اقتصاد نیز در این باره گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات و معضلات طولانی‌مدت اقتصاد ایران در نظام بودجه‌ریزی کشور نهفته است؛ ما در تمام سال‌های گذشته با وجود شعارهایی که درباره عبور از وابستگی به پول نفت داده بودیم، هیچگاه نتوانستیم به آن عمل کنیم.

او افزود: یکی از مهم‌ترین معضلاتی که نفت در نظام بودجه‌ریزی به وجود آورد، اجبار به محاسبه اعدادی بود که از اختیار مسوولان کشور خارج بود و تغییرات بین‌المللی آن را تعیین می‌کرد. در این چارچوب ما از یک‌سو باید قیمت نفت در بازارهای جهانی برای یک سال آینده را پیش‌بینی می‌کردیم و از سوی دیگر نرخی برای تبدیل پول نفت به ریال مشخص می‌کردیم و هر دوی این شاخص‌ها غیرقابل پیش‌بینی بودند.

این کارشناس اقتصاد ادامه داد: برای مثال، قیمت نفت را در سال های گذشته 50 دلار در هر بشکه در نظر گرفته بودیم و پیش‌بینی فروش روزانه بیش از یک میلیون بشکه داشتیم اما از سویی با شیوع کرونا قیمت نفت پایین آمد و از سوی دیگر با تداوم تحریم‌ها در بسیاری از ماه‌ها، اساسا پولی از محل فروش نفت به کشور نرسید.با این وجود تجربه تلخ دو سال گذشته با وجود تمام سختی‌ها به ما ثابت کرد که امکان بودجه‌ریزی بدون اتکا به نفت نیز وجود دارد و دولت برای کسب درآمد به سراغ گزینه‌هایی مانند مالیات‌ستانی یا فروش دارایی و سهام رفت که توانستند با وجود مشکلات، بار مالی را به دوش بکشند.امروز که ما به اجبار از نفت خلاص شده‌ایم دیگر به صلاح نیست بار دیگر درآمد نفت را به بودجه بازگردانیم.

شقاقی تصریح کرد: حتی اگر در ماه‌های آینده تحریم‌ها کنار بروند نیز ما باید در نظر داشته باشیم که در مدتی کوتاه امکان بازگشت به فروش روزانه 2.5 میلیون بشکه نفت فراهم نخواهد شد و اگر بشود نیز نباید این پول به بودجه اصلی برسد؛ برای استفاده از درآمدهای نفتی، می‌توان یک بودجه مکمل در نظر گرفت که در چارچوب آن، درآمدهای نفتی محاسبه شده و ارزیابی شود و منابعش نه به بودجه جاری که به بودجه عمرانی تزریق شود.

گزارش از: محمد خادمی