شکل گیری تحول روزنامه به عنوان نشریه با آغاز قرن نوزدهم در آمریکا

به گزارش سایت خبری پرسون از اصفهان، مطالعه تاریخچه هر علمی به محققین و دست اندرکاران آن این امکان را می دهد تا با مطالعه سیر تحول و تطور آن علم، به چگونگی و چرایی هایی که مهمترین بخش پاسخگوی آن علم به نیازهای بشری است؛ پی ببرند و دریابند که این دانش برای آنکه به علم تبدیل شود و برآورده کننده نیازهای انسان باشد چه مسیرهایی را طی کرده و چه فراز و فرودهای را پشت سر گذاشته است. البته اهل علم و معرفت می ‌ دانند که هیچ علمی در خلاء و یک شب متولد نشده است. دانش روزنامه ‌ نگاری هم از این امر مستثنا نیست.

نسل اول محققین و دانشمندان علوم ارتباطات و رسانه که بیشتر مترجم آثار فاخر غربی در این حوزه بودند، این دانش را غربی و برگرفته از دانشگاه ‌ های ارتباطات آمریکا و اروپایی می ‌ دانند.

بر این اساس روزنامه را باید به دوران انقلاب مشروطه نسبت داد که در مبارزات مردمی با لویی شانزدهم، اطلاعیه هایی را در نقد پادشاه بر در و دیوار می چسباندند و سربازان پادشاه فرانسه نیز آن ها را جمع آوری می کردند. به مرور مردم به جای چسباندن اطلاعیه ها آنها را دست به دست می گرداندند.

در ادامه روند مبارزات، روشنفکران انقلاب به جای ثبت یک خبر بر روی هر برگ؛ چندین خبر را درج می ‌ کردند و تلاش می کردند تا از فضای کاغذ نهایت استفاده را انجام دهند این اطلاعیه های جدید که حاوی اطلاعات بیشتر و مفصل ‌ تری بود کاغذ خبر نام گرفت.

کاغذ اخبار به دلیل قدرت انتقال دیدگاه ها و نظرات و توزیع بین اقشار مختلف جامعه تا پایین ترین سطوح به طوری که حتی در محافل شبانه توسط یک نفر برای عموم خوانده می شد به چنان اقبالی دست یافت که مولد روزنامه ‌ های عصر جدید شد.

دولت های انقلابی بعدی فرانسه از این ابزار قدرتمند به خوبی برای تنویر و مدیریت افکار عمومی استفاده نکردند و نشر اخبار جنگ و استفاده در فرایند پروپوگاندا مهمترین رویکرد این کاغذ اخبار جدید بود.

شاید تحول و تطور روزنامه به عنوان نشریه ای که به طور مرتب و منظم تهیه ، چاپ و پخش شود و بی هیچ قید و شرطی در دسترس مردم قرار گیرد و از شکل اطلاعیه و بیانیه خارج شود را بتوان با آغاز قرن نوزدهم در آمریکا دنبال کرد.

« چاپ مطبوعات روزانه ارزان در ایالات متحده آمریکا به سال 1892 میلادی باز می گردد. این روزنامه ها نخست فقط در شهر نیویورک توزیع می شدند اما پس از مدتی در تمام شهر های بزرگ شرق امریکا گسترده توزیع یافتند، نیویورک تایمز و لندن تایمز معروف ترین این روزنامه ها بودند.

مهاجرت های بی شمار به آمریکا در آغاز قرن بیستم باعث تحول و رشد روزنامه‌نگاری در آمریکا شد، وجود روزنامه های مختلف به زبان های مختلف و تعدد آنها باعث رشد دانش روزنامه‌نگاری در این کشور شد . برای مثال در سال ۱۹۱۱، نود و هفت روزنامه به زبان آلمانی در شهرهای غرب و شمال شرق آمریکا منتشر می شد .

ایالات متحده امریکا امروزه و بر اساس آمار سال 2018 میلادی؛ 1279 روزنامه در حال انتشار دارد. در سال 1960 میلادی هر روزه در انگلستان بیش از یک روزنامه به ازای هرخانواده به فروش می رسید . به طور متوسط 112 روزنامه برای هر صد خانواده آمار امروزه کمتر از 90 روزنامه برای هر100 خانواده است.

این حجم از انتشار؛ روزنامه نگاری را به سمت علمی نوپا و در حال رشد سوق داد. به طوری که از مدیریت رسانه تا جمع آوری و کسب خبر، شیوه های تنظیم اخبار و انتشار منظم، اصول بازرگانی و تبلیغات، مسائل مالی، سیاسی و جامعه شناسی و حقوق ارتباطات، پیوند رسانه با قدرت، حقوق شهروندی و رسانه ، همه و همه مورد توجه اندیشمندان علوم اجتماعی قرار گرفت و زمینه ظهو ر دانش روزنامه‌نگاری را فراهم کرد.

یکی از ویژگیهای روزنامه های اروپایی وجود تعداد روزنامه های سراسری، دولتی و خصوصی متعدد با رویکردها و نگرش های متفاوت سیاسی بود که ضمن طرح دیدگاه های روشنفکران و اندیشمندان مختلف زمینه تضارب آرا و نقادی و توسعه را فراهم می کردند. تضادها، اختلاف‌ها ، تقابل ها و تضارب اندیشه ها باعث بارور شدن خرد شهروندان به عنوان خوانندگان روزنامه ها

می شد و این باروری فکری زمینه توسعه اجتماعی را فراهممی کرد. این روزنامه با انتشار منظم و در فضای رقابتی و پر تضاد زمینه‌های حرکت جامعه غربی از توتالیتاریسم به دموکراسی را فراهم کردند.

رفته رفته با شکل‌گیری حرفه‌ای روزنامه‌نگاری؛ اندیشه ورزی، خردورزی و تفکر و تعمل در عملکرد های رهبران ، سیاستمداران و نقد تصمیمات متخذه آنها فرهنگ پاسخگویی و شفافیت را در اروپا و آمریکا متولد کرد.

این تضارب آرا به شکل‌گیری سیاستمداران خردمند منجر شد که در نهایت روشنفکری عصر جدید با تدوین قانون های اساسی مدرن و شهروند محور موجب شکل گیری عصر مدرن که حاکمان مشروعیتشان به جای آسمان از زمین و بر اساس عملکرد های خود اخذ می کردند ، منجر شد.

این عصر طلایی با پیوند الیگارشی قدرت و ثروت با روزنامه، رفته‌رفته جایگاه خود را به ابزاری برای طبقه اشراف حاکم می داد که دولت ها آگاه با وضع قوانین محکم باعث حذف این زنجیره های تملک و شکل گیری شرکت های انحصاری زنجیره‌ای مدیریت روزنامه ها شدند.

« در سال ۱۹۷۰ میلادی در نروژ برنامه‌ای برای متعادل کردن سرمایه گذاری میان روزنامه‌هایی که نماینده جناح‌های مختلف سیاسی بودند آغاز شد. سایر دولت‌های اروپایی نیز قوانینی را برای کنترل و نظارت بر ماهیت و مدیریت مطبوعات اعمال کردند .»

شاید بیش از 400 سال پیش که "یو هان کار و لوس" در فرانسه، هفته نامه ای را که بعدها ریلیشن لقب گرفت و ۷۰ سال هم به طور مستمر در جریان بود را منتشر کرد تا طیفی از موضوعات را با تمرکز بر عموم مردم منتشر کند، کسی فکر نمی کرد که روزنامه به عنوان یکی از ارکان دموکراسی مطرح شود و جایگاه خود را در توسعه اجتماعی باز یابد تا جایی که پس از قوه مقننه به عنوان رکن اول دموکراسی، قوه قضاییه به عنوان رکن دوم دموکراسی، قوه مجریه به عنوان رکن سوم به رکن چهارم دموکراسی تبدیل شد.

ادامه دارد....

نویسنده: دکترهادی زمانی استاد دانشگاه و رییس خانه ارتباطات استان اصفهان