تغییر سنی هرم جمعیت کشور/ پنجره جوانی کشور رو به بسته شدن است

به گزارش سایت خبری پرسون، طبق آمارهای منتشر شده حدود ۱۰ درصد جمعیت ایران را سالمندان تشکیل می‌دهد، این نشان از دو موضوع دارد یا امید به زندگی افزایش پیدا کرده یا میزان تولد کاهش پیدا کرده است.

از سوی دیگر به دلیل کاهش ازدواج و فرزندآوری کفه ترازو جمعیتی کشور به سمت سالمندی سنگینی می کند و تا چند سال آینده کشورمان با مشکل افزایش سالمندی نسبت به نیروی جوان مواجه است، به طوری که این افراد سالمند نیازمند خدمات هستند و باید جوانان با انرژی بیشتر در حوزه های گوناگون فعالیت کنند تا خدمات رفاهی، بهداشتی و... سالمندان را فراهم کنند و در صورتی که جوانان کمتری وجود داشته باشد سالمندان از خدمات دهی کمتری برخوردار خواهند شد.

کشورهای اروپایی و غربی چندین سال زودتر از کشورمان جمعیت کشورشان رو به سالمندی رفت و آنها تنها کاری که توانستند انجام دهند تا افراد سالمند بهترین خدمات را در دوران بازنشستگی و سالمندی دریافت کنند و اقتصاد کشورشان دچار خدشه نشود افراد مهاجر جوان سایر کشورها را در کشورشان جذب کردند. اما کشورمان هنوز فرصت دارد تا گرفتار تغییر هرم جمعیتی نشود؛ نیازمند برنامه ریزی است که ازدواج جوانان کشور به سهولت انجام شود و تشویق به فرزندآوری صورت بگیرد تا دچار بحران سالمندی صورت نگیرد.

برای اینکه بیشتر از این موضوع آگاه شویم گفتگویی باحسام الدین علامه رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور انجام داده ایم.

تا سال 1425 کشور سالمند می شود

اوگفت: مقام معظم رهبری دغدغه ای که دارند در خصوص سالمندی فردی نیست بلکه دغدغه این را دارند که جمعیت کشور رو به سالمندی می رود؛ سالمندی فردی یعنی افزایش امید به زندگی که ناشی از سلامت و رفاه جامعه است و طول عمر وقتی افزایش پیدا کند به دنبال آن جمعیت سالمندان افزایش پیدا می کند و موضوع بسیار مهمی برای یک جامعه به حساب می آید.

وی ادامه داد: افزایش جمعیت سالمندی که امری مبارک است، البته اگر برای این امر برنامه ریزی و بودجه در نظر گرفته نشود و نیازهای جامعه سالمندی شناسایی و زیر ساخت های آن براورده نشود، همین امر مبارک می تواند تبدیل به یک بحران شود. بحث سالمندی جمعیتی که نگرانی و دغدغه مقام معظم رهبری است متفاوت از موضوع سالمندی فرد است.

به گفته علامه سالمندی جمعیتی که افزایش پیدا کند به عبارتی نرخ رشد و افزایش جمعیت کاهش پیدا می کند و درصد سالمندی کشور بیشتر از درصد جوانان کشور خواهد شد، در نرخ مولد مجموعه افراد 15 تا 65 ساله محاسبه می شود؛ وقتی افراد زیر سن 15 سالگی و بالا 65 سالگی افزایش پیدا کند جمعیت افراد مولد جامعه کاهش پیدا می کند و می تواند مشکل ایجاد کند.

این مقام مسئول گفت: کشور ما از سال 1385 تا 1425 در پنجره جمعیتی قرار دارد یعنی در زمانی است که نرخ مولد وضعیت مطلوبی دارد و ما در فرصتی هستیم که با درست کردن زیر ساخت های اقتصادی می توانیم مولد بودن را توسعه دهیم، بعد از 1425 کشور وارد سالمندی می شود و درصد بیشتر جامعه سالمند هستند، هرچند در حال حاضر هم سالمند محسوب می شویم و اگر برنامه ریزی دقیقی انجام ندهیم در آن زمان کشور با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد ، بنابراین میزان ازدواج باید افزایش پیدا کند و به دنبال آن میزان فرزند پروری افزایش پیدا کند و باید اقدامات فرهنگی و اجتماعی لازم است انجام شود و مشوق های اقتصادی و رفاهی نیز برای جوانان از لحاظ شغل، مسکن و...به گونه ای مطلوب باشد که تمایل به ازدواج و فرزند آوری داشته باشند.

امید به زندگی افزایش یافته

وی خاطرنشان کرد: جنبه های اقتصادی در زمینه ازدواج و فرزند آوری بسیار مهم است و باید مشوق های مستقیم و غیر مستقیم مانند افزایش شغل و مسکن به وجود آید و جوانان تشویق به ازدواج شوند و فرزند آوری داشته باشند و آمار نرخ تولد بالا رود و به نوعی جلو بالا رفتن جمعیت سالمندی گرفته شود.

علامه دلیل میزان سن و سال بالا در کشور را این طور عنوان کرد: بر اثر توسعه رفاه و افزایش خدمات بهداشتی درمانی سالمندی فردی در کشور رو به افزایش است.

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان در پاسخ به سوال خبرنگار پرسون درباره اینکه جمعیت سالمندی کشور چه میزان است؟ پاسخ داد: سن امید به زندگی در افراد در بین مردان به ۷۴ سال و در زنان به ۷۷ سال رسیده است، که تا چند دهه دیگر یک سوم جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند که این امر مهم با توجه به افزایش فاصله بین سن امید به زندگی و سن بازنشستگی در ایران حائز اهمیت است.

به گفته علامه، متاسفانه فرهنگ توسعه مراکز نگهداری شبانه روزی سالمندان در بیمارستان‌ها به اشتباه در کشور ما به عنوان راه حل پدیده سالمندی قلمداد می‌شود که در این راستا نیازمند راهکار اجتماعی نگهداری سالمندان در منزل، خود مراقبتی آنها و آموزش اعضای خانواده ها هستیم.

وی سازمان بهزیستی را دستگاه متولی هماهنگ کننده مباحث سالمندان در بین نهادهای دولتی می داند، گفت: در جهان شهرداری‌ها متولی اصلی بحث سالمندی هستند و دیگر دستگاه‌ها نیز همکار شهرداری برای اجرای برنامه ها هستند.

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان بر ضرورت وجود سامانه جامع سالمندی در کشور تاکید کرد، افزود: بهزیستی پیش قدم در ایجاد محیط دوستدار سالمندی است که در این زمینه سعی شده است اقدامات خوبی صورت بپذیرد.

آمار ها چه می گویند؟

جمعیت کشور در سال 1395 بالغ بر 80 میلیون نفر بود،برآورد‌ها نشان می‌دهد در سال 1398 جمعیت کشورمان به حدود 83 میلیون نفر رسیده است و رشد 1.24 درصدی در فاصله بین 2 سرشماری اخیر صورت گرفته، متوسط طول عمر یا همان شاخص امید به زندگی از 59 سال در اوایل انقلاب به 74 سال رسیده که 75 و نیم سال برای خانم‌ها و 72 و نیم سال برای آقایان است.

25 میلیون و 600 هزار خانوار در کشورمان وجود دارد که به‌طور متوسط هر خانوار شامل 3.23 نفر است؛ برآورد‌های جمعیت ما نشان می‌دهد حدود 24.6 درصد جمعیت کشور زیر 15 سال و 22 درصد یعنی حدود 18 میلیون و 269 هزار نفر جمعیت جوانان 15 تا 29 سال و حدود 47 درصد جمعیت کشور، میانسال 30 تا 64 ساله و6.4 درصد جمعیت بالای 65 سال است.

اکنون جمعیت سالمند بالای 60 سال کشورمان با رقم 8 میلیون و 231 هزار نفر، حدود 9.9 درصد جمعیت کشور است؛ تا پیش از سال 1375 عمده جمعیت یعنی بیش از 40 درصد زیر 15 سال بودند و از سال 75 تا 90 در فاز جوانی جمعیت قرار داشتیم و از سال 90 به بعد وارد فاز میانسالی شدیم.

نرخ رشد جمعیت سالمند کشورمان 3.62 درصد است،در سرشماری سال 1365 نرخ رشد جمعیتی 3.9 درصدی را داشتیم و در سرشماری بعدی رشد 1.9، سپس 1.6 و بعد از آن 1.3 و سپس 1.2 درصد بود، برآورد‌های رسمی نشان می‌دهد تا افق سال 1430 کاهش شاخص رشد جمعیت ادامه خواهد داشت؛ در سال 1390 بیست و سه میلیون و 700 هزار نفر جمعیت جوان 15 تا 29 سال داشتیم و در مدت 5 سال این رقم به 20 میلیون نفر و اکنون به 18 میلیون نفر کاهش داشته یعنی جمعیت جوان کشورمان با نرخ رشد منفی3.24 درصد در حال کاهش است.

در سال 1400 سهم سالمندی جمعیت از مرز 10 درصد عبور می‌کند، در سال 1420 از مرز 19.4 درصد و در سال 1430 از مرز 26.1 درصد عبور خواهد کرد یعنی در آن زمان یک‌چهارم جمعیت کشور سالمند خواهند بود.

گفتگو از: محمد خادمی