آنچه باید درباره یزد و اماکن گردشگری آن بدانید

به گزارش سایت خبری پرسون از یزد، یزد ‌ازکهن‌ترین مناطق ایران‌زمین و واژه‌ای باستانی است که ریشه در «یشت yast» یا «یزت yazt» و «یسن yasn» به معنای ستایش، نیایش، پرستش ایزد دارد.

در پاره‌ای از متون قدیمی، یزد را «دارالعباد» یا «دارالعباده» نیز گفته‌اند. «احمد کاتب» مورخ یزدی قرن نهم هـ. ق نوشته است: «در سال 504 هـ. ق، ملک‌شاه سلجوقی حکومت یزد را به علاءالدوله کالنجار واگذار کرد و آن را دارالعباده نامید.»

در دوران هخامنشی و شاید بیش از آن «ایساتیس» نامیده می‌شده که «هرفته» (فرافر) و «سریزد» کنونی، در 30 کیلومتری خاور شهر یزد بازمانده این منطقه واقع‌شده‌اند. یزد، یعنی آفریننده خوبی‌ها، پاکی‌ها و شهر خداست.

یزد، در زمان خلافت عثمان به دست مسلمانان افتاد. باروی کار آمدن صفاریان سیستان، یزد جزو قلمرو یعقوب لیث شد و در دوره آل‌بویه به دست فخرالدوله دیلمی افتاد و در زمان آل مظفر، حاکمان دوره تیموری و حکومت صفوی شهر یزد گسترش‌یافته و رو به آبادانی نهاد.

سده‌های 7 تا 11 هـ. ق را دوران شکوفایی، آبادی و پر از جمعیت یزد خوانده‌اند. دورانی که در آن، آثار زیبا، مسجدهای باشکوه، ‌مدرسه‌های بزرگ و معماری اصیل شهری پدید آمد.

در دوره زندیه، کریم‌خان زند مدت‌ها در باغ دولت‌آباد این شهر، که از بناهای محمدتقی خان یزدی وهم زمان با شاهرخ میرزای افشار بود، به سر برد.

استان یزد ازجمله استان‌های تاریخی و منحصربه‌فرد و یکی از زیباترین شهرهای خشتی دنیا است که با داشتن جاذبه‌های زیبا و کم‌نظیر، همه‌ساله گردشگران و مسافران زیادی را به‌سوی خود جلب می‌کند.

ویژگی‌های متنوع طبیعت استان برای گردشگران داخلی و خارجی جالب و جذاب است به‌طوری‌که طبیعت چندگونه و کاملاً متفاوت، یکی از پرجاذبه‌ترین دیدنی‌های این استان به شمار می‌رود. از یکسو پهنه‌های بیابان و تپه‌های ریگ روان و از دیگر سو و به فاصله نزدیک، ارتفاعات زیبای شیرکوه و ییلاقات سرسبز، دره‌ها و دامنه‌های آن و گوناگونی آب‌وهوا، از جلوه‌های جذاب برای تفریح و بهره‌مندی از طبیعت است.

در این گزارش تلاش داریم تا به معرفی شهرستان یزد و اماکن دیدنی آن بپردازیم؛

شهرستان یزد در مرکز استان یزد و در دره‌ای وسیع و خشک و محصور بین رشته‌کوه‌های شیرکوه و خرانق قرارگرفته اسـت. ایـن شهـر از شمال به شهرستان اردکان و از شرق به شهرستان بافق و از جنوب به شهرستان تفت و از غرب به استان اصفهان محدود گشته است.

این شهر از قرن پنجم رو به گسترش نهاد و اتابکان سهم به سزایی در آبادانی این شهر ایفا کردند. اکثر دانشمندان قرن هفتم و هشتم برای در امان ماندن از هجوم مغول این شهر را مرکز فعالیت خود قراردادند. این شهرستان اماکن دیدنی و جاذبه‌های جهانگردی متعددی دارد.

مهم‌ترین مراکز تاریخی و مذهبی

در معرفی مهم‌ترین مراکز تاریخی و مذهبی این شهر می‌توان از خانه لاری‌ها، خانه عرب‌ها، مدرسه ضیائیه یزد، حمام خان، باغ دولت‌آباد، آتش ورهرام (بهرام) یزد، دخمه زرتشتیان، مسجد کبیر یزد، مسجد جامع فهرج، بقعه سید رکن‌الدین، مجموعه باغ دولت‌آباد، تکیه و مسجد امیر چخماق، آب‌انبار شش بادگیری، آتشکده، برج و باروی قدیمی، بقعه شیخ احمد فهادان، مسجد ریگ یزد، کنیسهٔ «ملأ آقا بابا» نام برد.

برج و باروی قدیم یزد

بر اساس کهن‌ترین اسناد درباره حصار یزد مى‌توان گفت که حصار گرد این شهر، توسط ابو یعقوب اسحاق دیلمی، ابو مسعود بدر بهشتی، ابوجعفر (کیانرسو) و ابو یوسف، چهار سرهنگ از اعضاى حکومت امیر عضد الدین علاءالدوله ابوجعفر کاکویه، در سال ۴۳۲ هـ. ق ساخته شد

همچنین در این زمینه می‌توان از چهار دروازه به نام‌هاى دروازه قطریان (دروازه شاهی)، دروازه کوشک نو، دروازه مهریجرد (مهریز) و دروازه کیا (حظیره) در یزد یادکرد. با جارى شدن سیل عظیمى در سال ۶۷۳ هـ. ق قسمت‌هاى بسیارى از شهر ازجمله حصار آن خراب شد. هنگامی‌که اتابک یوسف شاه بن طغیان (طغى‌شاه) به سلطنت یزد رسید (سال‌هاى ۷۱۴-۶۵۸ هـ. ق)، به مرمت حصار ویران‌شده پرداخت و آن را بازسازى کرد. مبارز الدین در سال ۷۴۷ هـ. ق تعدادى از محلات خارج از شهر را جزء محدوده شهرکرد و از دروازه قطریان (دروازه شاهی) تا دروازه مادر امیر باروى نو کشید و خندق حفر کرد.

حصار جدید داراى هفت دروازه شد: مهریجرد، قطریان، ایلچى‌خانه، کوشک نو، مادر امیر، سعادت و نو. همچنین برج‌هاى متعدد دیگرى ایجاد شد و طبق مندرجات کتاب تاریخ یزد، در دوران حکومت او، مساحت شهر به بیش از دو برابر تصرفات محمدبن‌مظفر افزایش یافت

امروزه از حصار یزد و برج‌هاى گسیخته و متصل به آن‌که در عهد جامع جعفری تعداد نود برج بود و هر برج، بیست مستحفظ داشت، قسمت‌هایى به شرح ذیل باقى‌مانده است: ۱. قسمتى از دیوار و برج‌هاى محله لب خندق. ۲. قسمتى از برج‌ها و حصار مقابل مقبره سیدگلسرخ. ۳. قسمتى از دیوار و برج دروازه مهریز، در ابتداى بازارهاى خان، افشار و صدری. ۴. دیوار و برج‌هاى دروازه شاهی. ۵. دیوار و برج‌هاى شازده فاضل. ۶. قسمتى از دیوار حصار و برج نزدیک باغ گندم. ۷. دیوار برج‌هاى حدود فهادان و مالمیر. ۸. دیوار و برج‌هاى واقع در خیابان فرمانداری.

مسجد ریگ رضوانشهر

مسجد ریگ رضوانشهر از آثار قرن نهم هجری قمری است که به علت هجوم ریگ در اثر طوفان‌های سهمگین گذشته زیر خروارها خاک مدفون‌شده تا سال 1370 شمسی در زیر شن‌های روان مدفون بوده در اطراف این مسجد تپه‌های ماسه‌ای فراوان دیده می‌شود. محراب این مسجد با کاشی‌کاری معرق تزیین‌شده است.به فاصله کمی از این مسجد بقایای آثار دیوار و خانه‌های بسیار قدیمی به‌صورت مخروبه دیده می‌شود؛ یعنی مسجد جامع قدیم که از بناهای قابل‌توجه قرن هفتم هجری قمری است.

صحن مسجد که زیر گنبد قرار دارد مربعی است به‌اندازه 6 در 6 متر و از طرف مغرب به بقعه‌ای که متصل به مسجد است راه داشته است.

کنیسه ملأ آقا بابا

کنیسه ملأ آقا بابا (ملأ سدر) در خیابان مسجد جامع کبیر شهر یزد، محله چهارسوق قرار دارد. با توجه به شیوه ساخت آن، این بنا به دوره قاجار تعلق دارد. این بنا شامل یک حیاط (تابستان خانه) و یک فضاى سرپوشیده (زمستان خانه) است. در چهار بدنه حیاط به قرینه، سه صفه با پوشش ضربى ساده دیده مى‌شود. نماى حیاط و داخل صفه ها تا ارتفاع یک مترى از آجر است. کنیسه، دو ورودى -در کوچه ضلع جنوبى و در کوچه ضلع غربی- دارد.

شبستان کنیسه مشتمل بر نُه چشمه طاق است که ستون‌ها و دیوارهاى موجود تا پاکار سقف، آجرى است. در ضلع شرقى شبستان شبکه‌اى آجری، فضاى داخلى را با نیم‌طبقه موجود -احتمالاً محل استفاده بانوان- از هم جدا مى‌سازد. دیوارهاى بیرونى مشرف‌به کوچه از اندود کاه‌گل پوشیده شده است. درِ اصلى شبستان تصویرى منسوب به حضرت موسى (ع) وجود دارد.

بقعه شیخ احمد فهادان

بنایی که تحت عنوان بقعه شیخ احمد فهادان مشهور است، بقایای خانقاه و مسجد و بقعه‌ای است از آن شیخ احمد اسفنج ردی، شیخ فخرالدین احمد و برادرش محمد از مردم اسفنج رد (منطقه اسفنج رد روستایی بوده میان عز آباد رستاق و نزدیک مجومرد که بعدها تخریب‌شده است) و مشغول به پیشۀ شومالی (=اهار زدن پارچه شعربافی) بوده‌اند که به علت ظلم و ستم عامل آن آبادی از موطن خود هجرت کرده و به یزد آمده در محله‌ای که فهادان نام داشت سکنی گزیدند.

این دو برادر از عرفا مورداحترام بسیار مردم بوده‌اند ودرکتب تاریخ یزد کراماتی چند به فخرالدین احمد نسبت داده‌شده است. وفات شیخ احمد را در سال 727 و وفات برادرش را در سال 735 نوشته‌اند.

هر دو برادر در گنبد خانه‌ای دفن شدند که امروزه به نام بقعه شیخ احمد شهرت دارد و مجموعه‌ای بوده است از خانقاه و مسجد جنب آن که همه ویران‌شده است.

بقعه سید رکن‌الدین

بقعه سید رکن‌الدین از بناهای تاریخی مذهبی شهر یزد بنایی است با سردر و گنبدی زیبا که به‌وسیله کاشی و کتیبه‌ای به خط کوفی مربوط به قرن هشتم هجری قمری تزیین‌شده است. روایت است که بنای بقعه را امیر رکن‌الدین محمد قاضی برپا کرده است.

این بنادر سال ۷۲۵ هجری قمری بنانهاده شده و محل دفن سید رکن‌الدین محمد قاضی است. این بنا دارای گنبد، گچ‌بری‌های خطوط اسلیمی داخل ایوان بلند و مقرنس‌های چهارگوشه بنا و محراب بلند است.

در داخل بقعه آثار تزئینات آجرکاری و خطوط کوفی و نستعلیق بر دیوارها و حتی در قسمت سقف که با آب رنگ نقاشی شده است به چشم می‌خورد.

بقعه سید رکن‌الدین در کنار مسجد جامع کبیر یزد قرار دارد. این بقعه بیشتر از یک متر، پایین‌تر از سطح کوچه واقع‌شده است و شامل میان سرا، ایوان و فضای زیر گنبد است.

حمام خان یزد

حمام خان یزد یکی از حمام‌های قدیمی و مشهور ایرانی است که معماری ساده و چشم‌نوازش، محیطی دل‌چسب را برای هر بازدیدکننده‌ای ایجاد می‌کند.

حمام خان معروف به گرمخانه نور حمامی است بناشده توسط محمدتقی خان بافقی حاکم یزد به سال ۱۲۱۲ (ه.ق) در میدان خان و در کنار مجموعه خان یزد واقع است.

این حمام در زمینی به مساحت ۱۱۷۰ مترمربع و با زیربنای ۹۰۰ مترمربع بنا گردیده که شامل بخش‌های مختلفی ازجمله گاوروتون، شاه‌نشین، خزینه است. امروزه از این بنا به‌عنوان چایخانه و رستوران سنتی استفاده می‌گردد.

بنای حمام مشتمل بر ورودی‌ها، سربینه، گرمخانه و فضاهای مرتبط با آن‌ها و همچنین استخری در کنار گرمخانه است. فضای سربینه ازنظر مساحت و تزیینات از سایر فضاها مشخص‌تر بوده و در اطراف آن سکوهای نشیمن و رخت‌کن و جای نهادن کفش تعبیه‌شده است. این فضا با پوشش طاق و گنبد مسقف شده و روشنایی آن از طریق نورگیر زیبای تعبیه‌شده در گنبد تأمین می‌شود.

خانه محمودی (خانه عرب)

خانه محمودی (عرب‌های بحرینی) بخشی از مجموعه بزرگی از خانه‌های متصل‌به‌هم به نام «مجموعه عرب‌ها» است که در محله فهادان بافت قدیم شهرستان یزد قرار دارد.

این خانه مربوط به اواسط دوره قاجار است و متعلق به طایفه‌ای از تجار، معروف به «عرب‌های بحرینی» بود. این‌ مجموعه‌ از دوخانه‌ بزرگ‌ و کوچک‌ تشکیل‌شده که تزئینات داخلی خانه بزرگ شامل سردرهای مقرنس پنج‌دری، راهروها و درها و همچنین گچ‌بری رف‌ها و جاسازی در آن‌ها است. تزئینات داخلی خانه کوچک شامل اتاق آینه‌کاری، نقاشی رنگی دیوارها، درهای ابزارسازی، گچ‌بری بدنه دیوارهای حیاط است

باغ دولت‌آباد و بلندترین بادگیر جهان

محمدتقی خان بافقی مشهور به خان بزرگ که سرسلسله خان‌های یزد در زمان زندیه بود ابتدا قناتی بانام دولت‌آباد به وجود آورد پس‌ازآن، عمارت «باغ دولت‌آباد» را در امتداد آن احداث کرد. این ساختمان، محل اقامت این حاکم مقتدر نیز بوده است.

این بنا مجموعه‌ای از چندین عمارت شامل: هشتی و بادگیر، بهشت‌آیین، تالار آیینه، سردر اصلی و سردر جنوبی است. فضای سبز این باغ شامل درختان کاج، سرو، گل سرخ محمدی، درختان میوه به خصوص انگور واناراست.

چشمگیرترین ویژگی این بنا بادگیر آن است که در شمار زیباترین بادگیرهای دوره زندیه و قاجاریه با قدمتی 270 ساله به‌عنوان بلندترین بادگیر جهان به‌حساب می‌آید. این بادگیر که نمونه‌ای از معماری دوره زندیه رادار است در سال 1160 هـ. ق ساخته شد.

این بادگیر ارتفاعی به طول 33 متر و 80 سانتی‌متر دارد و از خصوصیات بارزش هشت‌ضلعی بودن آن است که باعث می‌شود باد در هر جهت به‌راحتی و به‌سرعت به قسمت زیرین آن هدایت شود و پس از برخورد به سطح آب حوضچه زیر بادگیر، هوای خنکی در داخل آن ایجاد کند.

در کنار این بادگیر باغی شامل سه عمارت هشتی و سردر و تالار آینه نیز موجود است که بهشت‌آیین خوانده می‌شود و دارای نقوش اسلیمی است. این باغ مدت‌ها محل اقامت کریم‌خان زند در یزد بود و ازنظر طراحی در شمار زیباترین باغ‌های دوره زندیه و قاجاریه محسوب می‌شود.

مدرسه ضیائیه (زندان اسکندر)

مدرسه ضیائیه معروف به زندان اسکندر از آثار «مولانا ضیاءالدین حسین رضی» است که در سال 631 قمری آن را بنیان نهاد و بنای آن در سال 705 قمری توسط پسرانش به اتمام رسید.

شبستان مدرسه دارای محراب است و در اطراف مدرسه، رواق‌هایی ساخته‌شده است. گنبد خشتی این بنا با تزئینات گچ‌بری و نقاشی آبرنگ بر بلندای این ساختمان خودنمایی می‌کند که نمونه‌ای از معماری دوره مغول در ایران است.

خانه لاری‌ها

تاریخ بنای این خانه تاریخی متعلق به دوره قاجار است و در محله فهادان شهرستان یزد قرار دارد. ساختمان خانه لاری‌ها با توجه به سبک کلی منزل اعیانی دوره خود ساخته‌شده، یعنی خانه‌ای است با دو قسمت اندرونی و بیرونی، حیاط در مرکز و قسمت‌های شمالی به‌عنوان زمستانه و از قسمت جنوبی به‌عنوان تابستانه استفاده می‌شود که شامل تالار و بادگیر است.

از ضلع شرقی که شمال اتاق آیینه، مطبخ، سرداب و سایر فضاها است به‌عنوان پاییزه و از ضلع غربی به‌عنوان بهارخواب استفاده می‌شود. این خانه اکنون موزه اسناد ملی است.

میدان وقت الساعه؛ قدیمی‌ترین میدان ساعت شهری در ایران

قدیمی‌ترین ساعت شهری ایران در میدان وقت الساعه یزد نصب‌شده است. این ساعت آفتابی به استناد کتاب جامع مفیدی نخستین ساعت شهری است که فردی به نام ابوبکر ساعت‌ساز یزدی آن را در سال 725 هجری قمری در مدرسه رکنیه در جوار مسجد جامع یزد نصب کرد. این مکان بعدها به نام میدان وقت الساعه شهرت یافت.

نخل چوبی امیر چخماق؛ قدیمی‌ترین نخل چوبی ایران

نخل چوبی میدان امیر چخماق به‌عنوان قدیمی‌ترین نخل چوبی ایران با 450 سال عمر متعلق به عصر صفوی و به نخل حیدری‌ها معروف است. بلندی این نخل 8.5 متر و اضلاع آن نیز 8.5 در 8.5 متر است.این نخل مجموعه مشبکی از چوب‌های تراشیده شده با گره چینی‌ها و تیرهای بزرگ است که تقریباً به شکل درخت سرو (نماد آزادگی) ساخته‌شده است.

یزدی‌ها رسم دارند که در ایام سوگواری امام حسین (ع) مراسم نخل گردانی اجرا کنند. این نخل توسط 150 نفردر میان مردم گردانده می‌شود تا مراسم ویژه آن نمادی برای آزادگی و مظلومیت امام سوم شیعیان باشد.

مسجد جامع فهرج؛ قدیمی‌ترین مسجد ایران

روستای فهرج در 25 کیلومتری جنوب شرقی یزد و در کنار راه اصلی یزد- بافق قرار دارد. از آثار تاریخی این روستا به یک قلعه باستانی، آب‌انبار قدیمی، مجموعه شهدا و مسجد جامع می‌توان اشاره کرد.

مسجد جامع فهرج از بنای قدیمی و کم‌نظیر فرهنگ و تمدن اسلامی است که متعلق به نیمه اول قرن اول هجری است.

این بنا قدیمی‌ترین مسجدی است که در ایران و شاید در دنیا بدون هیچ‌گونه پیرایه‌ای دست‌نخورده باقی‌مانده است. وجود شبستانی روبه‌قبله با هشت ستون، مناره گلی نه‌چندان بلند که راه پلکان بام مسجد از داخل این مناره به بام و سپس به بالای مناره منتهی می‌شود و استفاده از خشت و گل در ساخت آن از ویژگی‌های این بنا محسوب می‌شود. مسجد جامع فهرج کماکان زنده و پویا بوده و در آن نماز جماعت برپا می‌کنند.

مسجد جامع کبیر یزد دارای بلندترین مناره‌های جهان

مسجد جامع کبیر یزد یکی از شاهکارهای معماری و تاریخی جهان به شمار می‌رود و به جرات می‌توان گفت دارای بلندترین مناره‌های جهان است.

بنای این مسجد باعظمت قرن‌هاست که از فراسوی تاریخ تمدن این سرزمین می‌درخشد به‌نحوی‌که در کتب تاریخی یزد آمده است: «مسجد را بر جای آتشگاه ساسانی ساخته‌اند و سنگ بنای آن توسط علاءالدوله گرشاسب نهاده شده است»

مسجد جامع قدیم در قرن ششم هجری قمری و به دستور گرشاسب از نوادگان «علاءالدوله کالنجار» ساخته شد و بنای اصلی مسجد کنونی از آثار «سید رکن‌الدین محمد قاضی» است.

دو مناره مسجد که ارتفاع تقریبی آن از کف تا نوک به بیش از 52 متر می‌رسد، دارای قطری در حدود هشت متر است که در دوره صفوی به بنا افزوده‌شده اما در سال 1313 هجری شمسی فروریخت و دوباره تجدید بنا شد. بلندای این مناره‌ها و اینکه کاشی‌کاری منحصربه‌فردی حتی در اوج مناره‌ها انجام‌شده، تعجب همگان را برمی‌انگیزد زیرا این مناره‌ها هرچه به سمت بالا رفته باریک‌تر شده و تنها یکی از آن‌ها دارای پلکان است ازاین‌رو ظرافت کاشی‌کاری در این ارتفاع به‌واقع قابل‌تحسین است.

آب‌انبار شش بادگیری جهان

آب‌انبار شش بادگیری یزد به دلیل دارا بودن شش بادگیر به این نام معروف شده و تنها آب‌انبار شش بادگیر جهان است. بادگیر که در محله تپه یزد قرارگرفته است. این بنا دارای دو ورودی در شمال و جنوب و مخزن است و مخزن آب‌انبار گنبد تخم مرغی شکلی دارد.

این آب‌انبار 55 پله داردکه بین پله‌های 25 و 26 آن از بالا، یک هشتی با سنگ‌فرش آجری قرار دارد و طاق آب‌انبار بعد از هشتی شروع می‌شود. طاق ضربی خشتی با نمای آجری و سقف بزرگ مخزن آب از ویژگی‌های مهم این آب‌انبار است که در سال 1379 هجری قمری به سعی حاجی حسین میر الله ساخته‌شده است.

شش بادگیر آب‌انبار با توجه به شرایط اقلیمی و جهت باد در این منطقه به شکل هشت‌وجهی هستند؛ که سه بادگیر آن از ابتدا ساخته‌شده بود و سه بادگیر دیگر بعدها به آن اضافه‌شده است، باکمی دقت در شکل بادگیرها تفاوت سه بادگیر قدیمی با دیگر بادگیرهای آن را می‌توان مشاهده کرد.

مجموعه امیرچقماق

امیر جلال‌الدین چقماق شامی در دوره تیموریان، از طرف شاهرخ به حکومت یزد منصوب گردید و با کمک همسرش فاطمه خاتون در این مکان میدان گاهی و در اطراف آن آب‌انبار، خانقاه، مدرسه، کاروانسرا، چاه آب، بازار و از همه مهم‌تر مسجد امیرچقماق را بنا نهاد.

این مسجد دارای گنبدی عظیم و صفه ای عالی و دو شبستان زمستانی و تابستانی است. محراب مسجد دارای سنگ مرمرین زیبایی است که اطراف آن نقش گردیده است.

قنات زارچ؛ طولانی‌ترین قنات ایران

طولانی‌ترین قنات ایران به نام «قنات زارچ» با طول صد کیلومتر در استان یزد قرار دارد. این قنات یکی از کهن‌ترین قنات‌های ایران به شمار می‌آید که سابقه‌ای بیش از سه هزار سال دارد. طول کوره قنات زارچ بیش از 71 کیلومتر بوده و تعداد چاه‌های آن دو هزار و 115 حلقه شمارش‌شده است.

قنات زارچ در یزد از ابتدای روستای فهرج آغاز می شود و پس از طی کردن روستاهایی مانند خویدک، دهنو و اکرمیه وارد شهر یزد می شود. این قنات از محله های مختلف شهر می گذرد و از جمله آن ها میدان امیر چقماق و مسجد جامع است، پس از گذر از این مناطق از شهر یزد خارج می شود و به طرف زارچ حرکت می کند. مسیر دقیق قنات زارچ بر اساس درجاتی که ثبت شده در حدود و مشخصات قنات در سند مالکیت آن نیز آمده است.

جالب است بدانید که قنات زارچ در یزد دارای سه شاخه جدا هم است که نام آن ها شیرین، شور، ابراهیم خویدکی می باشد. تعداد میله چاه هایی که در طول این سه شاخه نیز بیش از ۱۰۰۰ حفره ایجاد شده است که در نوع خود بی نظیر هستند. شاخه شور قنات زارچ در یزد از پایاب مسجد جامع یزد می گذرد و این پایاب نزدیک به ۶۰ پله دارد که دسترسی به آب قنات را نیز میسر می سازد. دلیل شور بودن آب این شاخه نیز این است که مادرچاه در منطقه آب شور قرار گرفته است و آب آن نسبت به دو شاخه دیگر دارای کیفیت نامطلوب تری است و به اصطلاح محلی لب شور است.

آتشکده یزد نیایشگاه زرتشتیان

آتشکده یزد محل نگهداری آتش مقدس زرتشتی در شهر یزد و نیایشگاه زرتشتیان ساکن در این شهر است. ورود به این نیایشگاه همیشه برای نیایش کنندگان با آدابی همراه بوده، از جمله پاکیزگی زنان و مردان. مردان باید برای ورود با کلاه سفید و زنان با روسری سفید و لباس رنگ روشن و بدون کفش وارد شوند. آتش مقدس درون مجمر بزرگی از جنس برنز قرار دارد و شخصی به اسم «هیربد» مسئول روشن نگه داشتن آن است.

سبک معماری آتشکده که در وسط حیاط واقع شده از معماری آتشکده‌‌های پارسیان هند تأثیر گرفته است که حدود ۲۱ متر از سطح زمین بلندتر است و برای رسیدن به ورودی آن باید از ۸ پله بالا رفت. نگاره‌ی فَرَوَهَر و سرستون‌‌های سنگی، زیبایی ویژه‌‌ای به ساختمان بخشیده‌‌اند. این سرستون‌‌ها و سنگ‌های گلدار پای دیوارها، هنر دست هنرمندان اصفهانی است که در اصفهان سنگ‌‌ها را تراشیده و سپس تا یزد برده‌‌اند. کاشی‌‌های نگاره‌ی فروهر بالای سردرِ ورودی نیز، توسط هنرمندان کاشی‌‌کار یزدی انجام پذیرفته است. در داخل ساختمان، دیوارها با تصاویر زرتشت و جمله‌‌هایی از کتاب مقدس اوستا تزئین شده است.

اتاق نگهداری آتش مقدس، در وسط ساختمان (دور از تابش خورشید) قرار دارد و در اطراف آن اتاق‌هایی برای نماز و نیایش طراحی شده‌اند. آتشی که در این آتشکده می‌سوزد اهمیت و اعتبار بسیاری به آتشکده یزد بخشیده است و به گفته‌ی زرتشتیان ارشد، آتش آن که آتش ورهرام نامیده می‌شود، ابتدا از آتشکده‌ی واریان پارس به عقدای یزد منتقل و مدت ۷۰۰ سال در آنجا نگهداری می‌شد. سپس به ترک آباد اردکان آورده شد و در آنجا ۳۰۰ سال روشن بود تا اینکه از آنجا به یزد آورده شد و در محل کنونی آن روشن است. قدمت آتش این آتشکده به بیش از ۱۵۳۵ سال می‌رسد.

دخمه زرتشتیان یزد

در 15 کیلومتری جنوب شرقی یزد و در حوالی منطقه صفائیه، بر بلندای کوهی رسوبی و کم ارتفاع به نام کوه دخمه این دخمه ها که به نام برج ها خاموش نیز شناخته می شوند، دو عمارت سنگی مدور برج مانند با فضای میان تهی هستند که به دادگاه یا دخمه زرتشتیان یزد شهرت دارند یکی قدیمی‌تر به نام مانکجی هاتریا (زرتشتی هندی‌الاصل) و دیگری که جدیدتر می‌باشد به نام گلستان معروف است که مربوط به دوره قاجاریه می‌باشد. دخمه گلستان 25 متر قطر دارد و ارتفاع دیوار آن از سطح تپه 6 متر است. دخمه مانکجی نیز 15متر قطر دارد.

دخمه محلی است که زرتشتیان از دیر باز تا حدود چهل سال پیش، اموات خود را طبق اصول، فرهنگ و آداب و سنن مذهبی خود و طی انجام مراسم ویژه در آن می‌نهادند تا طعمه کرکس‌های کوه‌های اطراف شوند. وسط فضای میان تهی دخمه چاهی وجود دارد که به "استودان" معروف است و استخوان‌های به جای مانده از اجساد را داخل آن می‌ریختند. پس از مدتی و طی مراسمی خاص، محوطه داخل دخمه جارو و ضد عفونی می‌شد و بار دیگر دخمه مذکور مورد استفاده قرار می‌گرفت. در حقیقت محوطه داخلی دخمه‌ها مانند گورستانی بود که چندین بار از آن استفاده می‌شد.

گرچه دخمه های زرتشتیان در تهران، کرمان، سیرجان، اصفهان، تفت، اردکان و ... نیز وجود دارد؛ اما دخمه های شهر یزد به دلیل قرارگیری در پایتخت مذهبی زرتشتیان و نزدیکی به شهر و سایر بناهای تاریخی، از بازدیدکنندگان بیشتری برخوردارند.دخمه ها را از خشت خام و گچ بنا می کردند تا مواد آلوده به زمین نرسد. در نزدیکی دخمه حدود 150 تا200 متر ساختمان خشت و گلی محقری در دو طبقه و دارای چند اتاق برای انجام مراسم دینی بعد از فوت اشخاص ساخته شده بود. یکی از اتاق های این ساختمان اختصاص به آتش سوزها داشت و مخصوص آتش سوزی بود.

زیارتگاه پیر سبز

چک‌چک یا زیارتگاه پیر سبز، یکی از مهم‌ترین زیارتگاه‌های زرتشتیان جهان است که در ۴۳ کیلومتری شرق اردکان در استان یزد واقع‌ شده است. زرتشتیان در استان یزد زیارتگاه‌های متعددی دارند و نزد ایشان ارزش آن‌ها باهم برابری می‌کند اما به دلیل موقعیت جغرافیایی و شکل منطقه، زیارتگاه چک‌چک از شهرت بیشتری برخوردار بوده و هرساله میزبان هزاران نفر از مردم کشورمان و سایر نقاط جهان است.
برای ورود به زیارتگاه، به نشانه احترام، باید کفش‌ها را از پا درآورد و کلاه بر سر نهاد. قبل از ورود به زیارتگاه تابلوهایی وجود دارد که نشان می‌دهد برای ورود به زیارتگاه باید پاک بود، همان‌طور که در دین اسلام نیز ورود بانوانی که دارای شرایط خاص هستند به مساجد ممنوع است، در این مکان نیز نکات فوق باید رعایت گردد. در داخل زیارتگاه که به شکل دهانه غار است تنه درخت چنار کهن‌سالی وجود دارد.

کف زیارتگاه با سنگ مرمر پوشیده شده و از بخشی از سقف قطرات آب چکه بر زمین می‌ریزد و احتمال نام‌گذاری این محل نیز شاید همین باشد. چند شعله شمع به‌ طور دائم در زیارتگاه روشن است و محلی برای سوزاندن عود یا چوب مقدس وجود دارد.همانند بسیاری از زیارتگاه‌های سایر ادیان، تصاویری از بزرگان دین زرتشتی، زینت‌بخش محوطه کوچک زیارتگاه است.

سقف زیارتگاه سنگی است. در کف محوطه ظرف‌هایی برای جمع‌آوری آب گذاشته‌اند که بخشی از آن‌ برای تبرک به زائرین اهدا می‌شود و بخشی دیگر نیز به مصرف خوراکی می‌رسد. همه‌ ساله در ۲۷ خرداد ماه زرتشتیان از سراسر جهان در این مکان گرد هم می‌آیند و به دعا و نیایش می‌پردازند. هرچند که در میان عموم شهرت یافته که این مراسم حج زرتشتیان است اما به واقعیت نزدیک نیست. در مجموعه چک‌چک ساختمان‌های متعددی مشاهده می‌شود. از آنجا که مجموعه چک‌چک با شهر اردکان فاصله زیادی دارد، این ساختمان‌ها برای اسکان و پذیرایی از زائران ساخته و استفاده می‌شوند. ساخت و نگهداری مجموعه چک‌چک توسط زرتشتیان داخل و خارج از کشور تأمین شده است.

انتهای پیام/

حیران_ استان یزد