بهترین زمان مذاکره چه زمانی است؛ آیا ما هم می دانیم؟

سایت خبری پرسون-این خبر شاید برای بسیاری در ایران شوکه آور باشد ولی تحلیلگران سیاست خارجی آمریکا از انتشار چنین ارزیابی متعجب نشدند.

وقتی ایران غنی سازی ٢٠% را آغاز کرد و از عزم خود برای تولید اورانیوم فلزی سخن گفت، پیش فرض اش این بود که با این اقدامات اهرم مذاکراتی را بدست خواهد اورد تا دولت بایدن را برای بازگشت هرچه سریع تر به برجام و لغو کلیه تحریم های هسته ای تحت فشار بگذارد. تمام گزارشات و مواضع بایدن و تیم سیاست خارجی اش نیز گواهی می داد که آن ها اشتیاق زیادی برای چنین بازگشتی و همینطور همکاری دوباره با ایران دارند. به همین دلیل هدف سیاست سازان ایرانی این بود که با در دست گرفتن اهرم مذاکراتی جدید گفت و گوها با آمریکا را به جای نقطهA (غنی سازی٤،٥ %) از نقطه B (غنی سازی٢٠ % ) آغاز کنند.

این اقدام بدون واکنش دولت بایدن نخواهد ماند (صرف نظر از محدویت های بوروکراتیک و قانونی رفع تحریم ها در آمریکا و موانع فنی بازگشت برنامه هسته ای ایران به سال٢٠١٥که هر دو زمان بر است)؛ در واقع آنها بازگشت به برجام و مذاکرات در این زمینه را به زمان مناسب موکول خواهند کرد. این به معنای آن است که آنها یک گام به جلو برمی دارند و به جای نقطهB ایران از نقطهC خود شروع خواهند کرد.چرا که می دانند سرعت تاثیرگذاری تحریم های ثانویه بیشتر از اهرم های فشار جدید ایران جهت کوتاه تر کردن نقطه گریز هسته ای است.

اما این نقطه C می تواند توام با عدم اشتیاق برای بازگشت فوری اما گام به گام به برجام و مطرح کردن یک توافق موقت تعلیق و توقف برنامه هسته ای ایران به عنوان شرط بازگشت به برجام باشد.در این سناریو آمریکا با همکاری ٣کشور اروپایی از ایران خواهد خواست تمامی فعالیت های فراتر از تعهدات برجامی خود را متوقف یا تعلیق کند.

طبق این برنامه ایران می بایست به سطح پایین غنی سازی اورانیوم یعنی همان غنی سازی در سطح ٣،٦٧بازگشت کند؛فعالیت های غنی سازی در فردو را متوقف و فعالیت سانتریفیوژهای پیشرفته خود را در نطنز متوقف سازد.

البته ایران مجوز این را خواهد داشت که ذخایر افزایش یافته اورانیوم خود در غلظت پایین را برای دور بعدی مذاکرات به عنوان اهرم مذاکراتی حفظ کند.بایدن برای این مرحله موقت که احتمالا تا اواخر فوریه و اوایل مارس به طول خواهد کشید حاضر است این امتیازات را به ایران واگذار کند (احتمالا مذاکرات در این زمینه از طریق دیپلماسی محرمانه و مستقیم در نیویورک انجام خواهد شد): حذف محدودیت سفر ایرانیان به آمریکا، همکاری با اروپا برای افزایش حجم تجارت بشردوستانه از طریق مکانیسم اینستکس و همچنین تضمین های بیشتر در این زمینه بر اساس مجوز عمومی ٨یعنی کانال سوئیس، این مجوز در فوریه٢٠٢٠توسط اوفک صادر شد که بایدن می تواند عدم قطعیت ها در این زمینه را کاهش دهد.در این دو مورد خاص بایدن هیچ نیازی به کاهش یا لغو تحریم های ثانویه آمریکا نخواهد داشت،

بایدن برای تقویت انگیزه ایران جهت تداوم مذاکرات می تواند مکانیسم اینستکس را برسمیت بشناسد؛کاهش برخی از محدودیت ها در مورد سفر مقامات ایران به آمریکا بخصوص محمد جواد ظریف؛تعلیق برخی محدودیت ها در زمینه ماموریت هیات های دیپلماتیک ایران در حوزه سازمان ملل؛ صدور معافیت های اجرایی که محدودیت های دسترسی ایران به درامدهایش که در بانک های خارجی بویژه در چین، اروپا، هند، ژاپن،کره جنوبی و عراق بلوکه شده است، کاهش می دهد.

این پول ها باید در موارد غیر تحریمی مورد استفاده قرار گیرد و سه گزینه خوش بینانه یعنی صدور مجدد معافیت هایی برای خرید نفت و میعانات گازی و فراورده های پتروشیمی از ایران و بازگرداندن شرایط به می سال٢٠١٩ از این معافیت ها دو کشور خاص یعنی چین و کره جنوبی می توانند بهره مند شوند.

یونان و ایتالیا نیز می توانند به این فهرست اضافه شوند ولی بدلیل ریسک بازگشت تحریم ها احتمال ورود آنها به بازار انرژی ایران بسیار بعید به نظر می رسد؛تعلیق تحریم های ٨اکتبر در مورد ١٨بانک ایرانی و در نهایت خروج بانک مرکزی ایران از دایره تروریسم طبق مصوبه سپتامبر٢٠١٩.

گاهی اوقات محاسبات درست از آب درنمی آید؛ آمدیم زمان بازگشت به برجام را جلو بیندازیم؛ اما ناخواسته با مرحله ای مواجه می شویم که نقش حلال را برای احیای برجام احتمالا ایفا خواهد کرد. بنابراین بسیار بعید به نظر می رسد که بایدن و تیم اش زودتر از می و اوایل جون عزمی برای بازگشت به برجام داشته باشند. بلینکن و سالیوان می دانند بهترین زمان مذاکره چه زمانی است؛ آیا ما هم می دانیم؟!

هادی خسروشاهین

منبع: مجمع فعالان اقتصادی