عمومی

طبیبی در تاریخ معاصر ایران به نام نصرت‌الله باستان می‌زیسته است که با طنازی و نگاهی جزئی نگرانه، تاریخ اجتماعی طب و طبابت و فضاهای بیمارستانی را تدوین کرده است این جستار نگاهی به رهیافت‌های تاریخ‌نگارانه او در همین باب است.

چند خبر را که بگذاریم کنار یکدیگر، اگر چه به نتیجه‌ای کاملاً منطقی یا دلخواهِ ما منتهی نخواهد شد اما اعلامِ هشداری است که دچار فاجعه نشویم، فاجعه‌ای که می‌تواند بزرگتر و خسارت بارتر از بازگشت ۵۸۸ اصله نخل ارسالی به قطر یا ۳۵۰۰ تن سیب زمینی صادر شده به ازبکستان باشد.

جامعه امروز ما لبریز از مطالبات است، مطالباتی بحق که طی این سال‌ها راه و روش‌های متفاوتی برای بیانش امتحان شده. گاه در چارچوب قلم‌هایی که البته محتاطانه به‌روی کاغذ و برخی رسانه‌ها می‌آمدند و بعضا سر بسته بسیاری از آنها را مطرح می‌ساختند، گاه در قالب درخواست‌های صریحی که عمدتا در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌چرخند، گاه در قالب امضاهای اینترنتی و طومارها، گاه در حرکات خلاقانه و مبتکرانه تک نفره یک فرد که ناگهان تبدیل به یک نماد فراگیر می‌شد،گاه که کارد به در شکل تجمعات که بعضی اوقات آرام بودند و بعضی اوقات حاشیه ساز و بعضی وقت‌ها حادثه آفرین.

مشکل کم‌آبی از یک‌ سو بر مردم اصفهان و دیگر شهرها فشار می‌آورد و اظهارنظرهای غیرکارشناسی برخی شخصیت‌ها از سوی دیگر به‌عنوان عاملی برای تشدید فشار روانی بر مردم نقش‌آفرینی می‌کند؛ اظهارنظرهایی که نه‌تنها مبنای علمی ندارد، بلکه گویی نیت پشت آنها سیاسی‌کردن یک قضیه مدیریتی است.

فرق ندارد ولنتاین باشد یا بلک فرایدی، وقتی مناسبتی غربی وارد کشور ما می‌شود مختصات خود را از دست داده و کاملا ایرانیزه می‌شود؛ این موضوعی است که در سال‌های اخیر بیش از پیش با آن مواجه هستیم. حالا به جز مناسباتی مثل ولنتاین، کریسمس و هالوین که هیچ سنخیتی با فرهنگ ما ندارند اما در کشور ما مورد توجه عمومی قرار گرفته اند، بلک فرایدی یا جمعه سیاه هم به این مناسبات اضافه شده و می‌بینیم خیلی از کاسبان و مغازه داران برای فروش بیشتر بلک فرایدی را دلیلی برای تخفیفات غیر واقعی خود عنوان می‌کنند. این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد که این روز در کشور ما نه تنها با تخفیفات ویژه همراه نبوده بلکه دروغی بیش نیست.

آنچه که در روزهای اخیر در اصفهان رخ داد، خطری است که از سال‌ها قبل کارشناسان و رئیس وقت سازمان حفاظت از محیط زیست، درباره آن هشدار می‌دادند. موضوعی که دو طرف (برخی از مسئولان و رسانه‌های بیرونی)، در آتش این اعتراضات مدنی می‌دمند و همدیگر را مقصر درگیری‌های چند روز گذشته در استان اصفهان می‌دانند. البته قرار نبود «خشونت» چاشنی مسالمت آمیزترین اعتراض برای مایع حیات باشد؛ قرار نبود چاشنی تسویه‌ حساب‌های سیاسی، طاقت مردم و کشاورزانی که از خشک شدن زاینده رود سال‌هاست که سکوت کرده‌اند، طاق کند.

طرح جوانی جمعیت را ارائه می‌کنند اما از معضل دیگر که شاید خطر بیشتری از پیر شدن جامعه ایرانی دارد را فراموش کرده‌اند که همان مهاجرت نخبگان در حوزه‌های مختلف از کشور است. آمارها نشان می‌دهد طی یک بازه زمانی ۱۱ ساله، ۲۵ درصد نخبگان ایرانی از کشور مهاجرت کرده‌اند.