یادداشت‌ها

توافق مهم غیرمعاهده‌ای برجام هنوز به‌رغم خسارات و آسیب‌های متعددی که از سوی برخی اعضای بدعهد و ادا به آن وارد شد، به علاوه نزاع و مشاجره‌های حقوقی و سیاسی، منشأ آثار گوناگونی است. قراردادی که به درستی و برخلاف اصل حسن‌نیت که در متن آن مکرر به آن اشاره شده، اجرا نشد و حُسن نیتی هم از سوی همان اعضای بدعهد و ادا نسبت آن روا نگردید.

یکی از متداول‌ترین پرسش‌های چند ماه گذشته این است که بعد از احیای احتمالی برجام چه شرایطی متوجه اقتصاد ایران و نظم و نظام بازارها خواهد شد؟ واقعیت این است که اقتصاد ایران سال‌هاست منتظر تحولات برآمده از متغیرهای پیرامونی است. به گونه‌ای که این انتظار و تعلیق به یکی از ویژگی‌های اقتصاد ایران بدل شده است. قبل از امضای برجام، مدت‌ها، اقتصاد ایران در انتظار امضای برجام روزگار می‌گذراند.

با بازگشت آمریکا به برجام، زمینه برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی، ایجاد کانال‌های مالی نقل ‌و انتقال سرمایه در بازارهای مالی بین‌المللی که در چند سال گذشته با چالش‌های جدی مواجه شده بودند، فراهم می شود که این موضوع برای اقتصاد ایران بسیار حیاتی است.

مالیاتی که هفته گذشته به تصویب رسید، بدون آنکه ذره‌ای ریسک مالیاتی برای احتکار مسکن به وجود بیاورد، «اقلیت بی‌اثر روی قیمت‌ها» در بازار ملک را هدف قرار داده است نه «بانیان اصلی احتکار و نابسامانی وضعیت فعلی» را.

اگر کشور و اقتصاد آن هر چه زودتر به یک شرایط نسبی بازگشت به برجام دست یابد، می‌تواند نقطه نجاتی برای اقتصاد ایران باشد؛ چرا که اگر بازارها از جمله بازار ارز احساسش بر این باشد که یک دوره طولانی مذاکرات بدون هیچ گشایشی در پیش است، باز هم دچار تلاطماتی که در ماه‌های گذشته تجربه کردیم خواهد شد و این تلاطمات می‌تواند اثر فزاینده‌ای روی تورم و نرخ بیکاری داشته باشد و نرخ رشد اقتصادی ما را نیز به سمت کمینه‌های خود پیش ببرد.

بازار قیمت همه چیز را می‌داند، اما ارزش هیچ چیز را نمی‌داند.» شاید این عبارت در ابتدا بسیار عجیب به نظر برسد، زیرا عامه مردم قیمت را با ارزش یکی می‌پندارند و معتقدند هر آنچه ارزش بیشتری دارد، حتما قیمت بالاتری هم خواهد داشت.

تفاهم با ایالات‌متحده آمریکا چه تاثیری بر چشم‌انداز توسعه اقتصادی کشور دارد؟ این روزها یکی از دلمشغولی‌های جدی فعالان اقتصادی کشور این است که در صورت شکل‌گیری مجدد توافق بین ایران و آمریکا و گشوده شدن فضای ارتباطات و تجارت بین‌المللی برای اقتصاد ایران، شاهد چه تحولاتی در عرصه تولید و تجارت خواهیم بود و در صورت ادامه مسیر فعلی اقتصاد ایران به کجا خواهد رفت؟

یادداشت/ کشف پاره ای از حقایق پنهان در آژانس دارویی اروپا درباره واکسن فایزر، بار دیگر ماهیت آمریکایی ها در تحمیل خواسته هایشان به کشورهای جهان را به اثبات رساند.

آن سکوت نه اینترنت را گران می‌کرد، نه سیلی عنابی رنگی می‌شد بر صورت سرباز راهواری. آن سکوت، نه بر توافق سه ماهۀ هماهنگ شده با آژانس می‌شورید، نه یک نمایندۀ آن طالبان را یکی از جنبش‌های اصیل منطقه معرفی می‌کرد

متاسفانه فضای سیاسی کشور به هیچ‌وجه برای تحقق اهداف و برنامه‌های توسعه اقتصادی آرایش و سامان نیافته است. یعنی سیاست نه فقط موانع موجود بر سر توسعه اقتصادی را بر نداشته و بر نمی‌دارد، بلکه خود هر روز موانع جدیدی را نیز بر سر راه اقتصاد و بهبود فضای کسب‌و‌کار ایجاد می‌کند.

بعد از اینکه جو بایدن در انتخاباتی جنجالی توانست دونالد ترامپ رئیس جمهور این کشور را شکست دهد، به نظر می‌رسید که فصل جدیدی در حوزه روابط بین‌الملل در دولت آمریکا به وجود آمده است.

فرایند صلح در افغانستان با توجه به عدم یکپارچگی قدرت نزد حاکمیت فعلی و اختلافات به جا مانده از نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ادوار گذشته، دورنمای چندان روشنی ندارد و همین، گره مذاکرات با طالبان جهت رسیدن به یک توافق جامع را کورتر می‌کند.

اقتصاد ایران که از سال ۱۳۹۷، به دنبال خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌ها، با کاهش شدید درآمدهای نفتی و دشواری فزاینده تجارت خارجی مواجه شده بود، با شیوع ویروس کرونا ضربه سخت دیگری را متحمل شده است. پیش از شیوع ویروس کرونا نیز جامعه ایرانی با کاهش سطح رفاه دست و پنجه نرم می‌کرد. براساس گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (۱۳۹۹) مصرف خانوارهای شهری و روستایی در سال ۱۳۹۸ در پایین‌ترین سطح در طول ۱۵ سال گذشته بوده و شیوع کرونا شرایط زندگی را دشوارتر کرده است.

در یک طبقه‌بندی کلی با دو نوع اشتغال، اشتغال رسمی و اشتغال غیررسمی در بازار کار مواجه هستیم. اشتغال رسمی نوعا به مشاغلی اطلاق می‌شود که از یک سیستم پشتیبانی‌کننده شامل بیمه بازنشستگی و درمان، بیمه بیکاری، حقوق و دستمزد تعیین شده از سوی مراجع رسمی و قانونی، عیدی و پاداش سالانه، مرخصی قانونی، معافیت مالیاتی و... برخوردار است.

ویروس کرونا در همین‌ مدت ضربه بزرگی به اقتصادها در نتیجه قرنطینه، کسادی کسب‌وکارها و ابتلا بخش زیادی از نیروی‌کار وارد کرده و بسیاری از افراد جامعه درآمد خود را از دست داده‌اند. در همین ارتباط بسیاری از دولت‌ها تلاش کردند تا با اقداماتی از قبیل گسترش پوشش حمایت‌های اجتماعی، اعطای یارانه، کاهش مالیات و... از افرادی که در نتیجه این بیماری شغل خود را از دست داده‌اند یا ازکسب‌وکارهای درگیر با این بیماری حمایت کنند.

به‌طور معمول، بانک‌های مرکزی در جهان توسعه‌یافته و حتی در اغلب اقتصادهای در حال توسعه یک هدف اساسی و منحصر به فرد دارند که ثبات سطح عمومی قیمت‌ها و پایین نگه‌داشتن نرخ تورم است.

وقتی به موضوع اداره کشور می‌رسیم، موضوع به نظرمان بسیار ساده می‌رسد و  تصور می‌کنیم همه ‌چیز فقط موکول به اراده افراد است و کافی است اراده کنند تا بشود و حتی با وجود اینکه بلای 8 سال شعار «ما می‌توانیم» را با نابودی 800 میلیارد دلار نفتی در مقابل هیچ به چشم دیده‌ایم، هنوز بسیاری موضوع را در این می‌بینند که اگر این برود و آن بیاید مساله حل است.

یکی از مهم‌ترین عوامل این مشکلات و بحران‌های انباشتی، فقدان نظام مسائل و مدیریت چالش‌ها در کشور است.  اما آنچه ماجرا را تشدید و تعمیق می‌کند، مساله‌ای تحت عنوان «روزمرّگی مدیریتی-اجرایی» است.

نامزدهایی که می‌خواهند مورد حمایت اصلاح‌طلبان باشند باید ملتزم به تصمیمات و برنامه‌های اصلاح‌طلبان باشند وبا این فرض وارد انتخابات شوند، در غیر این صورت به‌طور طبیعی از گردونه انتخاب آنان بیرون خواهند بود.

اصناف به جای کاستن از تضاد میان کارگر و کارفرما و وضع قواعد روشن و دقیق، در کسب امتیاز و نفوذ در بدنه دولت با هم به رقابت می‌پردازند و در این حالت است که اصناف دچار نا‌بهنجاری و نابسامانی می‌شوند و به جای اینکه راه‌حل کاستن از نابسامانی و تضاد باشند، خود جزئی از مشکل می‌شوند.

در سخنان رئیس قوه قضائیه پس از بازگشت از سفر عراق نکته ای بود که بسیار قابل توجه بود که نباید بسادگی از کنار آن گذشت و آن این بود که ایشان اظهار داشت که «اگر آنها می خواهند زندانهای ما را ببینند ما آماده ایم اما مشروط بر آنکه آنها هم اجازه بدهند که هر زندانی را که ما خواستیم بازدید کنیم».