از سرمایه گذاری وتامین مالی بخش کشاورزی تا امنیت غذایی

به گزارش سایت خبری پرسون، رامین امینی زارع، مدرس وپژوهشگر در یادداشتی نوشت: موضوع سرمایه گذاری در بخش کشاورزی، شعرشاعر سده چهارم، شهیدبلخی که رودکی اوراستوده، به خاطر می آورد که حکایت نرگس وگل است:

دانش و خواسته است نرگس و گل *** که به یک جای نشکفند به هم

بخش کشاورزی درمیهن عزیزما، ازتوانمندی‏های اساسی برای ایفای نقش پیش ران توسعه ملی برخوردار است. ظرفیت های نرم افزاری و سخت افزاری بخش کشاورزی و منابع طبیعی، فرصت های فراوانی را برای ایفای نقش این بخش به عنوان محور پیشرفت کشور فراهم کرده‏اند.سرمایه به عنوان یکی از مهم ترین نهاده های تولید، نقش و اهمیت شایانی در افزایش سطح تولید فعالیت های اقتصادی و ارتقای بهره وری سایر عوامل تولید دارد و به لحاظ نظری، سرمایه گذاری یکی از شروط لازم برای رشد و توسعه کشاورزی و تداوم تولید در این بخش است. براساس آمار بانک مرکزی، میزان سرمایه گذاری در بخش کشاورزی به قیمت های ثابت سال 1390 ازبیش از 6هزار میلیارد تومان در سال 1390 به 382 میلیارد تومان در سال 1396 کاهش یافته بود. به منظور پایداری تولید کشاورزی، این بخش به شدت نیازمند تزریق سرمایه جدید و جایگزینی در سرمایه های مستهلک است. برای افزایش موجودی سرمایه در بخش کشاورزی لازم است تقاضا برای سرمایه گذاری در این بخش با افزایش سطح درآمد کنشگران تقویت گردد. افزون بر این فراهم کردن زمینه های توسعه بازارهای مالی کشاورزی با کاهش ریسک های موجود، باید به عنوان یک هدف عالی در جهت افزایش سرمایه گذاری در بخش کشاورزی مورد توجه قرار گیرد. در این زمینه الزام بانکهای عامل غیرتخصصی کشور به عمل به تکلیف مقرر شده در بند ذ از ماده 33 قانون برنامه ششم توسعه، مبنی بر اختصاص حداقل پانزده درصد از متوسط تسهیلات اعطایی به بخش کشاورزی موردنظراست. با وجود این قانون،عملکرد این بند در سال 1398 ،6/7 درصد بوده است. ازسوی دیگر،به دلیل ماهیت درون زای بخش کشاورزی، انتظار می رود این بخش در شرایط نامساعد اقتصادی یکی از پایه های مقاومت اقتصادی کشور باشد؛گواین که در یک دهه گذشته، با وجود اعمال شدیدترین فشارها بر اقتصاد کشور، بخش کشاورزی براساس شاخص رشد ارزش افزوده به قیمت ثابت سال 1390 ،بالغ بر 46 درصد بزرگتر شده است (بانک مرکزی ایران، 1399)ازاین روی، بخش کشاورزی، همواره پیش ران سایر بخش های اقتصادی کشور و گرانیگاه اقتصاد کلان به خصوص در شرایط بحرانی بوده و بهبود تاب آوری اقتصاد کشوررایاری نموده است. این در حالی است که بخش کشاورزی در مقابل شرایط طبیعی و اقلیمی به شدت آسیب پذیر است و همواره سعی بر این بوده که این مخاطرات حداقل تأثیر را بر پایداری این بخش، به عنوان رکن اساسی در تأمین امنیت غذایی داشته باشند.

علی رغم تلاش شایسته احترام وقدردانی جامعه کشاورزی ایران،نتایج ارزشیابی عملکرد دولت های پیشین ،درخصوص تکالیف مندرج در اسناد بالا دستی نشان می دهد که با وجود فرصت‏های فراوان،ضرورت داردبه بسیاری از موارد کلیدی و پُر اهمیت پرداخت که برخی از این مواردکه درگزارش مرکز پژوهش های مجلس نیزآمده، به شرح زیراست:

• تحقق تکلیف بند «چ» از ماده (33) قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر افزایش سهم سرمایه گذاری در بخش کشاورزی در کل سرمایه گذاری ها به میزان سالیانه حداقل 2 درصد.

• تحقق تکلیف بند «ذ» از ماده (33) قانون برنامه ششم توسعه مبنی بر اختصاص حداقل 15 درصد از متوسط تسهیلات اعطایی بانک های عامل غیر تخصصی کشور به بخش کشاورزی

.• موضوع مهم پنج برابر شدن شکاف عملکرد محصول راهبردی گندم در کشور، نسبت به متوسط جهانی در دوره 1961 الی 2017که این شکاف در دانه های روغنی و جو نیز به ترتیب به میزان 198 و 90 درصد افزایش یافت موضوع رنج آوری است که باکشاورزی دانش بنیان ومشارکت دولت ومردم قابل بهبوداست.

می توان نتیجه گرفت که با وجود ظرفیت های نرم افزاری و سخت افزاری فراوان در بخش کشاورزی، وجود یک استراتژی مشخص برای توسعه کشاورزی و تعهد همه‏جانبه نسبت به اجرای آن، مهم ترین عامل موفقیت این بخش در ایفای نقش کلیدی خود به عنوان محور پیشرفت کشور است.قابلیت موجود وارزنده کشور که درقامت کهنسال برناویادگارپیشینیان ارزشمندمان بوده،نهاد دیرپای بانک کشاورزی است که در همین سال مالی پیشین،نزدیک 110هزار میلیاردتومان تسهیلات که بخش عمده آن مربوط به بخش مولد کشاورزی وتولید غذاست،پرداخت کرد.ازجنبه حمایتی نیز شعب بانک درسراسرکشور،حدود 1700میلیاردتومان ازسودومتفرعات را بااستمساک به بندخ ماده 33 قانون برنامه ششم توسعه بخشوده ودرمجموع با بهره گیری از ظرفیت قانونی،نزدیک به 2600میلیارد تومان از اقساط کشاورزانی که از ناملایمات اقلیمی،زیان دیده بودند را مشمول امهال داشت،از سوی دیگراجرای ملی وعاملیت پرداخت قریب به 3300میلیاردتومان غرامت به بیمه گذاران صندوق بیمه کشاورزی رااز محل اعتبارات این صندوق کارآمد،در چارچوب موازین علمی وپذیرفتار فائو وبانک جهانی که سازکار بیمه کشاورزی را برای مدیریت بخشی از ریسک های مالی،مفیدمی داند،به کار بسته است.

درپایان باتوجه به ریسک های گوناگون بخش کشاورزی ومناقشات دوکشورحاشیه دریای سیاه که بنابه گفته دبیرکل سازمان ملل متحد، غذای یک وهفت دهم میلیارد نفر را تحت تاثیر قرار خواهد داد،امیداست؛همچون دولت های توسعه یافته جهان،افزون برآن چه هست،حمایت از بانک وبیمه کشاورزی، درکشورفزونی یابد.