علیرضا بذر افشان در گفتگو با پرسون:

داستان شاگردی اصغر فرهادی و ساخت «خودخواسته»

«علیرضا بذر افشان» کارگردان سریال «خودخواسته» درباره تولید سریالش با خبرنگار پرسون سخن گفت.
تصویر داستان شاگردی اصغر فرهادی و ساخت «خودخواسته»

به گزارش سایت خبری پرسون، کارگردان سریال «خودخواسته» می گوید: وقتی وارد پروژه شدم فیلم نامه نویس ها طرحی را در «سیما فیلم» تصویب کرده بودند و نصف فیلم نامه هم نوشته شده بود و برای بقیه سریال سیناپس کامل داشتند، یعنی در حد دیالوگ نویسی باقی مانده بود. در ادامه هم که فیلم نامه کامل در اختیارم قرار گرفت سیناپسی کامل با جزئیات بود که تبدیل به فیلم نامه شده بود و کارگردانی سریال را پذیرفتم ولی از زمانی که قرارداد بستم تا کلید خوردن آن حدود ۴ ماه طول کشید. در این مدت نظراتم را به فیلم نامه نویس ها ارائه دادم و آن ها در برخی جاها به شکل جزئی و در برخی جاها عمده تر آن را بازنویسی کردند و در نهایت به فیلم نامه ای که اکنون می بینید، رسیدیم و تولید سریال را آغاز کردیم.

ویژگی های ممتاز و نو فیلم نامه
«علیرضا بذر افشان» با اشاره به ویژگی های جذاب فیلم نامه می افزاید: 2 ویژگی فیلم نامه برایم جذاب بود؛ یکی کاراکترها چون در سریال کمدی مهم ترین عنصر برای جذابیت، کاراکترها و شخصیت‌های جذاب است و این سریال واجد این کاراکترها بود و به نظرم ظرفیت خوبی برای یک کار کمدی داشت. دوم بستری بود که قصه در آن اتفاق می‌افتاد، یک پژوهشکده درمانی و یک آسایشگاه روانی، یعنی جایی که 2 بخش داشت و در پژوهشکده درمانی تعدادی زندانی بودند، یک‌ زندان که اداره می شد و تحت کنترل نهادهای مربوط نبود و ما در سریال آدم فضایی نداریم، برای این که بتوان قصه را به نحو خاصی جلو برد و این ها ویژگی های ممتاز این فیلم نامه بود و به نظرم آمد کار نویی می شود که همین طور هم شد.

بازخوردهای مثبت سریال
وی در پاسخ به این پرسش که آیا زمان پخش سریال در ماه پایانی سال مناسب است؟ توضیح می دهد: معتقدم پاییز بهترین فصل پخش سریال‌های تلویزیونی است، البته اسفند کم بیننده است و به خاطر مشکلات و مسائلی که آغاز سال بعد دارد، خانواده‌ها درگیری‌هایی دارند و ذهن شان مشغول است و کمتر فراغ بال دارند، منتها در 2، 3 سال اخیر کرونا شب نشینی خانواده ها را بیشتر کرده است و بازخوردهای خیلی خوب دیدم، یعنی مردم عادی در همین ۱۰ قسمتی که پخش شده و هنوز بخش اصلی سریال شروع نشده است و کاراکترهای اصلی وارد قصه نشده اند، خیلی با سریال ارتباط برقرار کرده اند.

پروسه سخت انتخاب بازیگران
وی درخصوص پروسه انتخاب بازیگران که ترکیب و تنوع جالبی از بازیگران پیشکسوت و جوان است نیز می گوید: انتخاب بازیگران خیلی سخت بود و حتی سبب شد یک ماه به زمان پیش تولید اضافه شود؛ سال گذشته در همین ماه (اسفند) سریال را کلید زدیم و 2 ماه قبل از آن در مرحله پیش تولید بودیم و علت طولانی شدنش فقط انتخاب بازیگر بود. البته دکور خیلی سنگینی داشتیم و کل کار در دکور بود؛ زندان، آسایشگاه و بیمارستان دکور هستند و ساخت و سازشان کار سنگینی بود ولی عمده وقت ما را انتخاب بازیگران گرفت چون پارسال اوج تولید کارهای نمایش خانگی بود و بازیگران ترجیح می دادند در سریال های نمایش خانگی بازی کنند و کسانی که قبلاً خیلی علاقه داشتند در یک سریال تلویزیونی نقشی متوسط به آن ها داده شود، پارسال درگیر 2 کار شبکه نمایش خانگی بودند و با اعتماد به نفس به اکثر سریال‌های تلویزیونی جواب منفی می دادند منتها ما از روابط مان و دوستان مان در این حرفه استفاده کردیم و توانستیم تیم خیلی خوبی از بازیگران را ببندیم و بازیگران سریال ما هم هر کدام در 2، 3 کار به طور هم زمان مشغول بودند ولی با ما همکاری کردند که همین موضوع کار تولید را خیلی سخت کرد. ما برای همه بازیگران حتی بازیگران چند سکانسی مان هم مجبور بودیم رج بزنیم و لوکیشن عوض کنیم و فرجه بدهیم تا آن ها بتوانند از سر یک کار دیگر بیایند و این هزینه تولیدمان را خیلی بالا برد چون بازیگرانی که در ۱۰ جلسه کارشان باید تمام می شد 3 ماه بازی شان طول کشید و دستمزد 3 ماه خیلی بیشتر از 10 جلسه است ولی در کل کار تنوع خوبی و رنگ بندی جالبی از بازیگران دارد.

کرونا هزینه ها را بالا برد
به گفته «بذرافشان»، یکی دیگر از مسائلی که هزینه ما را بالا برد کرونا بود، چندین بار بازیگران اصلی کرونا گرفتند و این آسیب زیادی به لحاظ هزینه به پروژه زد و مجبور شدیم حدود یک ماه و نیم کار را تعطیل کنیم و بیشتر عوامل دستمزدشان را در این مدت می گرفتند که باعث شد برنامه‌ریزی ما به هم بریزد و به جای این که بازیگری 2 ماهه کارش تمام شود در طول ۸ ماهی که داشت با ما کار می کرد در کل پروژه بود و همین هزینه سرسام آوری را به پروژه وارد کرد.

تغییر مجریان گریم و منشی صحنه به دلیل ابتلا به کرونا
وی اضافه می کند: علاوه بر بازیگران، دیگر عوامل و همچنین کل اعضای گروه گریم کرونا گرفتند و 8، 9 مجری گریم را به خاطر کرونا عوض کردیم. دستیاران کارگردان کرونا گرفتند و برخی مواقع بدون دستیار کار می کردم. منشی صحنه ما یک ماه کرونا گرفت و مجبور شدیم او را هم عوض کنیم و تقریباً همه عوامل درگیر کرونا شدند و این ها چالش های کار بود.
استانداردسازی تلویزیون به شیوه فیلم برداری4k
وی اظهار می کند: مدتی است که اکثر سریال ها به شیوه 4k فیلم برداری می شود و این استانداردی است که تلویزیون از گروه‌های سریال سازی می‌خواهد. امسال فقط در یک سریال دیدم که هنوز از دوربین قدیمی استفاده می شود و تقریباً همه سریال ها به شیوه 4k و با کیفیت خیلی بالایی ضبط می شوند و ما هم از همین استاندارد پیروی کردیم.

رقابت سخت سریال های تلویزیونی با شبکه نمایش خانگی و هالیوود
کارگردان سریال «خودخواسته» به سختی کار کردن در تلویزیون اشاره می کند و می افزاید: اکنون جذب مخاطب سخت است چون شبکه نمایش خانگی در فضای خیلی بازی قصه های دارای خط قرمز را تعریف می کند که برای مخاطب می تواند جذاب و کشش بیشتری داشته باشد. تلویزیون محدودیت هایی دارد و طبیعی است به خاطر وسعت این رسانه این محدودیت‌ها کار را سخت می کند و شما مجبور هستید خلاقیت بیشتری از خود بروز دهید و تحقیق کنید و ببینید چگونه می توانید با محصولات شبکه نمایش خانگی و هالیوود رقابت کنید تا در این بازار شما هم بیننده داشته باشید.

تعریف کردن قصه های جذاب در چارچوب تلویزیون
وی تصریح می کند: به خاطر تجربه ۲۰ ساله ای که در تلویزیون دارم ذائقه مخاطبان را می‌دانم و سعی می‌کنم همیشه در همین چارچوب، با محدوده هایی که تلویزیون دارد، قصه هایی را پیدا کنم که برای بیننده جذاب باشد مثلاً یکی از آن ها همین سریال «خودخواسته» است که با وجود این که از تلویزیون پخش می شود، خیلی نو و خاص است و مخاطب می تواند در کنار آثار جذابی که الان از شبکه نمایش خانگی پخش می شود، بیننده این سریال هم باشد.

پرداختی های تلویزیون قطره چکانی است
وی ادامه می دهد: الان کار کردن برای تلویزیون خیلی سخت است. شبکه نمایش خانگی به شدت دستمزدها را بالا برده است و همه عوامل، از بازیگر گرفته تا فیلم نامه نویس، کارگردان، فیلم بردار، صدابردار، طراح صحنه و ...دستمزدهای بالایی از شبکه نمایش خانگی دریافت می کنند و در تلویزیون یک پنجم یا یک چهارم آن را می گیرند که این کار را سخت کرده و از سویی مشکلات اقتصادی که الان هست و دولت با آن ها در این چند سال دست و پنجه نرم می کند باعث شده بودجه تلویزیون خیلی محدود شود و پرداختی های تلویزیون به گروه های سریال سازی، قطره چکانی و فواصل پرداختی ها هم خیلی طولانی است و این به عوامل فشار وارد می کند.

تجربه های تلخ و شیرین با تلویزیون
«بذرافشان» تصریح می کند: من سریال های زیادی برای تلویزیون ساختم که پربیننده هم بوده اند و گاهی در مقام نویسنده و گاهی هم در مقام کارگردان سریال هایم روی آنتن رفته اند و تجربه های شیرین و تلخ زیادی دارم. البته این را نمی توان به نهاد خاصی تعمیم داد چون گاهی با سفارش دهنده ای کار می کنی که تفکرات تان به هم نزدیک است و حاصلش خوب می شود و گاهی در سینما با تهیه کننده بخش خصوصی کار می کنی که تفکرات تان به هم نزدیک نیست و به دلیل اختلاف فکری به هم آسیب می رسانید و از مسیر کار راضی نیستید.

شاگردی اصغر فرهادی
این نویسنده و کارگردان به اهمیت آموزش در سریال سازی و شناخت مخاطب اشاره می کند و می افزاید: زمانی که وارد این حرفه شدم معلم ام «اصغر فرهادی» بود و مفاهیم اصلی درام، عنصر جذابیت، تماشاچی، شیوه دیالوگ نویسی و شخصیت پردازی را از او یاد گرفتم و در همان مسیر جلو آمدم و خدا را شکر جواب داد. در جذب و شناخت مخاطب اول آموزش و استاد خوب که شیوه درست پرداخت درام را یاد بدهد، خیلی اهمیت دارد و مورد دیگر این که آدم به عنوان کسی که در بخشی از آثار نمایشی نقش دارد، در جامعه باشد، یعنی خود را محدود به پیله اطرافیان خودش نکند و در جامعه بچرخد و کنجکاو باشد و ببیند در اطرافش چه اتفاقاتی می افتد.

تاریخ دانی در خلق اثر هنری تاثیر زیادی دارد
«بذرافشان» در ادامه سخنانش اضافه می کند: یکی از کارهایی که انجام می دهم این است که به کانال های تلگرامی جوانان می روم تا ببینم آن ها به هم چه می گویند؟ طرز فکرشان چگونه است؟ و علایق شان چیست؟ دیدن و پژوهش کردن و نگرش به اطراف خیلی اهمیت دارد، یا برعکس با افراد مسن هم صحبت می شوم، نظرات و دیدگاه شان را می گیرم تا ببینم در این رده سنی آدم ها چگونه فکر می کنند. به هر حال خیلی اهمیت دارد که ما در مقام آفریننده آثار هنری خودمان را محدود به اطرافیان مان نکنیم و متوجه باشیم که جامعه به چه سمتی حرکت می کند و در بطن جامعه چه اتفاق هایی می افتد. عنصر مهم دیگر در جذب مخاطب این است که یک آفریننده اثر هنری حتماَ باید به تاریخ مسلط باشد. کسانی که در این مسیر کار می کنند و آثارشان قابل توجه بوده به تاریخ مسلط بوده اند، تاریخ دانی در خلق اثر هنری تاثیر زیادی دارد منتها بحث مفصلی دارد ولی تاکید دارم دانستن تاریخ ایران و گاهی جهان در خلق اثر به لحاظ انسان شناسی، جامعه شناسی و پیدا کردن مسیرهای سریع خلق درام، خیلی کمک می کند.

386387