به گزارش سایت خبری پرسون، برخی از دانشجویان در طول این مدت درس و دانشگاه خود را ترک کردند و عده‌ای دیگر به دلیل شرایط بد اقتصادی به سمت بازار کار روانه شدند و کار تمام وقت امکان ادامه تحصیل را برای آنان از بین برد. اما از سوی دیگر وضعیت دانشجویان غیر بومی به مراتب در این دوران سخت‌تر شد زیرا آنها از خوابگاه‌ها که سرپناه آنان بود محروم گشتند. هنوز هم عده زیادی از ناکارآمدی آموزش مجازی حرف می‌زنند و در این راستا بعد از حدود دو سال مجازی شدن آموزش دانشگاه‌ها چندی پیش خبر رسید که کلاس‌ها و امتحانات دانشجویان در نیمسال دوم حضوری برگزار می‌شود.
علی خاکی صدیق معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری روز دوشنبه ۲۷ دی ماه در بخشنامه‌ای به همه دانشگاه‌ها جزییات حضوری شدن نیم سال دوم تحصیلی۱۴۰۱-۱۴۰۰ را ابلاغ کرد.در این بخشنامه آمده است: با عنایت به مصوبه نشست ستاد از سرگیری آموزش حضوری دانشجویان در تاریخ۲۰ دی۱۴۰۰ در خصوص حضوری شدن آموزش در مقاطع مختلف تحصیلی در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و نیز حاصل مذاکرات به‌عمل آمده است.
براساس این بخشنامه، همه کلاس‌های آموزشی دانشجویان در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی در تمامی مقاطع تحصیلی نیمسال دوم ۱۴۰۱-۱۴۰۰ به‌صورت حضوری برگزار می‌شود.بعد از این ابلاغیه‌ها و اصرار مسئولین بر حضوری شدن دانشگاه‌ها آموزش حضوری و حضور در کلاس‌های درس باردیگر مطرح شد و دانشجویان منتظر اعلام موضع دانشگاه‌های خود در این باره هستند. اما زمزمه‌هایی مبنی بر این وجود دارد که برخی از دانشگاه‌ها حضور دانشجویان را در ترم آتی اختیاری اعلام کرده‌اند و گفته‌اند اگر تمام دانشجویان آمادگی حضور را پیدا کنند زمینه شرکت در کلاس‌های درس، خوابگاه‌ها و تغذیه آنان را فراهم خواهند کرد.
اما مسئله این جاست که اختیاری شدن حضور در کلاس‌های درس می‌تواند ایجاد‌کننده نوعی تبعیض باشد زیرا در این شرایط دانشجویان بومی می‌توانند به صورت حضوری آموزش ببینند ولی دانشجویان غیر بومی بر سر اجبار باید به آموزش غیرحضوری تن بدهند.شاید تبعیض در حضور اختیاری در کلاس‌های درس تبعاتی بس بیشتر از مجازی بودن دانشگاه‌ها داشته باشد.
پروتکل‌های جدید بهداشتی خوابگاه‌ها به زودی ابلاغ می‌شود
به نظر می‌رسد اگر بنا بر آموزش حضوری باشد باید برای تمام دانشجویان امکان حضور در محل تحصیل خود فراهم شود و بازگشایی خوابگاه‌ها بر اساس پروتکل‌های بهداشتی در دستور کار قرار بگیرد. معاون امور دانشجویان صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم با بیان اینکه از وزارت بهداشت درخواست کردیم پروتکل‌های جدید بهداشتی خوابگاه‌ها در ترم پیش رو را اعلام کند، گفت: این پروتکل‌ها به زودی به دانشگاه‌ها ابلاغ خواهد شد.
دکتر صمد حاج جباری، ضمن بیان این مطلب اظهار کرد: با توجه به مصوبه جدید ستاد ملی مقابله با کرونا در خصوص بازگشایی آموزش حضوری دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی از نیمسال دوم تحصیلی، طی جلسه‌ای که با وزارت بهداشت داشتیم از آنها درخواست کردیم پروتکل‌های جدید بهداشتی خوابگاه‌های دانشجویی را به ما اعلام کنند. آخرین ورژن پروتکل‌های بهداشتی خوابگاه‌های دانشجویی مربوط به شهریور ماه جاری است که با توجه به تغییر شرایط از نظر شیوع کرونا و همچنین توسعه واکسیناسیون در سطح جامعه، از جمله جامعه دانشگاهی، لازم است برای بازگشایی آموزش حضوری دانشگاه‌ها مجدد این پروتکل‌ها بازنگری شود.
قرار است وزارت بهداشت پروتکل‌های جدیدی که برای اسکان در دانشگاه‌ها و خوابگاه‌ها لازم است را تدوین کرده و یا پروتکل‌های قبلی را بازنگری کند و طی چند روز آینده این پروتکل‌ها از سوی نمایندگان وزارت بهداشت اعلام می‌شود و ما نیز به دانشگاه‌ها ابلاغ خواهیم کرد.دکتر حاج جباری با تاکید بر اینکه دانشگاه‌ها باید امکانات خود را برای اجرای مصوبه ستاد مبنی بربازگشایی آموزش حضوری به‌کار بگیرند، گفت: ما بر اساس این مصوبات برنامه ریزی می‌کنیم و این راستا برخی دانشگاه‌ها ممکن است خوابگاهی نداشته باشند، زیرا در دوران قبل از شیوع کرونا اغلب خوابگاه‌های آنها استیجاری یا خودگردان بود در این راستا نیز توصیه شده که دانشگاه‌ها امکانات خود را برای احیای این خوابگاه‌ها به‌کار بگیرند.معاون امور دانشجویان صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم درپایان در خصوص اینکه با شروع ترم جدید آیا آموزش حضوری دانشگاه‌ها به صورت صد درصدی بازگشایی خواهد شد یا خیر، گفت: ممکن است دانشگاه‌ها بر اساس تصمیم خود، مصوبه ستاد را با ظرفیت حداکثری و یا حداقلی اجرایی کنند که در این زمینه صندوق رفاه دانشجویان نقشی ندارد.
تفاوت در تدریس و تبعیض آموزشی
سعید معدنی استاد دانشگاه در این باره گفت:« تدریس همزمان آنلاین و حضوری امکان پذیر نیست.در حقیقت استاد نمی‌تواند همزمان هم به صورت حضوری به دانشجویان تدریس کند و هم به صورت آنلاین مباحث را به برخی دیگر از دانشجویان منتقل کند.امکان دارد توضیحات اساتید در کلاس‌های آنلاین برای دانشجویانی که حضور ندارند نامفهوم باشد.مگر اینکه این آموزش تصویری دنبال شود که امکانات بسیار زیادی نیاز دارم. لذا به نظر من امکان آموزش حضوری و مجازی به صورت همزمان وجود ندارد زیرا اصلا این دو نوع تدریس با یکدیگر متفاوت هستند.
از سوی دیگر در این جریان بازهم به دلیل تفاوت در تدریس تبعیض آموزشی به وجود می‌آید و امکان دارد دانشجویان غیر حضوری کلاس‌ها را دنبال نکنند. پس تفاوت در تدریس ایجاد‌کننده تبعیض است و این کار از منظر من قابلیت عملیاتی شدن ندارد.لذا یا باید به صورت جدی کلاس‌ها حضوری شود یا آموزش کاملا به صورت مجازی پیگیری شود این دو مقوله در کنار هم بازدهی نخواهند داشت. برخی از دانشجویان تمایلی به حضور در دانشگاه به دلیل شرایط موجود ندارند اما در این حالت یک نوع تبعیض و تفاوت بین دو نوع دانشجو حضوری و غیرحضوری به وجود می‌آید. دانشجویی که امکانات برای حضور در دانشگاه ندارد مورد ظلم واقع می‌شود.»
وضع موجود باید صورت‌بندی شود
سید جواد میری جامعه شناس و عضو پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز در این باره گفت:« صورت مسئله دقیق طرح نشده است. پس صورت مسئله واقعا چیست؟ قبل از اینکه وارد ساحت اجرایی بازگشایی نهادهای آموزشی بشویم باید در مقام نظر بتوانیم تعریفی تئوریک از وضعیت کنونی خود داشته باشیم. من در این خصوص در بین کسانی که در باب آموزش عالی اظهارنظر می‌کنند، رویکرد عمیقی مشاهده نکرده‌ام. به دلیل اینکه بسیاری از افراد و مسئولان در سطح دانشگاه و وزارتخانه‌های مربوطه نتوانسته‌اند وضعیتی که در دو سال اخیر نه تنها در ایران بلکه در جهان اتفاق افتاده است را مورد تامل قرار دهند. وقتی نتوانیم وضع موجود خودمان را درست صورت‌بندی کنیم در نتیجه راهکارها و استراتژی‌هایی هم که ارائه می‌دهیم نمی‌تواند پاسخگو باشد و نمی‌تواند ما را از وضعیتی که دچار آن شده‌ایم بیرون آورد.
جامعه یا تمدن بشری در این 200 سال، یا 300 سال و بنابر قولی 500 سال اخیر به یک معنا توانسته بود وضعیتی را رقم بزند که در ذهن و زبان انسان اروپایی به این وضعیت «مدرن» می‌گفتند. بعدا این وضعیت مدرن از دو سه کشور اروپای غربی مانند آلمان، انگلستان و فرانسه به کل قاره اروپا و بعدا به قاره آمریکا و سرتاسر جهان تسری پیدا کرد. تقریبا از اواسط دهه 70 میلادی در قرن بیستم آرام آرام زمزمه‌هایی شکل گرفت و برخی از چشم‌انداز انسان غربی صحبت از وضع پست مدرن یا پسامدرن می‌کردند؛یعنی انسان وارد جهان پسامدرن می‌شود. »
دوران جدید و ورود به دوران پساجدید
وی ادامه داد:« حال این اتفاقی که با ویروس کرونا افتاد این پرسش‌ها را مطرح کرد که آیا ما مثلا از وضعیت پسا مدرن به وضعیت دیگری رفته‌ایم و اساسا این مدرن و پست مدرن چه دستاوردی برای بشریت داشت؟ کسانی که از منظر اروپا مدارانه به تغییر و تحولات تمدن بشری نگاه می‌کنند بر این باورند که در این دوره بود که انسان مدرن و پست مدرن توانسته بود ساز و کارهایی را در حوزه علم، تکنولوژی صنعت، کشاورزی، روابط انسانی و ساخت جامعه بشری مدرن را شکل دهد که تمام کره خاکی را فراگرفت و جامعه بشری در ذیل این عالمیت مدرن زندگی می‌کرد و موارد پیش گفته از دستاوردهای آن است و این‌ها بود که وضع انسانی را تغییر داد.
اما اگر از منظر غیر اروپامدارانه به این تغییرات تاریخی نگاه کنیم به نظر من بزرگترین دستاورد آن مفهومی به نام «نرمالیته» بود؛ یعنی نرم‌ها و ساز و کارها و عادت واره‌هایی که در کلیت خود مفهوم نرمال را شکل می‌داد به عنوان مثال اقتصاد نرمال، جامعه نرمال، فرهنگ نرمال و... و هرچیزی غیر از این به عنوان عقب افتاده و دور از تمدن صورت‌بندی می‌شد. جالب است اتفاقی که به نام کرونا رخ داد هیمنه نرمالیته‌ای که برآمده از 500 سال اخیر است را فروریخت و به عبارت دیگر از منظر غیر اروپا مدارانه می‌توان این تاریخ را بر اساس مدرن و پست مدرن تقسیم‌بندی نکرد، بلکه نام کل این دوران را جدید می‌نامیم و با رخ داد کرونا ما وارد عصر پساجدید شدیم نه پسامدرن؛ که به این معنا است که وارد عصر پسا کرونا نشده‌ایم. با ورود به دوران پساجدید چه اتفاق بزرگی رخ داد؟ به نظر من همین که هیمنه مفهوم نرمالیته دوران جدید فروریخت و ما شاهد ظهور نوعی از نرمالیته هستیم که با نرمالیته دوران جدید متفاوت است ولی هنوز شکل و شمایل کامل خود را در دوران پسا جدید پیدا نکرده و در حال ظهور است. »
آیین‌ها و مناسک نهاد آموزش در حال تغییر است
این جامعه شناس افزود:« در دوران جدید دانشگاه و نهادهای آموزشی را مجموعه‌ای از آیین‌ها و مناسک مطابق با دوران جدید شکل داده بود مانند کلاس درس، میز، صندلی، معلم و استاد و... آیین‌ها این نهادها را برای مشارکت‌کنندگان باورپذیر می‌کرد. رخداد کرونا باعث شد که این مناسک و آیین‌ها که ذیل نهادهای آموزشی در دوران جدید شکل گرفته بود فرو بریزد. حال چه باید کرد؟ در حال حاضر مناسک و آیین‌های دیگری در حال ظهور است ولی چون هنوز ظهور و بروز آن بسط نیافته و در جامعه تسری پیدا نکرده ما هنوز نمی‌دانیم چه کار کنیم و سر در گم هستیم.
دانشگاه و نهاد آموزشی که ما می‌شناختیم و به آن عادت کرده بودیم محصول دوران انقلاب صنعتی اول بود و بعد در دوران انقلاب صنعتی دوم آرام آرام در برخی از کشورهای مشخصا محوری در اروپای غربی بسط یافت و در عصر سوم انقلاب صنعتی که تقریبا تا سال‌های 1980 به طول انجامید این نهاد بخشی از صنعت بزرگ آموزش جهانی شد.
حال ما وارد انقلاب چهارم صنعتی شده‌ایم که دوران دیجیتالیزه شدن جامعه بشری است. دانشگاه در این دوران نیز در حال ادامه دادن مسیر رشد خود بود که این رخداد کرونا باعث شد یک سکته بزرگی اتفاق بیفتد و ما تقریبا از اواخر 2015 تا سال‌های 2040 و 2050 در میانه انقلاب پنجم صنعتی هستیم که در اینجا درهم تنیدگی انسان و ربات را خواهیم داشت که پیامدهای عمیقی برای قوام و شکل جامعه انسانی درپی خواهد داشت و زمینه‌های انقلاب ششم صنعتی را رقم خواهد زد. اگر کسانی که مدیریت نهاد آموزش و نهاد سیاست‌گذاری علم در ایران را برعهده دارند به این بحث‌ها و اساسا به انقلاب پنجم و ششم صنعتی توجه نداشته باشند نمی‌توانند برای نهاد علم و آموزش و دانشگاه که شکل‌های دیگری پیدا کرده و همچنان پیدا خواهد کرد برنامه ریزی کنند.
دانشگاه در میانه انقلاب پنجم و ششم چیز دیگری خواهد بود که چیستی آن متناسب با نرمالیته پسا جدید است و دیگر ذیل نرمالیته جدید قابل فهم نیست. حال در چنین وضعیتی مدیرانی که در سطح کلان به این نهاد می‌اندیشند باید در نسبت با این نرمالیته جدید، وضعیت موجود را بازتعریف کنند وگرنه بحث‌های بازگشایی صرف خالی از آینده پژوهی است. ما در این دو سال در ایران و جهان تجربه‌ای از آموزش مجازی را داشتیم و باید با توجه به این تجربیات برای بازسازی آموزش مطابق با تغییر و تحولات انقلاب ششم صنعتی اندیشید. در این صورت مفهوم نرمالیته پسا جدید در نسبت با این تغییر و تحولات در میانه انقلاب ششم صنعتی شکل و شمایل دیگر و آیین‌ها و مناسک دیگری را رقم خواهد زد. »
منبع: آفتاب یزد
