به گزارش سایت خبری پرسون، آب بندان‌ها به عنوان مخزن ذخیره آب روزمینی، آبگیرهای کوچک یا بزرگی هستند که عمدتا به طور طبیعی در مسیر رودهای جاری مناطق شمالی کشور شکل گرفته‌اند. آب بندان‌ها به عنوان یکی از دانش‌های بومی آبخیزداری، به عنوان یک سپر امنیتی مهم، نقش تعدیل کننده‌ای در جلوگیری از اثرات خشکسالی در شالیزارهای مناطق شمالی کشور داشته است. آب بندان ها را می‌توان از روش های دوستدار محیط زیست برای کنترل سیل و تأمین آب مورد نیاز محیط زیست در استان های شمالی کشور دانست؛ همچنین آب بندان این امکان را فراهم می‌کند علاوه بر کشت و افزایش محصولات کشاورزی، می توان برای پرورش ماکیان و آبزی پروری مورد استفاده قرار گیرد.
پیش بینی بازسازی 2600 هکتار آب بندان در استان‌های شمالی
خوشبختانه بازسازی و احیای آب بندان مورد توجه جهاد کشاورزی قرار گرفته است؛ در این باره رضا سرافرازی مدیرکل دفتر امور آب و کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی با اعلام اینکه 2600 هکتار از آب بندان‌های استان های شمالی در صورت تامین اعتبار طی سال جاری بازسازی می‌شود؛ گفت: سال گذشته 9095 هکتار از آب بندان‌های استان‌های گیلان، مازندران و گلستان با تامین به موقع اعتبارات ملی و استانی بازسازی شد و امسال نیز این آمادگی را داشتیم با تخصیص اعتبارات مورد نیاز، تا سطح 9 هزار هکتار عملیات بازسازی این سازه‌ها را انجام دهیم.
مدیرکل دفتر امور آب و کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی با بیان این که بر اساس توافقنامه سه جانبه میان سازمان برنامه و بودجه، استانداری های سه استان شمالی کشور و وزارت جهاد کشاورزی قرار است در کل 24 هزار هکتار از آب بندان های اولویت دار بازسازی شود، اظهار داشت: هدف از اجرای این طرح، افزایش 600 میلیون متر مکعب گنجایش آب بندان ها و تنظیم حدود 1.2 میلیارد متر مکعب آب داخل این سازه ها برای استفاده در اراضی کشاورزی است.
وی پیش بینی کرد با بازسازی 24 هزار هکتار آب بندان های استان های شمالی کشور، تولید برنج 216 هزار تن و کلزا 288 هزار تن افزایش یابد.
کم هزینه بودن ساخت آب بندان‌ها در مناطق شمالی کشور
عبدالله درزیدانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با اشاره کم هزینه بودن آب بندان‌ها می‌گوید: مسأله این است که راهکارهای سازه‌ای کم هزینه مثل آب بندان ها که قابلیت استفاده در این استان را دارند، هیچ وقت توجه مدیران سازه محور را جلب ننموده است. آب بندان‌ها از مخازن مهم ذخیره آب‌های سطحی در استان‌های شمالی کشور، سازه‌های بومی کاملاً سازگار با ساختار اجتماعی، فرهنگی و زیست‌محیطی منطقه است که در مجاورت محل مصرف واقع هستند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه طی سال‌های اخیر، میزان آبگیری آب بندان‌ها از 80 تا 100 درصد متغیر بوده است معتقد است: این آمارها به وضوح نشان می‌دهد که بهسازی این سازه‌ها و آبگیری کامل آنها، می‌تواند بدون صرف هزینه‌های معتنابه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی، به اندازه ظرفیت ذخیره سدهای موجود به منابع آب استان اضافه کند. برخلاف سدها که آب ذخیره شده در آنها باید با احداث انواع کانال‌ها و ابنیه‌ها به محل مصرف منتقل شود، آب‌بندان‌ها نیازمند چنین تأسیساتی نیستند و به راحتی توسط زارعان قابل مدیریت هستند. از سوی دیگر، این مخازن بومی می‌توانند سبب بهبود تغذیه آب‌های زیرزمینی شوند. مسأله مهم دیگر آن است که قیمت واحد آب استحصالی از طریق آب بندان به طور قابل توجهی کمتر از آب سد است که این موضوع در صورت لحاظ قیمت واقعی آب در بخش‌های مختلف، اهمیت استفاده از آب بندان‌ها را بیشتر نمایان می‌سازد. هزینه‌های تأمین حجم مشخصی از آب از طریق سدها بسیار زیادتر از میزان آن توسط آب بندان‌ها است.
به گفته عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی ساری از لحاظ زیست محیطی، برخلاف سدها که با تغییر ساختار طبیعی منطقه، اختلالات شدید و جبران‌ناپذیری را ایجاد می‌کنند، آب بندان‌ها کاملاً دوستدار محیط‌زیست و به عبارتی جزئی از ساختار محیط طبیعی محسوب می‌شوند. بر مبنای این موارد و مزایای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی دیگر، می‌توان نتیجه گرفت که مهم‌ترین گزینه برای استحصال بهینه از منابع آب سطحی و تأمین نیاز آب کشاورزی در بخش وسیعی از استان‌های شمالی، احداث یا مرمت و بهسازی آب‌بندان‌های موجود است.
منبع: تسنیم
