مسیر کم‌هزینه برجام

به گزارش سایت خبری پرسون، ابوالقاسم دلفی نوشت: رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وین که برای انجام یک سفر رسمی در برزیل به سر می‌برد، در اولین عکس‌العمل در قبال اظهارات عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه در خصوص متوقف شدن گفت‌وگو‌ها در دولت دوازدهم گفت سوالاتی وجود دارد که تلاش می‌کنیم در تماس با ایران به روشن‌سازی وضعیت آنها بپردازیم و لذا باید منتظر بمانیم تا دولت جدید ایران با مسوولان جدید خود کارهای دولت را آغاز کنند. این وضعیت حداقل برای ما در آژانس به حد کافی ناراحت ‌کننده است.

اظهارات رافائل گروسی در شرایطی ابراز شد که به زعم آژانس، انتظار برای آغاز به کار دولت جدید در ایران پس از انتخابات ریاست‌جمهوری اواخر خرداد ماه که مذاکرات هسته‌ای را کاملا متوقف کرده، وضعیت نامناسبی را به وجود آورده است. مدیرکل آژانس که در بیان اظهارات خود تلاش می‌کرد عهده‌دار امر سخنگویی طرف‌های مختلف برجام در قبال جمهوری اسلامی ایران نباشد، معذالک خاطرنشان کرد که تصور می‌کنم کشورهای حاضر در برجام ترجیح می‌دهند به جای انتظار، مذاکرات را ادامه بدهند.

به هر حال باید خوش‌بین بود و منتظر ماند و به محض اینکه دولت جدید ایران به شرایط گفت‌وگوی جدی با ما برسد باید کار را در صورت امکان شروع کرد. مدیرکل آژانس ضمنا اضافه کرد که به‌رغم توقف مذاکرات وین پیرامون بازگشت ایالات متحده به برجام و لغو تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران، آژانس انرژی اتمی وین گفت‌وگو‌های موازی خود با تهران را که از ماه فوریه گذشته پیرامون بازرسی‌ها و دسترسی به تاسیسات هسته‌ای به طرز قابل توجهی محدود شده، حفظ کرده است. به گفته او ایران دارای تعهداتی نسبت به آژانس است و نمی‌تواند به سادگی اعلام کند که بازرسی‌‌ها متوقف شده است. البته ایران می‌تواند این موضوع را طرح کند، لیکن روند به وجود آمده، شرایط سختی را در پی خواهد داشت.

همچنین در اظهارات آقای گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی که نوعی تهدید نیز به چشم می‌خورد موضوع اطلاعات ضبط شده توسط دوربین‌‌های آژانس که از ماه فوریه گذشته، تهران از ارایه آنها به آژانس خودداری کرده است، مطرح و تصریح شد که ما اطلاعاتی حاکی از آنکه این تصاویر پاک نشده‌اند در اختیار داریم لیکن از بیست و چهارم ماه ژوئن گذشته که تاریخ تفاهمنامه آژانس با ایران به سر رسید، ما به تضمین‌‌های لفظی متکی هستیم که بسیار هم شکننده هستند.

علی‌الاصول منابع رسمی و عوامل نزدیک به تیم مذاکره‌ کننده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران یا احتمالا سخنگوی وزارت امور خارجه یا نمایندگی ایران نزد آژانس ‌باید پاسخ اظهارات قابل توجه مدیرکل آژانس را بدهند که دارای مواردی خارج از عرف معمول و متعارف در اظهارات مسوول یک سازمان بین‌المللی است که ‌باید بیطرفانه به تعامل با اعضای آن سازمان بپردازد.
از طرفی با نگاهی گذرا به این اظهارات و برخی جوانب آن کاملا روشن است که تبیین موضوع تعلیق گفت‌وگوهای وین و موکول کردن آن به تشکیل دولت جدید که قرار است از اواسط مرداد ماه شروع به کار کند، آنچنان که باید توجه مراجع ذی‌نفع در برجام را جلب نکرده و به نوعی آن را بهانه‌تراشی برای پاره‌ای از ملاحظات خاص و مدنظر، از جمله قطع دسترسی آژانس و توقف بازرسی‌‌های موضوع برجام در شرایط حساس تلقی می‌کنند.

باید توجه داشت که سخنگوی دولت در اظهارات روز سه‌‌شنبه خود علت قطع گفت‌وگوهای وین را موضوع و برداشتی دانست که در شورای عالی امنیت ملی و کمیته تطبیق مذاکرات هسته‌ای از عدم تطابق پیش‌نویس موافقتنامه گفت‌وگوهای وین با مصوبه مجلس شورای اسلامی حاصل شده بود. البته سخنگوی شورای عالی امنیت ملی نیز متعاقبا اظهارات سخنگوی دولت را صحیح ندانست و آن را تکذیب کرد که این روند اختلاف نظر‌ها در داخل کشور به گونه‌‌ای می‌تواند حاکی از نادرست بودن برداشت آژانس از موضع ایران مبنی بر طراحی قطع بازرسی‌‌ها تبیین شود.

لازم به یادآوری است که به دنبال انتشار آخرین گزارش آژانس در اواسط تیر ماه که طی آن تاکید شده بود ایران مراحل لازم برای تولید اورانیوم فلزی غنی‌شده را آغاز کرده است سه کشور اروپایی نگرانی شدید خود را از برملا شدن این موضوع که ایران به تدریج و به شکل فزاینده‌‌ای در حال دور شدن از تعهدات موافقتنامه برجام و حرکت به سمت تولید اورانیوم فلزی است، ابراز کردند.

سه کشور فرانسه آلمان و انگلیس در واکنش به گزارش مدیرکل آژانس، حرکت به سمت تولید اورانیوم فلزی غنی شده را تخطی شدید از تعهدات ایران در چارچوب موافقتنامه بین‌المللی هسته‌‌ای برجام تلقی کرده و تاکید داشتند که این امر می‌تواند موضوع بازگشت امریکا به برجام را که در جریان مذاکرات وین در دست بررسی است با مخاطراتی روبرو سازد. بر پایه بیانیه سه کشور اروپایی ایران هیچ گونه نیاز غیرنظامی قابل اعتباری برای ادامه فعالیت‌های تولیدی یا «تحقیق و توسعه» و انجام تحقیقات بر اورانیوم فلزی نداشته و این حرکت به منزله مرحله کلیدی برای مقدمات توسعه سلاح هسته‌ای محسوب می‌شود و ایران با انجام این گونه مراحل امکان دسترسی به توافقات در مذاکرات وین به منظور بازگشت به برجام را با خطراتی مواجه می‌سازد.

آمریکایی‌ها نیز به موازات بیانیه سه کشور اروپایی و با استناد به گزارش آژانس از اینکه ایران باز هم از تعهدات خود در زمینه هسته‌ای تخطی کرده ابراز نگرانی کرده و خواستار پایان یافتن اقدامات تحریک‌آمیز تهران شدند. به گفته سخنگوی وزارت خارجه امریکا راه‌حل دیپلماتیک همچنان بهترین و موثرترین مسیر برای تضمین اینکه ایران به سلاح هسته‌ای دست نیابد است؛ لیکن روش جاری ایران نمی‌تواند هیچ گونه اهرمی برای این کشور در مذاکرات هسته‌‌ای به وجود آورد.

در شرایطی که مذاکرات مستقیم وین بین جمهوری اسلامی ایران و چهار کشور باقی مانده در برجام با حضور غیرمستقیم ایالات متحده، تقریبا به نقطه نامعلوم خود رسیده و با اعلام مسوول تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران ادامه مذاکرات هم به دولت آینده محول شده است فضای بین‌المللی و تحرکات آژانس انرژی اتمی وین حاکی از نوعی زمینه‌سازی و مقدمات برای مقاصد و اهدافی غیر از رسیدن به تفاهم از طریق گفت‌وگوهای دیپلماتیک را تداعی می‌کند و چنانچه موضوع توقف گفت‌وگوها پیرامون تبادل زندانیان بین ایران و امریکا را نیز به این فضا اضافه کنیم، شرایط نامناسبی را به تصویر می‌کشد. از سوی دیگر یادآوری این نکته نیز ضروری است که وزیر خارجه رژیم صهیونیستی در ملاقات اخیر خود با وزیر خارجه امریکا در رم پایتخت ایتالیا اعلام کرده بود که اسراییل ملاحظات بسیار شدیدی در قبال موافقنامه هسته‌‌ای با ایران - که در وین درباره آن مذاکره می‌شود - دارد و خواستار تبادل‌نظر مستقیم و حرفه‌ای بین تل‌آویو و واشنگتن در خصوص این موضوع شده بود.

به‌رغم تمامی بحث‌های موجود بین دیدگاه‌های مختلف سیاسی کشور پیرامون محتوای برجام و چگونگی دستیابی به منافع ملی از مسیر توسل به چارچوبی که تاکنون حداقل توانسته است کشور را از گردباد‌های خطرناک بین‌المللی و رفتن تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل مصون بدارد و نظر به تعلیق گفت‌وگوهای وین که هدف اصلی آن باید برچیده شدن بساط تحریم و رهایی کشور از قید و بند‌های فراوانی که مردم را دچار مشکلات عدیده‌ای کرده است، باشد به نظر می‌رسد واقع‌‌گرایی و نگاه از دریچه منافع ملی به برجام ‌باید دیدگاه‌های جناحی و سیاسی داخلی را تحت تاثیر قرار داده تا بتوان برجام را به سرانجام مطلوبی از طریق گفت‌وگو در کانال‌‌های دیپلماتیک سوق داد.

توجه: مطلب مندرج صرفا دیدگاه نویسنده است و رسانه پرسون در قبال آن هیچ موضعی ندارد.

منبع: اعتماد