به گزارش سایت خبری پرسون، قیمت کتاب در سال 99 نسبت به سال ماقبل آن با 15 درصد رشد مواجه شده است؛ این در حالی است که در سال 99 ناشران عمده کتاب‌های خود را با کاغذهای یارانه‌ای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر کرده‌اند.
در سال‌های اخیر افزایش قیمت کتاب همواره یکی از دغدغه‌های دلسوزان سرانه مطالعه بوده است، در پژوهش‌های پرشمار رابطه معناداری بین افزایش قیمت کتاب از یک سو و حذف آن از سبد کالای خانوار از سوی دیگر وجود داشته است، با این حال بسیاری معتقد هستند که کتاب هنوز هم یک کالای ارزان نسبت به بسیاری از کالاهای دیگر است.
متوسط قیمت کتاب در سال 99 در حدود 44 هزار تومان بوده است. این قیمت در برخی موضوعات از جمله کودک و نوجوان پایین‌تر و حدود 24 هزار تومان و برخی حوزه‌های دیگر از جمله کتاب‌های کمک درسی بسیار بالاتر بوده است. ممکن است به نظر برسد که این ارقام بسیار پایین است و کتاب ارزان، اما باید توجه داشت که این ارقام تنها میانگین قیمت کتاب هستند، در عمل قیمت کتاب در مواردی بسیار بالاتر از رقم فعلی است.
گفتیم که این افزایش 15 درصدی قیمت کتاب در سال گذشته در حالی انجام شده که کتاب با کاغذ دولتی منتشر شده است، یکی از توجیهات اختصاص ارز به کاغذ آن هم در زمانه‌ای که ارز برای برخی داروها نیز اختصاص پیدا نکرد، ارزان‌تر بودن قیمت کتاب و کمک به مصرف‌کننده بوده است.
مصرف‌کننده‌ای که حالا با افزایش چند برابری نرخ کاغذ در بازار آزاد و مشخص نبودن تکلیف کاغذ دولتی نگرانی بسیاری در نشر ایجاد کرده است. چرا که این بیم وجود دارد همین مقدار اندک مخاطبان کتاب نیز با قیمت‌های جدید پراکنده شوند.
با وجود همه این نگرانی‌ها، حالا تنها با گذشت یک ماه و نیم از آغاز سال جدید برخی ناشران کتاب‌های خود را برچسبگذاری قیمت کرده‌اند. برخی از کتابفروشان در روزهای اخیر این موضوع را مطرح کرده‌اند که کتاب‌هایی که جدیدا از سوی مراکز توزیع به دستشان می‌رسد به ویژه در بخش کودک با تغییر قیمت مواجه شده‌اند. این برچسب‌گذارِ‌های قیمت در حالی است که کتاب در سال گذشته منتشر شده است. اما آیا این برچسب‌گذاری‌های قیمت قانونی است؟
از آن‌جایی که کتاب تنها کالایی است که در زمان تولید قیمت‌گذاری شده است، ناشر این اجازه را دارد که با برچسبگذاری در مواردی قیمت کتاب را تغییر دهد، هومان حسنپور، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، در این زمینه گفت: در حوزه کتاب تغییر قیمت و برچسب‌زدن به دو شکل انجام می‌شود؛ نخست اینکه قیمت جدید توسط ناشر به کتاب الصاق می‌شود که این کار مجاز است. در واقع ناشران حق دارند روی کتاب‌هایشان برچسب قیمت جدید بچسبانند، اما در حالت دوم، زمانی فروش کتاب است که به‌صورت خودسرانه و غیرقانونی این افزایش قیمت توسط فروشنده اعمال می‌شود.
وی ادامه داد: با افرادی هم که بی‌محابا قیمت‌گذاری می‌کنند، برخورد می‌کنیم و حتی مواردی هم به ما در این زمینه ارجاع شده و پس از بررسی دیده‌ایم که قیمت‌گذاری روز درست بوده و حتی پایین‌تر از قیمت روز قیمت‌گذاری شده است، در برخی موارد هم فرد غیرقانونی عمل کرده و خارج از عرف قیمت‌گذاری کرده‌اند. معمولا در قیمت‌گذاری‌ها عرف نظارت می‌کند و بازار بر بازار نظارت دارد و اگر هم تخلف شود پیگیری می‌شود، گاهی یک فروشنده کتاب بدون اجازه ناشر قیمت را بالا می‌برد یعنی ناشر کتاب را به یک قیمت و فروشنده آن را به قیمت دیگر می‌فروشد، در اینجا یعنی فرد خارج از قاعده رفتار کرده و با او برخورد می‌شود.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران درباره چرایی حق افزایش قیمت برای ناشر با توجه به اینکه کتاب در زمان خود طبق قیمت تمام شده قیمت‌گذاری شده است، اضافه کرد: آیا ناشر نباید خواب سرمایه و هزینه‌هایی که باید برای تولید کتاب‌های جدید و جایگزین کردن آن‌ها صرف کند، در نظر بگیرد؟
با توجه به اظهارات حسنپور این پرسش مطرح می‌شود که مصرف‌کننده چگونه و از کجا باید مطمئن شود که برچسب گذاری انجام شده توسط ناشر بوده یا موزع یا کتابفروش؟دوم، در اینکه برچسبگذاری کتاب قاعدتا با توجه به وضعیت نامناسب اقتصادی نشر انجام شده است، اما آیا مصرف‌کننده باید زیر بار این مسئله برود و به صورت غیررسمی جبران‌کننده ضرر و زیان ناشر باشد؟
سوم اینکه هنوز یک ماه و نیم از سال جدید بیشتر نمی‌گذرد یک ماه و نیمی که بیش از چندین هفته آن یا در تعطیلات نوروز بوده‌ایم یا در تعطیلات ستاد مقابله با کرونا، با توجه به عدم برگزاری نمایشگاه کتاب نیز کتاب‌های جدیدی منتشر نشده است، تخصیص یا عدم تخصیص کاغذ دولتی به نشر نیز هنوز تعیین تکلیف نشده است، پس چگونه است که برخی از ناشران زودتر از موعد و قبل از اینکه دخل و خرج خود در سال جدید دستشان بیاید اول رفته‌اند سراغ مصرف‌کننده و کتاب‌های خود را که سال گذشته طبق 15 درصد افزایش قیمت قیمت‌گذاری شده، دوباره برچسبگذاری کرده‌اند؟
اگر قیمت‌گذاری جدید برای کتاب‌هایی باشد که حداقل چند سال از عمر آن‌ها گذشته است و خواب سرمایه ناشر را در پی داشته باز قابل توجیه است اما برچسبگذاری برای کتاب‌هایی که در سال 99 منتشر شده است، جای تعجب دارد. امید است که اتحادیه و نهادی نظارتی روی برچسبگذاری قیمت کتاب ولو اینکه حق ناشر هم باشد نظارت بیشتری داشته باشند.
