پایین بودن حق‌التدریس اساتید دانشگاه‌ها، مانعی برای آموزش و توسعه کشور است

به گزارش سایت خبری پُرسون، دکتر مهرداد هوشمند در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به نقش بنیادین دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در توسعه و رشد سرمایه‌های انسانی کشور و جایگاه غیرقابل‌انکار مدرسان دانشگاه در تحقق اهداف آموزشی و علمی، به پایین بودن حق‌التدریس مدرسان دانشگاه اشاره کرد و گفت: «پایین بودن نرخ حق‌التدریس در دانشگاه‌ها و عدم تناسب آن با شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه، پیامدهای زیان‌بار و نامطلوبی برای آموزش و توسعه جامعه دارد و فرایند توسعه علمی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور را با چالش‌های جدی و اساسی مواجه می‌سازد.

این استاد دانشگاه بیان کرد: کاهش نرخ حق‌التدریس مدرسان دانشگاه تنها یک مسئلهٔ شخصی و صنفی نیست، بلکه پیامدهای عمیق و منفی بر توسعه علمی، اقتصادی و اجتماعی کشور دارد. به عبارت دیگر، این موضوع صرفاً یک مشکل اقتصادی و مالی برای قشر خاصی نیست، بلکه می‌تواند بر تمامی ارکان توسعه جامعه تأثیر منفی گذاشته و بخش‌های مهم آموزشی، پژوهشی، علمی و اقتصادی کشور را با مشکلات اساسی روبه‌رو سازد.

دکتر هوشمند افزود: پایین بودن حق‌التدریس مدرسان دانشگاه پیامدهای نامطلوبی بر فرایند توسعه کشور داشته و موجب تضعیف انگیزه و توان علمی اساتید، کاهش کیفیت آموزش و پژوهش در مراکز علمی و دانشگاهی، خروج سرمایه‌های انسانی و مهاجرت نخبگان، کاهش انگیزه در فعالیت‌های علمی و پژوهشی، افت اعتبار و منزلت اجتماعی اساتید و مدارک دانشگاهی، تضعیف فرهنگ پژوهش و فعالیت‌های علمی و در نهایت تضعیف سرمایه‌های انسانی کشور می‌شود. این امر آینده علمی و اقتصادی جامعه و حرکت توسعه کشور را کند کرده و با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد.

وی همچنین مطرح کرد: اگر نگاهی جامعه‌شناسانه به این موضوع داشته باشیم و رابطهٔ آن را با توسعه کشور بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که پایین بودن میزان حق‌التدریس، منزلت اجتماعی و حرفه‌ای مدرسان را کاهش می‌دهد. واقعیت این است که منزلت شغلی یکی از منابع اصلی هویت اجتماعی افراد است. وقتی میزان حق‌التدریس با جایگاه علمی و اجتماعی اساتید تناسبی نداشته باشد، این امر می‌تواند به کاهش انگیزه برای انجام فعالیت‌های علمی و آموزشی در دانشگاه‌ها منجر شده، احساس تبعیض و بی‌عدالتی را در میان آنان افزایش دهد و دانشگاه‌ها را از مسیر اصلی و رسالت واقعی خود در تربیت نیروی انسانی متخصص و توسعه کشور دور سازد.

این استاد جامعه‌شناسی اظهار کرد: به اعتقاد بوردیو، جامعه‌شناس معروف، سرمایه‌های فرهنگی و علمی نقش مهمی در بازتولید نظم اجتماعی دارند. با توجه به این دیدگاه، پایین بودن حق‌التدریس در دانشگاه‌ها باعث می‌شود که مدرسان فرصت و انگیزهٔ کافی برای ارتقای علمی و فرهنگی خود و دانشجویان نداشته باشند. در نتیجه، گرایش به فعالیت‌های علمی، آموزشی و پژوهشی در جامعه کاهش یافته و انتقال سرمایه‌های فرهنگی به نسل‌های جدید و دانشجویان تضعیف می‌شود؛ امری که مسیر توسعه را در بخش‌های مختلف جامعه با مشکلات اساسی مواجه خواهد ساخت.

دکتر هوشمند همچنین گفت: به تعبیر پارسونز، جامعه‌شناس بزرگ، نهادهای اجتماعی زمانی در جامعه دارای کارکردهای مؤثر هستند که بین نقش‌های اجتماعی افراد و میزان پاداش‌دهی به آن‌ها تناسب وجود داشته باشد. حال، طبق این رویکرد، اگر در دانشگاه‌ها بین نقش‌های افراد و پاداش‌های داده‌شده به اساتید تناسبی وجود نداشته باشد، تعادل کارکردی نظام آموزش عالی به هم خواهد خورد و این نهاد مهم علمی و آموزشی نمی‌تواند وظایف خود را در تربیت نیروی متخصص و رشد توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور به‌درستی ایفا کند.

وی در پایان بیان کرد: سرمایه‌گذاری برای ارتقای کیفیت آموزش عالی و رشد علمی دانشگاه‌ها، ارج نهادن به مقام و جایگاه اساتید و رفع مشکلات اقتصادی آنان یک ضرورت اساسی است. این سرمایه‌گذاری نه یک هزینه، بلکه مهم‌ترین سرمایه‌گذاری برای توسعه و ارتقای دانشگاه‌ها و آیندهٔ کشور به شمار می‌آید. بنابراین، اصلاح و بازنگری این وضعیت و توجه به جایگاه واقعی اساتید دانشگاه ضرورتی انکارناپذیر برای تضمین آینده علمی و اقتصادی و توسعه کشور خواهد بود.

منبع: پُرسون