به گزارش سایت خبری پُرسون، عبدالمهدی همت پور، پژوهشگر باستان شناسی دوران اسلامی و سرپرست اسبق پایگاه میراث جهانی کاروانسرای ایرانی در یادداشتی نوشت: بیست و ششم شهریور ۱۴۰۲ مصادف با هجدهم سپتامبر ۲۰۲۳، در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو، کاروانسرای ایرانی به عنوان بیست و هفتمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.
سالروز ثبت جهانی ۵۴ کاروانسرا در ۲۴ استان کشور، میتواند تاریخ مناسبی برای تعیین روزی به نام روز ملی کاروانسرای ایرانی باشد. ثبت این روز در تقویم رسمی کشور باعث میشود کاروانسرا و اهمیت آن در تاریخ ایران، در ذهن مردم جایگاه ویژهای پیدا کند. قبل از ثبت جهانی، کاروانسراها به عنوان مقصد شناخته نمیشدند و کسی به قصد دیدن صرفا یک کاروانسرا به منطقهای نمیرفت، اما با ثبت جهانی آن ها، کاروانسراها هم تا حدودی به عنوان مقاصد گردشگری معرفی شدند.
تا پیش از ثبت کاروانسرای ایرانی و با احتساب پروندههای زنجیرهای مثل قنات، باغ و کلیسا، نزدیک به۶۰ اثر ثبت شده بودند. اما در پرونده کاروانسرای ایرانی، به یک باره ۵۴ اثر به ثبت رسید که معادل تمام آثاری بود که تا سال ۱۴۰۲ ثبت شده بود. این کاروانسراها در سراسر کشور پراکنده اند و دست کم ۵۰ فرماندار، ۵۰ نماینده مجلس، و ۵۰ اداره میراث فرهنگی شهرستان درگیر این پرونده بودند و حالا هم در بحث حفاظت شان این مشارکت ادامه دارد.
این گستردگی، اهمیت کاروانسرای ایرانی را در سطح ملی نشان می دهد. از ۵۴ کاروانسرای جهانی ایران، حدود ۳۱ مورد در اختیار صندوق احیا و ۱۷ کاروانسرا در اختیار اوقاف است، ۴ مورد در اختیار بخش دولتی از جمله سازمان منطقه آزاد ارس، شرکت شهر جدید پرند و ستاد اجرایی فرمان امام است و دو کاروانسرا مالک خصوصی دارد.
اولین ویژگی برای ثبت یک روز خاص در تقویم ملی کشور مهم و تأثیرگذار بودن آن برای تمام قشرهای مختلف جامعه و ارزشمند و معتبر بودن آن از دیدگاه مردم است و دومین ویژگی برای ثبت یک روز ملی در تقویم رسمی کشور این است که همه مناطق کشور، آن را با خود مرتبط بدانند و اهمیت آن منحصر به یک منطقه جغرافیایی خاص نباشد که همه این موارد درخصوص کاروانسرا صدق می کند.
در راستای توسعه و ترویج فرهنگ وطن دوستی، نسل جوان ایرانی امروز نیازمند بازخوانی هویت خویش است و این بازخوانی هویت باید با آگاهی از میراث فرهنگی شروع شود. تعیین یک روز تحت عنوان روز ملی «کاروانسرای ایرانی» در تقویم کشورمان بستر خوبی را برای معرفی کاروانسراهای ثبت ملی و جهانی فراهم خواهد آورد و خدمت بزرگی به صنعت گردشگری کشورمان خواهد کرد.
هدف از نامگذاری روز ملی کاروانسرای ایرانی، افزایش توجه عموم مردم و دستگاههای مرتبط به مسؤولیت اجتماعی خود در قبال کاروانسراها و حفاظت از آن هاست.
روز پیشنهادی کاروانسرای ایرانی برای درج در تقویم رسمی ۲۶ شهریور به دلیل همزمانی با ۱۸ سپتامبر سالروز ثبت کاروانسرای ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو است و با توجه به نگاه مثبت شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای فرهنگ عمومی کشور به بنیان های کاملا ایرانی از جمله کاروانسراهای ایران، درج روز کاروانسرای ایرانی در تقویم رسمی کشور، معرفی هویت ایرانی اسلامی، نهادینه شدن سواد میراثی و مردمی سازی حفاظت از کاروانسرای ایرانی را رقم خواهد زد.
منبع: میراث آریا