پیرامون چند و چون و سرگذشت و سرنوشت برجام سخن بسیار گفتهاند و شنیدهایم، از موافقان و مخالفان گرفته تا تحلیلگران میانهرو در مصاحبهها، سخنرانیها و درج مقالات ابعاد گوناگون آن را بررسی و نتیجهگیری کردهاند.
سخنگوی ارشد مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ضمن ابراز خوشبینی نسبت به نتیجه مذاکراتی که در وین با محور رفع تحریمها جریان دارد افزود که دستیابی به توافق نهایی به تصمیم مشارکت کنندگان بستگی دارد.
تلاشها برای دستیابی به توافق هسته ای با ایران برای چندمین بار به پایان دوره زمانی و ضرب الاجل خود رسیده است. اما چه چیزی ورای این ضرب الاجل وجود دارد؟ احتمالاً یک ضرب الاجل جدید.
نماینده مجلس دهم نوشت: اگر ایران به گونهای نشان دهد که پس از توافق، شرکتهای آمریکایی میتوانند در سرمایهگذاری و قراردادهای اقتصادی با ایران وارد رقابت با سایر شرکتها شوند، این امر بهترین تضمین برای پایداری توافق است و نیازی به تصویب برجام در کنگره آمریکا نیست.
یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: راه رسیدن به توافق خوب این است که آمریکایی ها از گذشته خود در تعامل با جمهوری اسلامی ایران پند بگیرند و رفتار خود و سیاست خود مبنی بر فشار حداکثری را اصلاح کنند.
در مذاکرات وین باید یک تصمیم سیاسی گرفته شود و دولتها باید تبعات این تصمیم سیاسی را بر عهده بگیرند. دولت آقای روحانی تمایل دارد که این تصمیم سیاسی و تعهد سیاسی برای ماندن و یا خروج از برجام به دولت بعدی سپرده شود. از رو، تیم تحویل وزارت خارجه چندی قبل فعال شده است و حتی نمایندگان دولت منتخب نیز به مذاکرات وین اضافه شدهاند. این یک تصمیم فرا دولتی است اما به هر حال زمانی که دولتها یک تعهد را میپذیرند باید همه ابعاد این آن را در نظر بگیرند.
یک فعال سیاسی اصلاحطلب گفت: رئیسجمهور باید دستاوردهای برجامی را پیگیری کند تا بتواند اقتصاد ایران را باز کند و اعتماد مردم را با تحقق وعدهها دوباره بازسازی و بازتولید کند.
از آنجاییکه سیاستهای فشار حداکثری دولت ترامپ جواب نداده بود، برای آمریکا چارهای نمانده بود جز اینکه مجدداً ساز و کار دیپلماسی را با ایران فعال کند و از این طریق سیاستهای مدنظر خود یعنی اصلاح برجام، گستردهتر کردن فشارهای هستهای و کشاندن برجام به حوزههای فراهستهای را پیگیری کند.
افق رقابت و به نوعی خصومت و نزاع بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا که البته اروپاییها نیز در کنار آمریکاییها هستند، بعید به نظر میرسد که به این زودی فروکش کند مگر اینکه توان داخلی ما به حدی برسد که غربیها چارهای جز رقابت سازنده با جمهوری اسلامی ایران نداشته باشند.
در آینده طرفهای برجام انعطاف بیشتری از خود نشان خواهند داد چرا که جمهوری اسلامی ایران به مواضع هستهای خود بسیار تأکید داشته و هیچگونه عقبنشینی نکرده است و طبق مفاد مطرح شده ذیل برجام که در ماده ۳۶ و ۲۶ برجام قید شده بود گام های برداشته شده ایران در کم کردن تعهدات خود نسبت به برجام به دلیل نقض فاحش این قطعنامه از طرف ایالات متحده آمریکا بوده است.
دولت آمریکا مشابه کاری را که در مورد ایران انجام میدهد در مورد کشورهای دیگر نیز انجام داده است. فشار بر یک دولت تا آن دولت را تسلیم کند. تحریمهای ایران ناشی از همین استراتژی آمریکا است که ایران یا باید استراتژی آمریکا را بپذیرد و یا اینکه حقوق خود را از دست بدهد.