سیاست خارجی

حساسیت مردم در باب برنامه همکاری با چین و رویکرد انتقادی حاکم بر نظرات در این زمینه به‌خوبی قابل درک است. اولا واقعیت آن است که دولت نه فقط در این مورد بلکه در موارد مشابه نیز برای اعتمادسازی بسیار کم تلاش کرده و می‌کند. دوم اینکه مردم به درستی خود را از ذی‌نفعان این برنامه می‌دانند و برای خود حق آگاهی قائلند. سوم آنکه نگاهی به سایر برنامه‌‌های همکاری بین دولت‌ها و شرکت‌های چینی و تجارب دیگر ملت‌ها در موارد مشابه گواه آن است.

مسلم است غربی‌ها در «برجام ۱۴۰۰»، از برجام ۹۴ درس‌هایی گرفته و باتجربه‌تر شده‌اند و این بار توافق هسته‌ای را طلیعه یک دوران جدید با ایران تصور نخواهند کرد. در نتیجه بعد از عبور از مرحله اولیه برجام ۱۴۰۰ که منجر به آزادسازی بخشی از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران و برداشته‌شدن برخی از تحریم‌ها و متقابلا بازگشت فعالیت‌های هسته‌ای ایران به چارچوب برجام ۹۴ خواهد شد، غربی‌ها خواهان تداوم مذاکرات درباره برنامه‌های موشکی ایران و سایر خواسته‌هایشان خواهند شد.

ایران در زمره کشورهایی است که به گونه اجتناب‌ناپذیر باید روابط خود را با قدرت‌های بزرگ سازماندهی کند. موقعیت ژئوپلیتیکی ایران ایجاب می‌کند که جمهوری اسلامی بتواند سطح خاصی از همکاری‌های چندجانبه و ائتلاف‌های تاکتیکی را با قدرت‌های بزرگ فراهم آورد. هرگاه ایران معادله موازنه در سیاست خارجی خود را نادیده گیرد، با نشانه‌هایی از تنش و بحران سیاست خارجی روبه‌رو خواهد شد.

موضوع چین در سیاست خارجی آمریکا به مهم‌ترین اولویت راهبردی آمریکا تبدیل شده و با توجه به آنکه چالش چین پدیده‌ای جهانی محسوب می‌شود، مواجهه با آن ابعاد مختلف را در برگرفته و برخلاف رقابت با شوروی، محدود به حوزه نظامی نمی‌شود. بر همین اساس، آمریکای بایدن در مواجهه با چین در حوزه‌های مختلف فعال خواهد بود.

پیشتازی چین باعث شده است که کارشناسان و نخبگان به ایالات‌متحده توصیه کنند به‌جای هژمونی لیبرال، هژمونی غیرلیبرال را براساس رئال‌پلیتیک به پیش ببرد. هر چه هست این برون‌ریزی قدرت چین، ایالات‌متحده را از یک بازیگر بی‌دغدغه به یک بازیگر نگران تبدیل کرده است و یکی از مصادیق روشن از تغییر مناسبات بین‌الملی را باید امضای سند شراکت جامع راهبردی میان پکن و تهران دانست که البته بر نگرانی‌های آمریکا نیز افزوده است.

امضای سند همکاری راهبردی ایران و چین، موجی از مخالفت و معاندت از سوی ضدانقلاب را پدید آورد که شگفت‌آور نیست. راز اصلی جیغ و داد آن‌ها این است که این سند 25 ساله است.

ایران مساله ضرورت لغو کامل تحریم‌ها توسط امریکا را مساله‌ای غیرقابل مذاکره عنوان می‌کرد اما همین که ایران پذیرفته است به صورت غیرمستقیم خواسته‌هایش را با طرف امریکایی مطرح و حرف‌های آنها را نیز به صورت غیرمستقیم دریافت کند، نشان می‌دهد که عملا تحولی در نحوه رفتار ایران ایجاد شده است.