اورهال هواپیما چیست؟ مروری بر تعمیر و نگهداری هواپیما و اهمیت آن

به گزارش سایت خبری پُرسون، وقتی سوار هواپیما می‌شویم و با آرامش روی صندلی‌مان می‌نشینیم، شاید کمتر به این فکر کنیم که در پس یک پرواز ایمن، چه فرایندهای پیچیده و دقیقی قرار دارد. اورهال به عنوان عملیاتی فنی، زمان‌بر و پرهزینه یکی از مهم‌ترین فرایندها است که نقشی حیاتی در تضمین ایمنی پرواز ایفا می‌کند. بدون انجام منظم اورهال، حتی پیشرفته‌ترین هواپیماها هم ممکن است دچار مخاطرات جدی شوند. اما اورهال دقیقاً چیست و چه مراحلی را شامل می‌شود؟ چه تفاوتی با چک‌های معمول دارد؟ چه تخصص‌هایی در این حوزه فعالیت دارند؟ و چه هزینه‌هایی را در بر می‌گیرد؟ اگر می‌خواهید بدانید که هواپیماها چگونه بعد از هزاران ساعت پرواز دوباره مثل روز اول آماده خدمت می‌شوند، ادامه این مطلب را از دست ندهید.

اورهال هواپیما چیست؟

اورهال هواپیما به فرآیند بازبینی، تعمیر اساسی و نوسازی کامل بخش‌های مختلف هواپیما گفته می‌شود. در این فرآیند، قطعات مختلف مانند موتور، سیستم‌های هیدرولیکی، ترمزها، چرخ‌ها، سیستم سوخت‌رسانی و سایر بخش‌های فنی هواپیما به‌طور کامل باز شده، بررسی می‌شوند و در صورت نیاز، متخصصین نسبت به تعمیر یا تعویض آنها اقدام می‌کنند. این فرایند برای قسمت‌های مختلف بدنه هواپیما مانند بال‌ها، دم، ارابه فرود، درها، پنجره‌ها و سازه فلزی بدنه نیز صورت می‌گیرد. یکی از علل ضروری اورهال هواپیما افزایش ایمنی پرواز است؛ چرا که با بررسی کامل اجزای مهم، احتمال نقص فنی به حداقل می‌رسد. طبق دستور سازمان‌های نظارتی مانند سازمان هواپیمایی کشوری یا ICAO انجام اورهال الزامی است. افزایش عمر مفید هواپیما و بهره‌وری سوخت نیز از علت‌های دیگر این اقدام است.

زمان‌بندی اورهال ناوگان هوایی ایران

اورهال بدنه معمولاً طبق دستورالعمل شرکت سازنده و بر اساس ساعت پرواز و چرخه پرواز، یعنی تعداد دفعات فرود و برخاست، یا بازه زمانی مشخص (مثلاً هر ۵ یا ۶ سال یک‌بار) انجام می‌شود و ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد.

در ایران، اورهال هواپیماها بر اساس برنامه‌های دوره‌ای منظم و مطابق با استانداردهای بین‌المللی انجام می‌شود. هواپیماهایی که مسیرهای طولانی مثل پرواز اهواز تبریز، اهواز مشهد و .. را طی می‌کنند یا ساعات پروازی بیشتری دارند، زودتر به آستانه تعمیرات سنگین یا چک‌های دوره‌ای می‌رسند. در مقابل، هواپیماهایی با پروازهای کوتاه اما تعداد بالای برخاست و فرود، به دلیل افزایش چرخه‌های پروازی، نیازمند بازرسی‌های سازه‌ای یا موتور در فواصل کوتاه‌تر هستند. برای نمونه، در مسیرهای دوربردی مانند اهواز به تبریز با حدود حدود 780 کیلومتر مسافت که زمان پرواز نزدیک به 1.5 ساعت به طول می انجامد، اورهال باید در فواصل زمانی کوتاه‌تری انجام شود.

مراحل اورهال هواپیما چیست؟

اورهال موتور هواپیما یک فرآیند دقیق، فنی و چندمرحله‌ای است که توسط متخصصان تعمیر و نگهداری در مراکز مجاز انجام می‌گیرد. این فرآیند برای اطمینان از عملکرد ایمن، بهینه و بدون نقص موتور صورت می‌شود. در ادامه، مراحل اصلی اورهال موتور هواپیما را توضیح می‌دهیم. کلیت فرایند اورهال بدنه نیز به همین صورت است.

✅ مرحله 1: جداسازی موتور

• موتور از بدنه هواپیما جدا می‌شود.
• انتقال به مرکز تخصصی اورهال برای شناسایی مشکلات و رفع فرسایش ها و ترک ها.

🔍 مرحله 2: دمونتاژ کامل

• باز کردن کامل تمام اجزای داخلی موتور (همه اجزای موتور با استفاده از شوینده‌های صنعتی، واترجت یا اولتراسونیک کلینر از آلودگی‌ها، رسوبات سوخت و روغن، و سایر مواد زائد پاک می‌شوند.)
• آماده‌سازی برای بررسی تخصصی قطعات.

🧪 مرحله 3: بازرسی و تست قطعات

• انجام آزمایش‌های غیرمخرب مانند:
  • تست رنگ نفوذی (PT)
  • ذرات مغناطیسی (MT)
  • تست اولتراسونیک (UT)
• اندازه‌گیری ابعاد، خوردگی و فرسایش
• تعیین وضعیت قطعات (قابل استفاده، قابل تعمیر یا نیازمند تعویض)

🧼 مرحله 4: شست‌وشو و پاکسازی تخصصی

• استفاده از شوینده‌های صنعتی، واترجت یا اولتراسونیک کلینر
• حذف رسوبات سوخت، روغن و آلاینده‌ها

🔧 مرحله 5: تعمیر یا تعویض قطعات

• تعمیر قطعات آسیب‌دیده
• جایگزینی قطعات مستهلک با نمونه‌های نو

🛠️ مرحله 6: مونتاژ مجدد موتور

• مونتاژ دقیق تمام اجزا طبق استانداردهای مهندسی
• اطمینان از رعایت تلرانس‌ها و کیفیت ساخت

🧪 مرحله 7: تست عملکردی روی تست‌سل (Test Cell)

• شبیه‌سازی شرایط پرواز:
  • دور موتور بالا
  • فشار زیاد
  • دماهای متغیر
• پایش عملکرد دقیق موتور

✔️ مرحله 8: کنترل کیفیت و صدور گواهی

• بازرسی نهایی توسط تیم کنترل کیفیت
• صدور گواهی سلامت فنی

✈️ مرحله 9: نصب مجدد روی هواپیما

• آماده‌سازی برای نصب نهایی موتور روی بدنه هواپیما
• پایان موفقیت‌آمیز عملیات اورهال

تخصص‌های مورد نیاز برای اورهال هواپیما

تفاوت بین چک روتین و اورهال هواپیما

چک روتین به بازرسی‌های سطحی و منظم هواپیما گفته می‌شود که در بازه‌های زمانی کوتاه و به‌صورت برنامه‌ریزی‌شده معمولاً در شب یا بین پروازها انجام می‌شوند و زمان توقف هواپیما برای آن‌ها چند ساعت تا یک روز است. بررسی ظاهری بدنه، موتور و کابین، چک کردن سطح سوخت، روغن و سایر مایعات، اطمینان از عملکرد صحیح سیستم‌های الکتریکی و ناوبری، بررسی چرخ‌ها، ترمزها و ارابه فرود و انجام تنظیمات جزئی یا تعویض قطعات مصرفی از جمله موارد چک روتین هستند. اما اورهال فرآیند گسترده‌تر و پیچیده‌تری است که با هدف بازسازی کامل بخشی از هواپیما یا کل آن انجام می‌شود و چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد.

هزینه اورهال هواپیما

اورهال هواپیما، ضامن پروازی ایمن

اورهال هواپیما فرایندی پیچیده‌ از بازرسی، تعمیر و نوسازی کامل اجزای فنی و بدنه هواپیما است که نقش مهمی در ایمنی، کارایی و افزایش عمر مفید ناوگان دارد. این فرآیند که طبق مقررات بین‌المللی و برنامه زمانی مشخص انجام می‌شود، شامل جداسازی کامل موتور و بدنه، آزمایش قطعات، تعمیر یا تعویض اجزای فرسوده و مونتاژ مجدد است. اجرای موفق اورهال نیازمند همکاری متخصصان متعددی از جمله مهندسان، تکنسین‌ها، بازرسان و برنامه‌ریزان فنی است. تفاوت اصلی اورهال با چک‌های روتین در عمق عملیات و زمان مورد نیاز بوده و ممکن است میلیون‌ها دلار هزینه داشته باشد.

منبع: یوتراوز