بدون تقویت جامعه مدنی، رؤیای توسعه ایران محقق نمی‌شود

به گزارش سایت خبری پُرسون، علیرضا بهشتی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، در مراسم بزرگداشت روز دانشجو در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، با اشاره به سابقه طولانی آرمان پیشرفت در جامعه ایرانی گفت: از زمانی که ایران به شکل گسترده با دنیای مدرن مواجه شد، ایده پیشرفت در جان مردم ریشه گرفت. این خواسته نه رؤیایی دور از دسترس، که یک نیاز واقعی بوده است. اما سؤال اساسی این است که چرا با وجود این میل تاریخی، پیشرفت نکرده‌ایم و حتی در مقاطع مختلف دچار عقب‌ماندگی شده‌ایم؟

او دلیل این ناکامی را در چرخه بازتولید استبداد دانست و توضیح داد: جامعه ما همواره آزادی و عدالت اجتماعی را مطالبه کرده، اما پس از هر حرکت اصلاحی، کانون‌های قدرت در درون جامعه، نظام استبدادی را دوباره احیا کرده‌اند. تجربه تاریخی نشان می‌دهد هرگاه استبداد داخلی زمینه پیدا کرده، حمایت نیروهای استعمارگر خارجی نیز به آن افزوده شده و نتیجه‌اش کند شدن یا توقف مسیر توسعه بوده است.

بهشتی با تاکید بر پیوند میان هویت جمعی و امید اجتماعی اظهار کرد: ما حق نداریم ناامید شویم. خیال خام است اگر تصور کنیم بدون سرمایه اجتماعی می‌توان به توسعه پایدار رسید. سرمایه اجتماعی فقط در بستر جامعه مدنی شکل می‌گیرد و بدون توازن میان قدرت دولت و جامعه مدنی، توسعه به نتیجه نمی‌رسد.

وی با یادآوری محدودیت‌های ایجادشده برای جامعه مدنی طی یک قرن اخیر افزود: پس از ایجاد دولت شبه‌مدرن در ایران، بارها شاهد تنگ شدن فضای فعالیت برای نهادهای مدنی بوده‌ایم. امروز مردم بیش از هر زمان دیگری نگران آینده ایران هستند و دغدغه اصلی‌شان «باقی ماندن ایران» است. اگر خواهان آینده‌ای بهتر هستیم باید تشکل‌های مدنی را تقویت کنیم و هرکس به وسع خود در این مسیر تلاش کند.

بهشتی همچنین بر نقش کمک‌های مردمی و ارتباطات افقی جامعه تأکید کرد و گفت: لازم نیست تمام تلاش ما صرف رساندن صدا به حاکمیت باشد. اگر می‌توانیم باید به کسانی که زیر فشار گرانی‌های پیاپی آسیب می‌بینند کمک کنیم. ما امیدواریم حاکمیت هم از سرمایه‌های بالقوه اجتماعی بهره ببرد، اما سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند مستقل از آن، شبکه‌های حمایتی ایجاد کنند.

او در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به ضرورت استفاده از ظرفیت جوانان گفت: نسل جدید توانمندی‌هایی به مراتب بیشتر از نسل ما دارد. باید سرمایه‌های انسانی از محدودیت و حبس خارج شوند و در مسیر توسعه کشور به‌کار گرفته شوند. تجربه نشان داده هر حاکمیتی که منتقدان مشفق خود را کنار زده، در نهایت زیان دیده است. نقد دلسوزانه می‌تواند به تداوم و کارآمدی حکومت کمک کند.

بهشتی در پایان تأکید کرد که برای عبور از چالش‌های کنونی، جامعه نیازمند بازسازی اعتماد، تقویت نهادهای مدنی و احیای سرمایه اجتماعی است؛ موضوعی که به باور او مقدمه هر حرکت توسعه‌ای در ایران امروز محسوب می‌شود.

منبع: ایسنا