مرز میان زندگی و انتخاب

به گزارش سایت خبری پُرسون، مجید قاسم کردی حقوقدان و فعال مدنی در یادداشتی نوشت: سقط جنین در ایران، همانند بسیاری از کشورها، از جنبه‌های حقوقی، پزشکی و اجتماعی پیچیدگی‌هایی دارد که تحت تاثیر ملاحظات شرعی و قانونی قرار دارد. این موضوع، علاوه بر ابعاد حقوقی، به مسائل اخلاقی و اجتماعی نیز دامن می‌زند. در ایران، سقط جنین بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ایران ممنوع است، مگر در موارد خاص و با رعایت شرایط مشخص.

سقط جنین در ایران: ممنوعیت و شرایط خاص- بر اساس قوانین کشور، سقط جنین غیرمجاز عواقب قانونی سنگینی دارد. این عواقب می‌تواند شامل مجازات‌هایی همچون دیه، حبس و حتی ابطال پروانه پزشکی پزشک معالج باشد. طبق قوانین ایران، سقط جنین تنها در شرایطی خاص مجاز است که این شرایط به شرح زیر است:

1- خطر جانی برای مادر: اگر ادامه بارداری برای مادر تهدیدی جدی به شمار‌ آید، سقط جنین ممکن است مجاز باشد. در این شرایط، پزشک متخصص باید تایید کند که جان مادر در خطر است و سقط جنین تنها راه نجات است.

2- بیماری‌های جنینی: در صورتی که جنین دارای نقص‌های جدی و غیرقابل درمان باشد که به زندگی طبیعی او آسیب بزند، سقط جنین ممکن است تحت نظر پزشک و پس از بررسی‌های دقیق، مجاز باشد.

3- سقط جنین در سه ماه اول بارداری: طبق قانون ایران، سقط جنین در سه ماه اول بارداری (قبل از هفته 16) با مجوز پزشک در شرایط خاص مجاز است، به‌ ویژه در مواردی که خطر برای جان مادر وجود دارد یا جنین دچار نقص‌های شدید است.

4- نقص‌های شرعی: اگر جنین در 120 روز اول بارداری باشد، سقط جنین تحت شرایط شرعی خاص ممکن است مجاز باشد. اما پس از این مدت، سقط جنین از نظر فقهی و شرعی دشوارتر است و نیاز به شرایط خاصی دارد.

5- سقط جنین به دلیل مشکلات اقتصادی: قوانین ایران سقط جنین را به دلایل اقتصادی یا ناتوانی مالی والدین مجاز نمی‌داند.

بررسی ابعاد حقوقی سقط جنین- سقط جنین از دیدگاه فقهی، به ویژه در مذهب شیعه، عملی حرام است، مگر در مواردی که خطر جانی برای مادر وجود داشته باشد یا جنین دچار نقص‌های غیرقابل درمان باشد. از منظر حقوقی، سقط جنین عملی است که برخلاف قوانین کشور انجام می‌شود و مجازات‌های متعددی را به همراه دارد. بر اساس قانون مجازات اسلامی، سقط جنین عمدی، به ویژه اگر به‌طور عمدی توسط فردی غیر از مادر انجام گیرد، به مجازات‌های سنگین منجر می‌شود. ماده 622 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) به صراحت بیان می‌کند که هر فردی که عمدا موجب سقط جنین یک زن شود، علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص، به حبس از شش ماه تا یک‌سال و نیم محکوم خواهد شد. همچنین در ماده 623 این قانون، کسانی که از داروها یا ابزارهای دیگر برای سقط جنین استفاده کنند، به حبس از شش ماه تا یک‌سال محکوم می‌شوند.

شرایط قانونی سقط جنین- طبق ماده 56 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت (مصوب 1400)، سقط جنین غیرقانونی است و از جرایم با جنبه عمومی محسوب می‌شود. این قانون صراحتا می‌گوید که انجام سقط جنین باید تحت نظارت و بررسی کمیسیونی ویژه از پزشک متخصص، نماینده پزشکی قانونی و قاضی باشد و هر گونه تخلف از این روند منجر به مجازات‌هایی مانند حبس، دیه و حتی ابطال پروانه پزشکی خواهد شد.

ابعاد اجتماعی و مشکلات ناشی از سقط‌های غیرقانونی- مجازات‌های سقط جنین در ایران بسته به شرایط می‌تواند شامل مجازات دیه، حبس و ابطال پروانه پزشکی باشد. با این حال، در برخی موارد، شرایط اجتماعی و اقتصادی باعث می‌شود که بسیاری از افراد به دنبال سقط‌های غیرقانونی و غیررسمی بروند. این سقط‌ها اغلب در محیط‌های غیربهداشتی و توسط افراد غیرمتخصص انجام می‌شود که می‌تواند منجر به عوارض جدی برای مادر، از جمله عفونت‌های رحمی و مسمومیت‌های دارویی شود. این وضعیت می‌تواند مشکلات روانی و جسمی جدی را برای مادران ایجاد کند و در برخی موارد حتی به مرگ مادر منجر شود. همچنین، در صورت عدم توجه به واقعیت‌های اجتماعی و شرایط اقتصادی، شاهد تولد نوزادانی با ناهنجاری‌های شدید خواهیم بود که فشار زیادی به خانواده و سیستم درمانی کشور وارد خواهد کرد.

راهکارها و پیشنهادات برای حل مشکل- برای مقابله با این مشکلات و کاهش تعداد سقط‌های غیرقانونی، ضروری است که نهادهای دولتی و قضایی قوانین مربوط به سقط جنین را با توجه به واقعیت‌های اجتماعی بازنگری کنند.

در این راستا، باید سیستم‌های حمایتی و مالی برای خانواده‌ها و زوجین ایجاد شود تا از سقط‌های غیرقانونی به‌ویژه در شرایط اقتصادی دشوار جلوگیری شود.

نتیجه‌گیری- سقط جنین در ایران یکی از چالش‌های حقوقی و اجتماعی است که در قوانین کشور تحت شرایط خاصی مجاز است. با این حال، استفاده از مسیرهای غیرقانونی برای انجام سقط جنین منجر به عواقب سنگینی خواهد شد که هم برای مادر و هم برای جامعه پیامدهای منفی خواهد داشت. بنابراین بازنگری در قوانین و فراهم کردن حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی برای خانواده‌ها، به ویژه در مواردی که سلامت مادر در خطر است یا جنین دچار نقص‌های شدید است، ضروری به نظر می‌رسد.

منبع: آرمان ملی