به گزارش سایت خبری پُرسون، همزمان با اعلام آتش‌بس در غزه و حضور ترامپ در کاخ سفید، طرح‌ها و اظهاراتی از سوی ترامپ و صهونیست‌ها برای تعیین سرنوشت غزه و مردم آن مطرح شده که این طرح‌ها بیش از هر چیز در راستای تکمیل پروژه «پاک‌سازی قومی» است که از اکتبر 2023 علیه فلسطینی‌ها آغاز شده است و آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها در یک هماهنگی سیاسی، در روزهای اخیر علی‌رغم توجه به دامنه تبعات و پیامدهای آن، اقدام به تکرار چنین طرح‌هایی کرده و با احساس تملک غیرواقعی بر سرزمین فلسطین، چوب حراج به نوار غزه و مردم آن زده‌اند. در همین راستا نیز بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم‌صهیونیستی در گفت‌وگو با کانال 14 اسرائیل گفته است: «عربستان به‌اندازۀ کافی زمین خالی دارد و سعودی‌ها می‌توانند در داخل خاک خود یک دولت فلسطینی ایجاد کنند.» این اظهارات در واکنش به تشکیل یک کشور فلسطینی به عنوان پیش‌شرط عربستان برای مذاکرات عادی‌سازی روابط با این رژیم بیان شد.
وزارت خارجه عربستان سعودی ضمن محکوم کردن اظهارات نتانیاهو، عنوان کرد: «ذهنیت افراطی نتانیاهو نمی‌تواند معنای سرزمین فلسطین را درک کند. ما تاکید می‌کنیم که مردم فلسطین صاحب حق در خاک خود هستند و افراد واردشده یا مهاجر به فلسطین نیستند که رژیم اشغالگر ظالم هر زمان که بخواهد بتواند آنها را اخراج کند. این حق مردم برادر فلسطین، پابرجا باقی خواهد ماند.» همچنین این کشور با رد ادعای نتانیاهو مبنی بر اینکه «صلح بین اسرئیل و عربستان نه‌تنها امکان‌پذیر است، بلکه به وقوع خواهد پیوست»، تاکید کرد که عادی‌سازی روابط با این رژیم بدون تشکیل کشور فلسطینی منتفی خواهد بود.
اهداف طرح‌های آمریکایی – اسرائیلی
طرح‌های مطرح‌شده توسط آمریکا و اسرائیل درباره جابه‌جایی مردم غزه و تغییر وضعیت این منطقه، در چهارچوب اهداف استراتژیک، امنیتی، ژئوپلیتیکی و تحولات پیچیده سیاسی پس از جنگ غزه مطرح شده است، لذا می‌توان از چند منظر به تحلیل اهداف این طرح‌ها پرداخت:
1. امنیت‌سازی برای اسرائیل: اسرائیل همواره غزه را به‌ویژه پس از تسلط حماس بر این منطقه، تهدیدی امنیتی علیه خود معرفی کرده است. جابه‌جایی جمعیت فلسطینی با هدف کاهش قدرت مقاومت و قطع ارتباط جغرافیایی فلسطینیان با سرزمین‌های اشغالی طرح‌شده و ایجاد منطقه امنیتی در مرزهای اسرائیل یکی از اهداف احتمالی این طرح است. کنترل آمریکا بر غزه یا خروج مردم فلسطین از آن می‌تواند به اسرائیل اطمینان دهد که از این منطقه تهدیدی علیه امنیت صهیونیست‌ها وجود نخواهد داشت.
2. تثبیت حاکمیت اسرائیل بر سرزمین‌های اشغالی:اسرائیل ممکن است به دنبال الحاق بخش‌هایی از غزه یا تبدیل آن به منطقه‌ای تحت کنترل مستقیم خود با حمایت آمریکا باشد؛ این موضوع با سیاست‌های تاریخی صهیونیسم برای گسترش قلمرو هم‌سو است.
3. تضعیف هویت سرزمینی فلسطینی: با جابه‌جایی فلسطینیان به خارج از غزه یا پراکنده کردن آنان، هویت سرزمینی فلسطین تضعیف می‌شود. پیشنهاد تشکیل کشور فلسطینی در عربستان نیز ممکن است تلاشی برای منحرف کردن مطالبات تاریخی فلسطینیان و تقسیم جهان عرب باشد.
4. از بین بردن تهدید حماس: اسرائیل و آمریکا به دنبال از بین بردن تهدید حماس و سایر گروه‌های فلسطینی‌اند که از نوار غزه به‌عنوان پایگاهی برای حملات علیه اسرائیل استفاده می‌کنند، جابه‌جایی جمعیت غزه می‌تواند این تهدید را به‌طور موقت کاهش دهد.
5. رد طرح تشکیل کشور فلسطین در سرزمین‌های تاریخی: نتانیاهو با استناد به حادثه 7 اکتبر 2023، هرگونه امکان ایجاد کشور فلسطینی مستقل در کرانه باختری و غزه را «تهدید امنیتی» برای اسرائیل می‌داند و معتقد است چنین کشوری به پایگاهی برای حملات آینده تبدیل می‌شود و در این راستا ضمن رد دوباره طرح تشکیل کشور فلسطین گفت: «تشکیل کشور مستقل فلسطینی به معنای پیروزی حماس و ایران است.»
6. تلاش برای دور زدن شرط عربستان: عربستان سعودی بارها اعلام کرده که عادی‌سازی روابط با اسرائیل منوط به تشکیل کشور فلسطین است، به‌ویژه پس از 7 اکتبر 2023 و شروع جنایات و نسل‌کشی اسرائیل در غزه، عربستان بر پیش‌شرط خود تاکید کرد و فیصل بن فرحان، وزیرخارجه عربستان نیز در نشست «ائتلاف برای راه‌حل دو دولتی» که آبان‌ماه در ریاض برگزار شد بر پایبندی به راه‌حل دو دولتی برای حل نزاع فلسطین و رژیم‌صهیونیستی تأکید کرد و گفت: «تشکیل کشور فلسطین شرط عربستان برای پیشبرد عادی‌سازی روابط با اسرائیل است.» در چنین شرایطی، نتانیاهو با پیشنهاد انتقال این کشور به خاک عربستان، عملاً شرط ریاض را نادیده گرفته و سعی دارد مسئله را به گونه‌ای دیگر بازتعریف کند.
7. همسویی با طرح‌های ترامپ: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا پیشنهاد داده غزه پس از جنگ پاک‌سازی شده و تحت کنترل آمریکا قرار گیرد و به یک منطقه گردشگری تبدیل شود. نتانیاهو با اشاره به «زمین‌های خالی عربستان»، گفتمان مشابهی را برای جابه‌جایی فلسطینیان تقویت می‌کند.
8. نقش آمریکا در تحقق منافع استراتژیک: آمریکا تحت رهبری ترامپ احتمالاً به دنبال تقویت متحدان منطقه‌ای خود (مانند اسرائیل) است. کنترل غزه توسط آمریکا یا متحدانش می‌تواند پایگاه نظامی یا سیاسی جدیدی برای نظارت بر منطقه غرب آسیا ایجاد کند.
9. تحت کنترل گرفتن منابع: غزه دارای موقعیت ساحلی استراتژیک در مدیترانه است. جابه‌جایی مردم غزه و کنترل آن می‌تواند به اسرائیل یا آمریکا امکان بهره‌برداری از منابع طبیعی یا توسعه پروژه‌های امنیتی را بدهد.
10. کاهش فشار بین‌المللی: جابه‌جایی جمعیت غزه می‌تواند به کاهش فشار بین‌المللی بر اسرائیل کمک کند؛ با حذف جمعیت فلسطینی از غزه، اسرائیل می‌تواند ادعا کند که مسئله فلسطینیان حل شده است.
11. تغییر معادلات منطقه‌ای: کنترل آمریکا بر غزه می‌تواند معادلات منطقه‌ای را به نفع آمریکا و اسرائیل تغییر دهد؛ این مسئله همچنین می‌تواند به کاهش نفوذ ایران و سایر رقبای منطقه‌ای در منطقه منجر شود.
تأثیر اظهارات نتانیاهو بر روند عادی‌سازی روابط
یوسف السعدون، از اعضای مجلس مشورتی سعودی با اشاره به تبعات طرح‌های ترامپ و صهیونیست‌ها در رابطه با غزه، در مقاله‌ای در روزنامه عکاظ عربستان نوشت: «تل‌آویو از اظهارات ترامپ به‌عنوان ابزاری برای مذاکرات دیپلماتیک و عادی‌سازی روابط با کشورهای اسلامی ازجمله سعودی استفاده می‌کند و با استفاده از بازی رسانه‌ای ترامپ به ایجاد جنجال می‌پردازد و قصد دارد افکار عمومی جهان را از محکومیت اشغالگری‌اش منحرف کند.» اصرار عربستان بر شرط تشکیل کشور فلسطین و رد پیشنهاد نتانیاهو، نشان می‌دهد ریاض در شرایط کنونی حاضر به مصالحه بر سر این مسئله نیست. این اختلاف می‌تواند روند عادی‌سازی را به تأخیر اندازد یا حتی متوقف کند. همچنین اظهارات نتانیاهو نه تنها واکنش عربستان، بلکه مخالفت گسترده کشورهای عربی را به دنبال داشته است و این موضوع می‌تواند همگرایی کشورهای عربی علیه اسرائیل را تقویت کند.
واکنش‌های منطقه‌ای
وزارت خارجه عربستان سعودی پیشنهاد نتانیاهو را «جنایتکارانه» و «نقض حقوق تاریخی فلسطینیان» خوانده و تاکید کرده است که صلح پایدار تنها از طریق راهکار دو دولتی و تشکیل کشور فلسطین در سرزمین‌های اشغالی محقق می‌شود. عراق، مصر، اردن، امارات، کویت و عمان این اظهارات را «تحریک‌آمیز» و «نقض حاکمیت عربستان» دانسته و آن را محکوم کردند. برخی از این کشورها نیز بر ضرورت حمایت از حقوق فلسطینیان در سرزمین خود تأکید کرده‌اند. جنبش حماس این پیشنهاد را «استعماری» و نشان‌دهنده «ذهنیت توسعه‌طلبانه اسرائیل» توصیف کرده و از مواضع عربستان تقدیر کرده است. احمد ابوالغیط، دبیر کل اتحادیه عرب نیز ضمن محکومیت اظهارات نتانیاهو تشکیل کشور فلسطینی را تنها در سرزمین فلسطین، به پایتختی قدس شرقی دانست و هر ایده دیگری را «خیال‌پردازی و توهم ذهنی» کسانی که از آن سخن می‌گویند، عنوان کرد.
تبعات منطقه‌ای طرح‌های استعماری
1. افزایش تنش‌ها: این پیشنهاد باعث تشدید تنش‌ها میان اسرائیل و کشورهای عربی شده و احتمالاً به تحرکات بیشتر گروه‌های مقاومت فلسطینی منجر خواهد شد.
2. تقویت مقاومت فلسطینی و گروه‌های جهادی: پیشنهاد طرح‌هایی مبنی بر آوارگی اجباری مردم غزه می‌تواند به گسترش نارضایتی و تقویت گروه‌هایی مانند حماس یا جهاد اسلامی منجر شود. این امر امنیت اسرائیل را در بلندمدت نه تنها تامین نخواهد کرد، بلکه تهدیدی علیه آن خواهد بود.
3. تشدید بحران غزه: تمرکز بر جابه‌جایی فلسطینیان توجه جهانی را از بحران انسانی در غزه منحرف می‌کند و امکان دستیابی به آتش بس دائمی را کاهش می‌دهد.
4. تضعیف جایگاه بین‌المللی اسرائیل و آمریکا: چنین طرح‌هایی احتمالاً با محکومیت گسترده سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و کشورهای جهان روبه‌رو خواهد شد. برخی کشورها نیز ممکن است از این فرصت برای کاهش نفوذ آمریکا در منطقه استفاده کنند.
5. تضعیف مذاکرات صلح: این‌گونه اقدامات می‌تواند روند مذاکرات صلح را به‌شدت مختل کند و اعتماد بین طرفین را کاهش دهد.
6. ضرورت بازگشت به راهکار دو دولتی: بسیاری از کشورها و نهادها از جمله سازمان ملل تنها راه‌حل پایدار را تشکیل کشور فلسطین در مرزهای 1967 می‌دانند. هرگونه انحراف از این مسیر بی‌ثباتی منطقه را تشدید خواهد کرد.
طرح‌های مطرح‌شده توسط اسرائیل و آمریکا بیش از آنکه راه‌حلی برای صلح باشد تلاشی برای تغییر واقعیت‌های میدانی و تحمیل شرایط یک‌جانبه‌اند. این اقدامات نه‌تنها بحران فلسطین را حل نمی‌کنند بلکه با نقض حقوق بین‌الملل و قوانین بشردوستانه به بی‌ثباتی گسترده در منطقه دامن می‌زنند. در واقع موضوع جابه‌جایی و آوارگی مردم غزه ابزاری برای تحقق اهداف سیاسی و استراتژیک اسرائیل و آمریکاست و این ایده می‌تواند بخشی از یک استراتژی بزرگ‌تر باشد که شامل کنترل بیشتر بر مناطق شرق میانه و تغییر جمعیتی در نوار غزه است. در چنین شرایطی مقاومت کشورهای عربی، واکنش سازمان‌های بین‌المللی و تحرکات گروه‌های فلسطینی، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکست یا موفقیت این نقشه‌ها خواهند داشت. در این بین اظهارات اخیر نتانیاهو نیز نه‌تنها نشان‌دهنده عدم تمایل اسرائیل به پذیرش حقوق فلسطینیان است، بلکه تلاشی برای تغییر معادلات منطقه‌ای به نفع خود، هم‌سو با طرح‌های آمریکا، تاکتیکی سیاسی برای منحرف کردن توجهات از طرح جابه‌جایی مردم غزه و کاهش فشارها و افکار عمومی بین‌المللی است. اهداف آمریکا و اسرائیل از این طرح به‌طور عمده کاهش تهدید حماس و ایجاد منطقه امنیتی در مرزهای اسرائیل است اما پیامدهای این طرح بسیار منفی و خطرناک خواهد بود؛ این پیشنهادات، به‌طور قطع با مخالفت شدید کشورهای عربی روبه‌رو خواهد شد و می‌تواند ضمن ایجاد فرصتی برای تضعیف روند عادی‌سازی روابط با عربستان، اتحاد کشورهای عربی و اسلامی را در دفاع از حقوق فلسطینیان تقویت کند.
منبع: تسنیم
