سیامک کاکاوند دکتری معماری:
به گزارش سایت خبری پرسون،سیامک کاکاوند دکترای معماری و پژوهشگر در حوزه شهرسازی نوشت:
حجم عظیم انتقادات در خصوص اغتشاشات و آشفتگی روزافزون و لجام‌گسیخته در خصوص موضوع نما و منظر شهری در این سال‌ها، مدیریت شهری را ناچار به بروز واکنش‌ها و عکس‌العمل‌هایی نموده است.
تعریف،تنظیم و ابلاغ ضوابط عام نما و تشکیل کمیته‌های نما از مهم‌ترین اقدامات بوده است.طراحی معماری نماهای شهری از مهم‌ترین موضوعات طراحی فضاهای شهری و دارای جنبه‌های متنوع و پیچیده است.
با نگاهی به اقدامات و فعالیت‌های گذشته در فقدان مبانی نظری پاسخگو و قابل‌اتکا، ساختار مداخله و اقدام کارآمد و نافذ، مدیریت، نظارت و کنترل مؤثر و همه‌جانبه نگر موجبات شکل‌گیری اغتشاشات و آشفتگی‌های مخرب و نامطلوب، نما و منظر شهرگردیدِه است.
لذا لازم و ضروری است با آسیب‌شناسی اقدامات گذشته زمینه لازم جهت مدیریت و راهبری طراحی نماهای شهری و اصلاح و بازنگری‌های لازم در راستای پیش‌بینی و استقرار نظام جامع اقدام و مداخله به‌منظور بهره‌برداری شهرها فراهم و مهیا گردد.
با نگاهی به اعتراضات و شکایات خیل عظیم انتقادات در حوزه‌های مختلف نظیر موضوعات کیفی و زیبایی‌شناسی، فقدان توجه به موقعیت‌های شهری (میدان‌ها، گره‌ها و تقاطع‌ها، آثار ارزشمند معماری، عرصه‌های عمومی)، مؤلفه‌های اقتصادی و ایمنی و امنیت بیانگر فقدان توجه به ویژگی‌ها و طیف متنوع زمینه‌های شهری در ارائه ضوابط و مقررات موجود است. پاره‌ای از انتقادات به شرح ذیل است:
*ضوابط و مقررات موجود عملاً قادر به پاسخگویی به موضوعات کیفی نظیر ارتقاء و احیاء هویت، ایجاد وحدت و یکپارچگی، ساماندهی اغتشاشات نیست. به‌بیان‌دیگر توجه به موضوعات کیفی در قالب ضوابط و مقررات مقدور و میسر نیست.
* در ضوابط و مقررات موجود به تفاوت‌های موقعیت‌ها و کیفیت‌های در مقیاس‌های مختلف شهری نظیر میدان‌ها، بزرگراه‌ها و آزادراه‌ها ،محورهای اصلی، فرعی و محلی شهری توجه نگردیده است.
* موقعیت‌های خاص نظیر مراکز محله‌های شهری در هر منطقه، پاتوق‌ها و قرارگاه‌های اجتماعی با ضوابط موجود قابل برخورد و مداخله نمی‌باشند.
*نحوه ایجاد خوانایی، پیوستگی، سلسله‌مراتب در فضاهای متنوع شهری مشخص نیست
* موضوع خلاقیت و نوآوری در طراحی معماری نماهای شهری پیش‌بینی نگردیده است.
* موضوع اقتضائات مکانی و زمانی و پیشرفت‌های فنّاورانه و لزوم بازنگری‌های مقطعی تا اساسی در ضوابط و مقررات پیش‌بینی نگردیده است.
*نحوه مداخله با موضوع مشارکت و حق انتخاب مالکین مشخص نیست.
و بسیاری دیگر از موضوعات در قالب تولید صرف ضوابط و مقررات پاسخگو نخواهند بود.
بدیهی است ضوابط و مقررات حسب موقعیت‌ها و کیفیت‌های مختلف شهری می‌بایست تغییر نماید که این پویایی و پاسخگویی در نظام و اسناد موجود مشاهده نمی‌گردد.
به نظر می‌رسد در مقطع فعلی نیاز به تحلیل و ارزیابی همه‌جانبه در راستای ارتقا و بهبود کیفیت طراحی نماهای شهری لازم و ضروری است. مروری بر مجموعه انتقادات و اعتراضات گذشته این امکان را فراهم می‌نماید که نگرش خطی، جزم‌گرا، متصلب و پرانتقاد ضابطه محور فاصله گرفته و با بازنگری و بازخوانی در الگو گذشته صدور ضوابط در سازوکاری همه‌جانبه نگر و پاسخگو مورد جستجو قرار گیرد.
وجود برنامه و ضوابط و مقررات مرتبط با هر موقعیت و کیفیت در بدنه‌های شهری متضمن مداخله مؤثر و همه‌جانبه نگر در موضوع طراحی معماری نماهای شهری است.
در حال حاضر برنامه‌ها و همچنین ضوابط و مقررات فارغ از توجه لازم به ویژگی‌ها و خصوصیات بدنه شهری ارائه گردیده و کمیته‌های نما در مقابله و مواجهه با موضوعات و موقعیت‌های مختلف و متنوع حسب دانش و تجربیات شخصی اعضاء تصمیم‌گیری می‌نمایند.
این مداخله شخصی و محدود به آرا و نظرات اعضا کمیته‌های نما خود موجب بازتولید اغتشاش و ناهماهنگی‌هایی در سطح شهراست و به‌صورت کلی تصویر و تجسم شکل‌گیری تحولات و تغییرات در قالب یک برنامه مدون و هدفمند را بر ذهن و دیده شهروندان متبادر نمی‌نماید.
رویکرد جامع‌نگر این فرصت را فراهم می‌آورد که طیف گسترده‌ای از ملاحظات ومولفه ها در شکل و قالب مناسب در برابر دیدگان مجموعه طراحان، مدیریت شهری و شهروندان قرارگرفته و ازاین‌رو بستر و شرایط مدیریت و هدایت موضوعات حسب موقعیت‌ها و کیفیت‌های لازم در اختیار طراحان و مدیریت شهری قرار گیرد.
مدل مفهومی نظام جامع طراحی معماری نماهای شهری
مجموعه انتقادات گویای این مطلب است که در حوزه‌ها و بخش‌های مختلف مرتبط با طراحی معماری نماهای شهری ساختار و اسناد موجود از کفایت و قابلیت لازم برخورد دار نبوده و چنانچه امکان تعریف و شکل‌گیری نظام و سازوکار جامع‌تر از وضعیت موجود فراهم گردد تا وضعیت مناسب و مطلوب‌تری ارائه گردد.
این تغییرات در حوزه‌های مختلف باید صورت پذیرد از آن جمله در حوزه ضوابط و مقررات است که به گواهی صاحب‌نظران و حرفه مندان از کفایت لازم به‌منظور مداخله و مواجهه مؤثر در طراحی معماری نماهای شهری به‌تنهایی برخوردار نیست لذا جستجوی راهکارهایی مکمل نظام موجود می‌تواند زمینه بهبود و ارتقاء عملکرد را فراهم آورد.
همچنین موضوع کمیته‌های مختلف مرتبط با نما و فقدان شفافیت، نظارت و پاسخگویی در خصوص نحوه انتخاب و انتصاب، ارزیابی طرح‌ها و گزارش‌ها عملکرد از مهم‌ترین چالش‌های وضع موجود است.
بهره‌برداری از سامانه‌های اطلاعات مکانی سه‌بعدی هوشمند که قابلیت ثبت و ضبط و ذخیره‌سازی یکپارچه اطلاعات، مدیریت و دسته‌بندی، گزارش‌گیری، نظارت‌پذیری و همچنین پایش را با کمترین هزینه و بالاترین دقت‌ها فراهم می‌نماید از موضوعات ارزشمند در جهت رفع و حل بسیاری از نقایص و کاستی‌های موجود است.
توجه و تمرکز بر برنامه اجرایی در ساختار طرح جامع و طرح جزییات و پیوند آن با مطالعات و سند پایه می‌تواند گامی مؤثر در جهت تحقق‌پذیری چشم‌انداز، اهداف، راهبردها، سیاست‌ها، برنامه‌ها و اقدامات طرح نماهای شهری باشد.
در صورت بی‌توجهی به‌مراتب فوق و پیگیری طرح‌های جزءنگر و موضعی در ضمن ساماندهی موردی و بخشی در شهر متأسفانه فرصت برخورد و مداخله جامع در سطح شهر را از بین برده و خسارات مادی و معنوی سنگین و غیرقابل‌جبران به‌واسطه اهمال و تعلل بر حوزه طراحی معماری نماهای شهری در بر خواهد داشت.
در وضعیت موجود با عنایت به خیل عظیم مطالعات و بررسی‌های صورت گرفته، انگیزه مدیریت شهری برای ساماندهی، و همچنین قابلیت و توانمندی‌های عظیم حرفه مندان، صاحب‌نظران، جامعه دانشگاهی و عموم شهروندان فقدان پیش‌بینی ساختار مستعد بهره‌مندی و بهره‌برداری موجبات افول و تنزل عملکرد عناصر فوق خواهد گردید.
مدیریت شهری باید هرچه سریع‌تر نسبت به تعریف و طراحی نظام جامع‌تر از وضعیت موجود با در نظر گرفتن معیارها شاخص‌های حاصل از مطالعات و پژوهش‌هایی مرتبط اقدام و زمینه و بستر ارتقاء و بهبود طراحی معماری نماهای شهری را فراهم نماید.
در فقدان طرح جامع و پاسخگو خیل عظیم عناصر ذیربط و ذیمدخل در حوزه طراحی نماهای شهری اعمال‌نفوذ و منافع شخصی و گروهی نموده و به انحا مختلف موجب تشدید وضعیت نابسامان و مغشوش موجود می‌گردد.
بدیهی است وجود طرح جامع و پاسخگو از مهم‌ترین ارکان ممانعت و جلوگیری از عوامل آسیب‌زا و مخرب موجود خواهد بود.
از طرف دیگر طیف گسترده مؤلفه‌های کیفی و مورد انتظار مدیریت شهری و جامعه حقیقی و حقوقی حرفه مندان و صاحب‌نظران ذیربط و همچنین عموم شهروندان ذیربط صرفاً در ساختار جامع قابلیت طرح و پاسخگویی را خواهد داشت و نظام ضابطه محور موجود صرفاً موجب تقویت و گسترش خطی نگری و مداخله ضعیف و غیر مؤثر در عرصه‌ها و مؤلفه‌های کیفی خواهد گردید.
منبع: پرسون
