به قول آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی در کتاب شریف المراقبات، خداوند بزرگ در چنین روزی زمین را برای سکنای فرزندان آدم و زندگی بر روی آن آماده فرمود و روزی‌های ما و نعمت‌های پروردگار در چنین روزی گسترش یافته است؛ روزی‌ها و نعمت‌هایی که از شماره بیرون است و کسی را یارای شکر آن نیست و اگر تو در بزرگی شأن دحوالارض اندیشه نمایی حیرت‌زده خواهی شد.
به گزارش سایت خبری پرسون، «دحو الارض» مطابق با بیست و پنجم ماه ذی‌القعده، طبق روایات روزی است که بخش‌هایی از کره زمین که سراسر از آب بوده، شروع به خشک شدن می‌کند تا کم کم به شکل یک چهارم خشکی‌های امروزی درآید. روزی که اعمال و آدابی برای آن بیان شده و یکی از چندین روز پر فضیلت برای انجام اعمال عبادی است. اما درباره روز دحوالارض چه می دانید؟ چه چیزی باعث شده این روز، متمایز باشد و ارتباط آن با امام رضا (ع) چیست؟ در آستانه فرارسیدن دحوالارض با یک کارشناس مذهبی و استاد حوزه علمیه به گفت و گو نشستیم تا درباره این روز، اعمالش و فرصتی که برای انسان‌ها فراهم آورده، بپرسیم.
مکان ها و زمان هایی که احترام بیشتری دارند
حجت الاسلام والمسلمین مرتضی امین نیا در گفت و گو با خبرنگار فارس در مشهد می گوید: همین طور که مکان ها از حیث شرافت با یکدیگر متفاوتند زمان ها نیز با یکدیگر متفاوتند. مثلاً در بین ماه ها، ماه های حرام یعنی محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه، ماه های بسیار محترم هستند و باید احترام آن ها حفظ شود. ماه ذی القعده هم زمان چله کلیمی است که حضرت موسی (ع) به میقات رفت و با اضافه شدن ده شب اول ماه ذی الحجه، چله حضرت موسی (ع) کامل شد.
دحوالارض چه روزی است؟
او درباره اهمیت این روز می گوید: روز ۲۵ ماه ذی القعده به دحو الارض معروف است. این اصطلاح از آیه ۳۰ سوره نازعات گرفته شده. جایی که خداوند می فرماید « وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاها» کلمه دحا از دحو به معنى گستردن است. دحوالارض روزی است که خداوند به کره زمین حیات بخشید. از این روز، کره زمین که سراسر مملو از آب بود، شروع به خشک شدن نمود. روز دحوالارض در روایات و احادیث نیز آمده و در آن‌ها به روز دحوالارض (یعنی بسط و گسترش زمین) اشاره شده است.
طبق احادیث کعبه شریف و بیت الله الحرام اولین مکانی بود که در این روز از زیر آب سر برآورد و سپس بعد از آن یک چهارم زمین به صورت خشکی در آمد.
دحو الارض و ۳ رویداد بزرگ
حجت الاسلام والمسلمین مرتضی امین نیا ادامه می دهد: این روز بزرگ، مصادف با رویداد‌های مهمی در تاریخ است که میلاد حضرت ابراهیم (ع)، میلاد حضرت عیسی مسیح (ع) و خروج رسول اکرم (ص) از مدینه به همراه هزاران حاجی به سوی مکه، به قصد حجه الوداع را شامل می شود.
اعمال شب و روز دحوالارض
این استاد حوزه درباره اعمال شب و روز دحوالارض می گوید: توبه، استغفار، عبادت و شب زنده داری از اعمالی است که در شب دحو الارض سفارش و تأکید بسیاری برای انجام دادن آن‌ها شده است.
شب و روز دحوالارض، نماز‌ها و ادعیه مخصوصی دارد که کیفیت آن‌ها در کتاب مفاتیح الجنان مرحوم شیخ عباس قمی (ره) آمده است. برخی از اعمال و آداب روز بیست و پنجم ذی القعده (دحوالارض) عبارتند از: روزه گرفتن، ذکر فراوان خدا، غسل، نماز دو رکعتی.
دحوالارض، یکی از چهار روز ممتاز و پر فضیلت روزه
او درباره اهمیت روز ۲۵ ذی القعده ادامه می دهد: مرحوم شیخ عباس قمی (ره) در کتاب شریف مفاتیح الجنان می فرماید: دحوالارض یعنى پهن شدن زمین از زیر خانه کعبه بر روى آب و از لیالى شریفه است که رحمت خدا در آن نازل مىشود و قیام به عبادت در آن اجر بسیار دارد. یعنى پهن شدن زمین از زیر خانه کعبه بر روى آب و از لیالى شریفه است که رحمت خدا در آن نازل مىشود و قیام به عبادت در آن اجر بسیار دارد. از حسن بن على وشا روایت است که گفت: من کودک بودم که با پدرم در شب بیست و پنجم ماه ذىالقعده در خدمت امام رضا علیه السلام شام خوردیم. پس فرمود که امشب حضرت ابراهیم علیه السلام و حضرت عیسى علیه السلام متولد شدهاند و زمین از زیر کعبه پهن شده است. پس هر که روزش را روزه بدارد چنان است که شصت ماه را روزه داشته باشد و به روایت دیگر است که فرمود در این روز حضرت قائم علیه السلام، قیام خواهد نمود.
دحو الارض، یکى از آن چهار روزی است که در تمام سال به فضیلت روزه ممتاز است. در روایتى روزهاش مثل روزه هفتاد سال است و در روایت دیگر، کفاره هفتاد سال است و هر که این روز را روزه بدارد و شبش را به عبادت به سر آورد از براى او عبادت صد سال نوشته شود و از براى روزهدار، این روز هر چه در میان آسمان و زمین است استغفار کند و این روزى است که رحمت خدا در آن منتشر گردیده و از براى عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیارى است.
اعمال روز دحوالارض
این استاد حوزه درباره اعمال واردشده در روز دحوالارض می گوید: براى این روز به غیر از روزه و عبادت و ذکر خدا و غسل دو عمل وارد است: اول، نمازى که در کتب شیعه قُمیین روایت شده: و آن دو رکعت است در وقت چاشت (صبح) در هر رکعت بعد از حمد پنج مرتبه سوره و الشمس بخواند و بعد از سلام نماز بخواند:
لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ
پس دعا کند و بخواند: یَا مُقِیلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی یَا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی یَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَ ارْحَمْنِی وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَیِّئَاتِی وَ مَا عِنْدِی یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرامِ
عمل بعدی هم خواندن این دعا است که شیخ در مصباح فرموده مستحب است خواندن آن: [اللَّهُمَّ دَاحِیَ الْکَعْبَةِ]
اللَّهُمَّ دَاحِیَ الْکَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ کَاشِفَ کُلِّ کُرْبَةٍ أَسْأَلُکَ فِی هَذَا الْیَوْمِ مِنْ أَیَّامِکَ الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَةً وَ إِلَیْکَ ذَرِیعَةً وَ بِرَحْمَتِکَ الْوَسِیعَةِ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یَوْمَ التَّلَاقِ فَاتِقِ کُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَى کُلِّ حَقٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَیْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلَاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ وَ أَعْطِنَا فِی یَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِکَ الْمَخْزُونِ غَیْرَ مَقْطُوعٍ وَ لَا مَمْنُوعٍ [مَمْنُونٍ] تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ یَا خَیْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکْرَمَ مَرْجُوٍّ یَا کَفِیُّ یَا وَفِیُّ یَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِیٌّ الْطُفْ لِی بِلُطْفِکَ وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِکَ وَ أَیِّدْنِی بِنَصْرِکَ وَ لَا تُنْسِنِی کَرِیمَ ذِکْرِکَ بِوُلَاةِ أَمْرِکَ وَ حَفَظَةِ سِرِّکَ وَ احْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى یَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیَاءَکَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی وَ حُلُولِ رَمْسِی وَ انْقِطَاعِ عَمَلِی وَ انْقِضَاءِ أَجَلِی اللَّهُمَّ وَ اذْکُرْنِی عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَیْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَى وَ نَسِیَنِیَ النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِی دَارَ الْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکَرَامَةِ وَ اجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیَائِکَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِکَ وَ اصْطِفَائِکَ وَ بَارِکْ لِی فِی لِقَائِکَ وَ ارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئاً مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ اسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَباً رَوِیّاً سَائِغاً هَنِیئاً لَا أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لَا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لَا عَنْهُ أُذَادُ وَ اجْعَلْهُ لِی خَیْرَ زَادٍ وَ أَوْفَى مِیعَادٍ یَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ بِحُقُوقِ [لِحُقُوقِ] أَوْلِیَائِکَ الْمُسْتَأْثِرِینَ اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِکْ أَشْیَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِکَهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِکَهُمْ وَ ضَیِّقْ عَلَیْهِمْ مَسَالِکَهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِکَهُمْ اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیَائِکَ وَ ارْدُدْ عَلَیْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدِینِکَ مُنْتَصِراً وَ بِأَمْرِکَ فِی أَعْدَائِکَ مُؤْتَمِراً اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلَائِکَةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَیْتَ إِلَیْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِماً لَکَ حَتَّى تَرْضَى وَ یَعُودَ دِینُکَ بِهِ وَ عَلَى یَدَیْهِ جَدِیداً غَضّاً وَ یَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضاً وَ یَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضاً اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیْهِ وَ عَلَى جَمِیعِ آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَ ابْعَثْنَا فِی کَرَّتِهِ حَتَّى نَکُونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِکْ بِنَا قِیَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَیْهِ [عَلَى مُحَمَّدٍ] وَ ارْدُدْ إِلَیْنَا سَلَامَهُ وَ السَّلَامُ عَلَیْهِ [عَلَیْهِمْ] وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ
زیارت امام رضا، بهترین اعمال روز دحوالاض
این سخنران مشهدی درباره فیض زیارت امام رضا در دحوالارض هم می گوید: میر داماد رحمه الله در رساله اربعه ایام خود در بیان اعمال روز دحو الارض فرموده که زیارت حضرت امام رضا علیه السلام در این روز افضل اعمال مستحبه و آکد آداب مسنونه است و همچنین زیارت آن حضرت در روز اول ماه رجب الفرد نیز بغایت مؤکد و محثوث علیه است.
برخی معتقدند همانگونه که زمین در دحو الارض از زیر کعبه گسترش یافت، علوم الهی نیز توسط امام رضا (ع) که عالم آل محمد هستند با مناظراتی که داشتند گسترش پیدا کرده است.
دحوالارض در روایات
این استاد حوزه و کارشناس مذهبی در پایان به اهمیت روز دحوالارض اشاره می کند و می گوید: علامه طباطبایی روایات دحوالارض را بسیار دانسته و آن را مخالف دلایل علمی ندانسته است. در حدیثی طولانی که حکایت مناظره امام صادق (علیه السلام) با ابن ابی العوجاء است حضرت امام صادق (علیه السلام) از دحوالارض یاد کرده و در تعریف کعبه فرموده اند:
این خانه ای است که خدا خلق خود را توسّط آن بپرستش واداشته تا فرمانبری ایشان را بیازماید و به تعظیم و زیارت آن تشویق کند، خداوند کعبه را مرکز پیغمبران و قبله نمازگزاران ساخته، کعبه شعبه ای است از رضوان خدا و راهی است به آمرزش و غفران او، آن بر استواری کمال و بنیاد عظمت برجا است، خداوند آن را دو هزار سال پیش از دحو زمین آفریده، بنا بر این شایسته تر فردی که باید از آن فرمان برد؛ و از آنچه ممنوع ساخته و بازداشته باز ایستاد همان کسی است که جانها و کالبدها را آفریده است».
منبع: فارس
