یاد خدا

همزمان با آغاز ماه پرفضیلت رجب، نخستین شب جمعه این ماه که به «لیله‌الرغائب» یا شب آرزوها شهرت دارد، فرصتی ویژه برای دعا، نیایش و طلب حاجات از درگاه الهی است؛ شبی که در روایات، جایگاهی ممتاز و ثوابی عظیم برای آن ذکر شده است.

ماه رجب به‌ عنوان یکی از شریف‌ترین ماه‌های اسلامی، یادآور بعثت پیامبر اکرم و نزول رحمت الهی بر بشریت است؛ ماهی که تمرینی برای مهربان‌تر زیستن و بازگشت به آموزه‌های محمدی به‌شمار می‌رود.

آیه «اَمَّن یُجیبُ المُضطَرَّ اِذا دَعاهُ» یکی از شناخته‌شده‌ترین آیات قرآن کریم برای طلب گشایش و نجات از سختی‌هاست؛ آیه‌ای که قرن‌هاست مسلمانان در زمان گرفتاری، بیماری و ناامیدی به آن پناه می‌برند و آن را نشانه‌ای روشن از رحمت و پاسخ‌گویی خداوند به بندگان درمانده می‌دانند.

سوره شمس از سوره‌های مکی قرآن کریم است که با سوگندهای پیاپی الهی آغاز می‌شود و مضامین عمیقی درباره تزکیه نفس، رستگاری انسان و سرنوشت اقوام گذشته دارد؛ سوره‌ای که تلاوت آن آثار معنوی فراوانی برای زندگی فردی انسان برشمرده شده است.

دعای یستشیر از دعاهای پر فضیلت و کم‌نظیر نقل‌شده از امیرالمؤمنین علی(ع) است که پیامبر اکرم(ص) آن را گنجی از گنج‌های عرش الهی معرفی کرده و بر مداومت بر خواندن آن در سختی و آسانی تأکید فرموده‌اند؛ دعایی که بنا بر روایات، آثار و ثواب‌های بزرگی همچون اجابت حاجات، آرامش قلب، آمرزش گناهان و رهایی از گرفتاری‌های دنیوی و اخروی را برای خواننده به همراه دارد.

ختم سه‌روزه سوره قدر از جمله اعمال معنوی پرطرفدار در میان اهل دعا و توسل است که بنا بر توصیه‌های دینی، برای گشایش در امور زندگی، افزایش روزی، آرامش قلب، ازدواج آسان و شفای بیماران مورد توجه قرار گرفته و بسیاری آن را تجربه‌ای اثرگذار می‌دانند.

دعا، پنجره‌ای است که انسان را از تنگنای نیازها به وسعت رحمت الهی می‌رساند. هرگاه دل با اخلاص و امید به درگاه خداوند گشوده شود، راه اجابت نیز نزدیک‌تر می‌شود. اهل معنا باور دارند که دعا نه‌تنها پاسخ حاجات را هموار می‌کند، بلکه آرامشی عمیق بر جان آدمی می‌نشاند.

سوره طارق، بخشی از جزء سی‌ام قرآن کریم، تنها در ۱۷ آیه و ۶۱ کلمه، پیام‌های عمیق و پرمعنایی درباره معاد و اهمیت قرآن ارائه می‌دهد و با سوگندی کوبنده در آغاز، شنونده را به تفکر دعوت می‌کند.

ذکر صلوات بر پیامبر اکرم و اهل‌بیت علیهم‌السلام، تنها یک ذکر معمولی نیست؛ بلکه دریچه‌ای برای رفع حجاب میان بنده و پروردگار به شمار می‌رود. رفتار و نیت‌های نادرست ممکن است مانع صعود دعا شوند، اما صلوات به‌عنوان ذکری نورانی، این حجاب‌ها را کنار زده و راه استجابت را هموار می‌کند.

دعای شکرگزاری فراتر از یک عبادت ساده است؛ این عمل قلبی، دید ما را نسبت به نعمت‌های زندگی باز می‌کند و با تمرکز بر داشته‌ها به جای نداشته‌ها، آرامش و انرژی مثبت را در زندگی افزایش می‌دهد. در این گزارش با مهم‌ترین دعاهای شکرگزاری از امام علی، حضرت سلیمان و قرآن کریم آشنا شوید و روش انجام آن‌ها در زندگی روزانه را بیاموزید.

در زمانی که ترس بر دل انسان چنگ می‌اندازد، امام صادق(ع) نسخه‌ای کوتاه اما شگفت‌انگیز معرفی می‌کنند: ذکری که مانند سپر، اضطراب را از انسان دور کرده و توکل حقیقی را در دل زنده می‌کند؛ «حَسْبُنَا اللّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ».

آیت‌الله ری‌شهری در جلسه تفسیر سوره بقره به ویژگی‌ها و فضائل این سوره بلند قرآن پرداخت و آیت‌الکرسی را به عنوان برترین آیه معرفی کرد. وی دلیل نام‌گذاری سوره بقره و جایگاه ویژه آن در میان سوره‌های قرآن را توضیح داد و درباره حروف مقطعه سوره‌های مختلف نکاتی ارائه کرد. ری‌شهری تأکید کرد که معنای دقیق حروف مقطعه تاکنون ناشناخته باقی مانده است و بررسی آن در جلسات آینده ادامه خواهد داشت.

دعا و نیایش نه تنها یک عمل عبادی است، بلکه آثار روانشناختی، معنوی و اجتماعی گسترده‌ای بر انسان دارد. از ایجاد آرامش و امید، تا درمان روانی، پرورش عواطف و کسب فضائل اخلاقی، نیایش دریچه‌ای به ارتباط با خداوند و بهبود زندگی فردی و جمعی انسان است.

گفته شده است که دعای یستشیر دارای فضیلتی عظیم است و هر کس این دعا را سه نوبت بخواند، خداوند هر حاجت خیری که در دل دارد، برآورده خواهد کرد. این دعا به‌عنوان وسیله‌ای معنوی برای رسیدن به خواسته‌ها و توسل به خداوند شناخته می‌شود.

آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در تفسیر آیه ۱۵۲ سوره بقره، یاد خدا را مایه آرامش و رهایی از گرفتاری‌ها دانست و تأکید کرد: ذکر الهی نه‌تنها مؤمن را از گناه بازمی‌دارد، بلکه همچون ماجرای حضرت یونس(ع)، سبب گشایش در سختی‌ها و رفع اندوه‌ها می‌شود.

ذکر یا کریم‌الصفح از فرازهای پرمفهوم دعای جوشن کبیر است که یادآور بخشندگی بی‌منت خداوند است؛ او که نه‌تنها می‌بخشد، بلکه چنان کریمانه از خطاها درمی‌گذرد که گویی هرگز آن لغزش وجود نداشته است.

ذکر استغفار یکی از مؤثرترین اذکار است که علاوه بر آمرزش گناهان، فواید فراوانی از جمله اجابت دعا، افزایش رزق و روزی، دفع بلاها، تسهیل ازدواج و درخشش نامه اعمال در آخرت را به دنبال دارد. روش‌های مختلفی برای خواندن این ذکر وجود دارد که بسته به حاجت و نیاز افراد انتخاب می‌شود.

ذکر و دعا بخش مهمی از سنت معنوی اسلامی است و «ذکر یا لطیف» نیز یکی از اذکار الهی است که برای آرامش دل، رهایی از سختی‌ها و جلب خیر و برآورده شدن حاجات توصیه شده است. با این حال، باید تأکید شود که ذکر و دعا جایگزین تلاش، تدبیر و اسباب طبیعی در زندگی نیست؛ بلکه مکملی روحانی برای تقویت ایمان و آرامش درونی است.

در مفاتیح‌الجنان از امام صادق(ع) نقل شده است که هر کس چهل صباح دعای عهد را بخواند، در شمار یاوران حضرت مهدی(عج) قرار خواهد گرفت. این دعا نماد تعهد، بیعت و اعلام وفاداری به امام زمان(عج) است.

هر انسانی در زندگی خود با مشکلات و گرفتاری‌هایی روبه‌رو می‌شود و به دنبال راهی برای رهایی از آن‌هاست. در تعالیم اسلام، دعا و توسل به خداوند متعال از طریق اذکار و آیات الهی از مهم‌ترین ابزارهای آرامش و گشایش است. در این گزارش، به برخی از دعاها و آیاتی می‌پردازیم که از سوی ائمه اطهار(ع) برای رفع بلا و گرفتاری توصیه شده‌اند.