درِ سیاست‌ها بر پاشنه قبل می چرخد

به گزارش سایت خبری پرسون، تغییری که برخی از افراد انتظار معجزه از آن را داشتند، اما با تغییر اندک قیمت دلار در روزهای نخست شروع به کار رئیس جدید بانک مرکزی و روی کار آمدن دلار نیمایی، باز هم قیمت ارز روند افزایش را از سر گرفت این درحالی است که کارشناسان معتقدند تغییر یک فرد در اقتصاد کشور بدون توجه به سیاست‌های خارجی و رویکردهای تاثیرگذار در وضعیت اقتصادی بدون نتیجه خواهد بود، هر چند بعضی از کارشناسان معتقدند تغییرات صورت گرفته توسط رئیس جدید بانک مرکزی در حقیقت تکرار چرخه ارز نیمایی دولت سابق و تبعات آتی آن خواهد بود که بانک مرکزی فارغ از سیاست‌های مستقل در تصمیم گیری را باز هم درگیر مشکلات پیش‌رو خواهد کرد هرچند شاید بتوان تا پایان سالجاری و مشاهده عملکرد فرزین بهتر به بررسی عملکرد او پرداخت.
ریشه مشکلات بازار ارز خارج از مرزهاست

مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی در این خصوص گفت: ریشه بی‌ثباتی‌های قیمتی و ارز و طلا فراتر از مشکلات داخلی کشور است و عوامل نوسان‌های عجیب بازار ارز و رکود اقتصادی را باید در در سیاست‌های خارجی کشور و فقدان دیپلماسی اقتصادی جست‌و جو کرد در حقیقت سیاست‌های بانک مرکزی در مشکلات داخلی در این عرصه چندان تاثیرگذار نیست و اینکه توقع داشته باشیم که با تغییر یک مهره وضعیت اقتصادی کشور بهبود یابد انتظار منطقی نیست. این کارشناس اضافه کرد: دامنه تغییرات رئیس بانک مرکزی با روی کار آمدن محمدرضا فرزین بیشتر از آنکه به واقع تاثیر‌گذار باشد، عاملی روانی بود که تغییراتی محدود و کوتاه مدت را باعث شد و در نتیجه می‌توان اینگونه ارزیابی کرد که سیاست‌گذاری‌های جدید رئیس کل جدید بانک مرکزی و نرخ دلار نیمایی وی فقط باعث تغییری کوتاه مدت و بازگشت مجدد بازار ارز به وضعیت پیشین شد. افقه معتقد است: ثبات اقتصادی کشوردر گرو ثبات کشور است و چنانچه در تعاملات با کشورهای دیگر و FATF و تحریم به نتیجه‌ای نرسیم همچنان در مدیریت اقتصادی شاهد مشکل خواهیم بود و شاخص‌های منفی مانند نرخ تورم، خروج سرمایه افزایش خواهد یافت از این رو تا زمان مثبت نشدن این شاخص‌ها فنر زیر قیمت ارز و طلا با کوچک‌ترین خبری آماده جهش است و بازار به ویژه در دو بخش ارز و طلا و به تبع آن در حوزه‌های دیگر روی آرامش نخواهد دید.

عدم استقلال بانک مرکزی

او توضیح داد: هیچ کدام از روسای بانک مرکزی تاکنون نتوانسته‌اند به‌طور مستقل عمل کنند که البته این هم ناشی از سیستم اقتصادی ایران و تمرکز بر درآمدهای نفتی و کسری بودجه‌های مستمر و ضرورت استقراض دولت از بانک مرکزی برای تامین هزینه‌های جاری است به عبارتی چنانچه بانک مرکزی قصد مستقل عمل کردن را داشته باشد و با بسیاری از سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های دولت مخالفت کند حتماً کشور با مشکل مواجه می‌شود اقتصاد کشور به صورت کامل مختل خواهد شد. از این رو باید گفت استقلال بانک مرکزی نیز تا زمانی که زیرساخت‌های اقتصادی کشور اصلاح نشود و بهبود نیابد امکان پذیر نیست. این کارشناس با اشاره به افزایش مجدد نرخ ارز گفت: با کاهش تاثیر روانی تغییر مدیرعامل بانک مرکزی به تدریج قیمت ارز هم مسیر افزایش خویش را در پیش گرفت و ناتوان از کنترل نقدینگی در وضعیت کنونی و بودجه سرگردان در هزینه‌ها و... غیر از این وضعیت دیگری در شرایط فعلی در این عرصه متصور نبود. عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: کنش‌های انفعالی بانک مرکزی در حال حاضر از مدیریت بازار ارز فاصله دارد و قیمت دلار و وضعیت نقدینگی جامعه باعث می‌شود تا همان روند پیشین یعنی کاهش قیمت دلار نیمایی و رانت و فسادهای دلار نیمایی که پیش از این وجود داشت تکرار شود.

تکرار فرآیند ارز نیمایی در اقتصاد بیمار

کامران ندری، کارشناس اقتصادی نیز معتقد است: فعلا تنها برنامه‌ای که از ایشان شنیدیم این است که نرخ ارز را در بازر نیما در سطح 28 هزار و 500 تومان تثبیت کنند. جز این برنامه دیگری اعلام نکردند که بشود نظر داد و البته هنوز هم زود است ولی اولین چیزی را که اعلام کردند به نظر نمی‌رسد که خیلی کارساز باشد. او ادامه داد: این برنامه خیلی شبیه همان ارز 4200 تومانی است که در دولت قبل اعلام شد و یا ارز 1224 تومانی که در دولت احمدی‌نژاد مطرح شد و هر دو هم با شکست مواجه شدند بنابراین برنامه اولیه آقای فرزین به نظر نمی‌رسد که چندان کارساز باشد. ولی همان طور که گفتم هنوز زود است که در باره برنامه‌های ایشان، نظر قطعی داد. ندری افزود: مشکلات ارزی ما به گونه‌ای نیست که بانک مرکزی به تنهایی بتواند از عهده مدیریت بازار ارز بربیاید. چون به هر حال این بازار تحت تاثیر اخبار مثبت و منفی در حوزه سیاست خارجی است و بسیار به میزان ذخایر بانک مرکزی و همچنین میزان خروج سرمایه از کشور بستگی دارد که خیلی از اینها از سوی بانک مرکزی قابل کنترل نیست اما شاید بشود سیاست‌هایی را اعمال کرد که تا حدودی مانع درست کند ولی نمی‌شود به‌طور کامل جلوی برخی اتفافات را گرفت. از طرف دیگر کنترل انتظارات تورمی در اقتصاد ایران بسیار کار سخت و دشواری است. این کارشناس اقتصادی افزود: اگر رئیس کل جدید بانک مرکزی گام‌های اولیه را حساب‌شده برندارد و نتواند اعتماد عمومی را نسبت به برنامه‌های خود جلب بکند طبیعتا در ادامه راه هم با مشکل مواجه خواهد شد. اما اگر آقای فرزین و تیمشان گام‌های اولیه را خیلی حساب‌شده بردارند قطعا می‌توانند از بدتر شدن اوضاع در بازار ارز بکاهند، یعنی می‌شود جلوی سرعت افزایش نرخ ارز را گرفت.
نباید انتظار معجزه داشت

او با تاکید بر اینکه مشکلات اقتصاد ایران صرفا راهکار اقتصادی ندارد بیان کرد: ما مشکلات و گرفتاری‌های خیلی زیادی در اقتصادمان داریم که خیلی از آنها به بانک مرکزی ارتباطی ندارد بنابراین خیلی نباید انتظاراتمان از آقای فرزین و تیمش زیاد باشد اما رئیس کل بانک مرکزی به عنوان یک‌اقتصاددان حتی اگر نتواند اوضاع را بهتر کند اما برخی اختیاراتی را دارد که مانع بدتر شدن وضعیت بازار ارز شود. این کارشناس اقتصادی معتقد است: برخی تصمیم‌گیری‌ها درباره ساختار رژیم ارزی، شناورکردن نرخ ارز، چند نرخی بودن از، میزان نرخ بهره و اضافه برداشت بانک‌ها از مسائلی است که رئیس کل بانک مرکزی می‌تواند با تصمیم‌گیری درست، نقش مهمی در کنترل اوضاع بازار ارز بر عهده بگیرد و نباید از رئیس کل جدید بانک مرکزی انتظار معجزه داشت، همان طور که اشاره کردم، اگر در ابتدای راه تصمیمات درستی اتخاذ شود احتمال اینکه بشود جلوی افزایش شدید نرخ ارز را گرفت وجود دارد اما باید فرصت داد تا سیاست‌های رئیس کل جدید مشخص‌تر شود. او معتقد است: شخصیت رؤسای بانک مرکزی می‌تواند در مدیریت اقتصاد تاثیرگذار باشد اما این موضوع در ایران زیاد تاثیرگذار نیست، زیرا اقتصاد ایران با مشکلات ساختاری زیادی مواجه است و عوامل متعددی چون تحریم‌ها، رشد بالای نقدینگی، مداخلات دستوری در قیمت‌گذاری، رشد پایین اقتصادی، نرخ تورم و انتظارات تومی بالا در نرخ ارز تاثیرگذار است. وجود عوامل موثر در افزایش نرخ ارز دلیل نمی‌شود که رئیس کل بانک مرکزی قدرت این را نداشته باشد که بازار را تا حدودی مدیریت کند و تغییر رئیس کل بانک مرکزی در این شرایط می‌تواند تا حدودی از شدت وخامت اوضاع کم کند اما نمی‌توانیم انتظار معجزه داشته باشیم. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: رئیس کل قوی می‌تواند مانع درخواست‌های غیراصولی و زیانباری که بر بانک‌ها اعمال می‌شود، شود و رئیس جدید بانک مرکزی شاید نتواند اوضاع را بهتر کند، اما امکان و اختیارات این را دارد که مانع وخیم شدن اوضاع در بازار ارز شود و از سرعت افزایش قیمت دلار کم کند. ندری با انتقاد از ساختار شورای پول و اعتبار گفت: ترکیب و ساختار تعیین شده برای شورای پول و اعتبار همواره با تصمیمات گرفته در این شورا، فشارهای زیادی بر بانک مرکزی وارد می‌کند و رئیس بانک مرکزی مقتدر می‌تواند از این فشارها کم کند.

منبع: آرمان ملی