همه چیز درباره «جشنواره موسیقی فجر»

به گزارش سایت خبری پرسون، جشنواره موسیقی فجر یکی از مهم‌ترین رویدادهای موسیقایی کشور طی سالهای اخیر بوده که اگرچه همواره به دلیل سلیقه‌های متعدد مدیریتی حاکم بر دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از فراز و فرودهای زیادی برخوردار بوده، اما بدون تردید یکی از خاستگاه‌های مهم تبلور موسیقی به ویژه «موسیقی جدی» در کشور به حساب می‌آید که بهمن ماه هر سال میزبان گروه‌ها و هنرمندان مختلفی از داخل و کشور بوده است.

چارچوبی به‌شدت دارای فراز و نشیب که در یک دوره‌ای به مثابه یک رویداد بسیار تاثیرگذار در جریان تولید، بازاریابی و فروش محصولات موسیقایی و حتی هدف‌گذاری روی سلیقه مخاطبان از خود نقش ایفا کرده و در دوره‌هایی هم به مثابه رویدادی بوده که فقط و فقط برای ارائه رزومه کاری مدیران پیش روی مخاطبان قرار گرفته است. مخاطبانی که گویی هیچ نقشی در مهم ترین رویداد موسیقایی کشور نداشته‌اند.

آنچه برگزاری جشنواره موسیقی فجر را نسبت به سایر رویدادهای موسیقایی کشور متمایز می‌کند، تعریف در ساختار این فستیوال ملی است که می‌تواند در همه وجوه موسیقایی آینه‌ای تمام‌نما از دستاوردهای فرهنگی هنری مدیریت فرهنگی کشور به ویژه در حوزه توجه به موسیقی جدی باشد. دستاوردهایی که در هر دوره‌ای متناسب با سلیقه‌های سیاسی و فرهنگی دولت ها دربرگیرنده وجوه متعددی بوده که می‌تواند در مقاطع مختلف مورد واکاوی و کنکاش قرار گیرد. شرایطی که به ویژه در سال های اخیر با ورود موسیقی پاپ به عنوان یکی از جریان های اصلی جشنواره موسیقی فجر، این رویداد ملی را دچار نوساناتی کرده که این مهم نیز در چارچوب خود قابل بررسی، نقد و انعکاس اظهار نظرهاست.

با تمام این‌ها اما به نظر می‌آید جشنواره موسیقی فجر به دلیل ساختار و هویتی که برایش تعریف شده همچنان به راه خود ادامه می‌دهد، راهی که اگرچه برای آن نظام نامه، شیوه نامه و کلید واژه هایی از این دست را طراحی و تدوین کرده‌اند، اما آنچنان که باید مورد وثوق دست‌اندرکاران دوره‌های بعدی اش قرار نگرفته و هرکدام راه و روش خود را برای اجرای این جشنواره مهم انتخاب کرده اند.

راه و روشی که به ویژه در این سال‌ها به دلیل حضور یکی دو هنرمند همیشه در صحنه و البته شوراهای سیاستگذاری یکنواخت که آن نیز جای نقد و بررسی دارد، در حال تجربه کردن فضای متفاوتی است که اگرچه نمی‌توان از حواشی خارج از سازمان حوزه موسیقی و مشکلاتش به راحتی عبور کرد، اما می‌تواند در این چارچوب با تغییر و تحولی اساسی در آنچه به عنوان جشنواره موسیقی فجر یاد می‌شود، سرنوشت موثرتری پیدا کرده و این رویداد پراهمیت و ملی را تبدیل به خاستگاهی برای تمامی سلیقه های موسیقایی کند.

درباره نحوه برگزاری جشنواره موسیقی فجر و البته فراز و نشیب هایی که در هر دوره مدیریتی از دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تجبه کرده در گزاره های رسانه ای متعددی می توان مطلب نوشت و درباره هرکدام به تجزیه و تحلیل پرداخت، اما آنچه در این روزها مورد توجه قرار گرفته است، نحوه برگزاری جشنواره موسیقی فجر در دوره سی و هشتم است که تا به امروز به غیر از چند خبر، آن هم در هفته‌های گذشته خروجی رسانه‌ای مشخصی نداشته است. چارچوبی که به طور حتم شرایط این ماه‌های جامعه که پر از اتفاقات و التهابات متعدد بوده، در مدیریت رسانه‌ای ماجرا بی تاثیر نبوده و این نحوه سیاست‌گذاری امری اجتناب‌ناپذیر است، اما نه به آن شکل و قالبی که هیچ شکل و شمایلی از این رویداد مهم موسیقی پیش روی مخاطبان قرار نگرفته باشد.

سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر در حالی برگزار می‌شود که تا به امروز هنوز از تاریخ دقیق برگزاری رویداد اطلاعات چندانی در دست نیست و پیگیری اهالی رسانه از این فرآیند نشان می‌دهد که دست‌اندرکاران این رویداد به دلیل آنچه از شرایط اجتماعی کشورمان به آن اشاره شد، آنچنان تمایلی به اطلاع‌رسانی در این زمینه ندارند و ترجیح می‌دهند تا چند روز مانده به جشنواره در این زمینه اطلاع‌رسانی کنند.

سیاستی که اکنون در حوزه جشنواره فیلم فجر نیز اتخاذ شده و ارسال قطره چکانی خبرها محور اصلی سیاست‌های رسانه‌ای جشنواره موسیقی فجر است. موضوعی قابل درک که می‌تواند در ابعاد مختلفی روی آن متمرکز کرد ولی نه به این مقدار که هیچ اطلاعی درباره نحوه برگزاری رویداد پیش روی مخاطبان قرار نگیرد.

به نظر می‌آید در این دوره هم انجمن موسیقی ایران با مدیریت امیرعباس ستایشگر مجری اصلی سیاست‌های سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر باشد. مجموعه‌ای بسیار مهم که مدیر جوانش از موثرترین و نزدیک ترین افراد به محمد اله یاری مدیر دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که گویا نقش مهمی حتی در حوزه سیاست های دفتر موسیقی دارد و با توجه به پیشینه‌ای که در کارنامه فعالیت‌های او چه به‌عنوان ناشر، چه به‌عنوان هنرمند و چه به‌عنوان مدیر دیده می‌شود اکنون مرد شماره یک جشنواره موسیقی فجری است که در مقاطعی مخالفش و در مقاطعی موافقش بوده است. چارچوبی که با توجه به شرایط فعلی جامعه که در شرایط عادی قرار ندارد کار او را در کنار محمد اله یاری مدیر دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بهزاد عبدی به‌عنوان دبیر هنری جشنواره سخت می‌کند.

دشواری‌هایی که فعلا خروجی مشخص رسانه‌ای از آن چه در ساختمان جدید انجمن موسیقی ایران و چه از مجموعه دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سیر می‌کند، بیرون نیامده اما هرچه هست دربرگیرنده شرایطی است که می‌بایست هرچه زودتر با اهالی رسانه به صورتی روشنگرانه تبیین شود، آن گونه که این سیاست، کم و بیش در حوزه تئاتر و هنرهای تجسمی و کمی کمتر در حوزه سینما دیده می‌شود و می‌تواند در حوزه موسیقی نیز مورد توجه قرار گیرد. به نظر می‌آید بر اساس همین شرایط موجود در این دوره از جشنواره شاهد تغییر و تحولاتی هستیم که طبیعتا مهم ترین آن به برگزاری یا عدم برگزاری بخش موسیقی پاپ به‌عنوان پرتماشاگرترین بخش جشنواره موسیقی فجر باز می‌گردد که نظر به تعطیلی کامل کنسرت‌ها در ماه‌های گذشته آیا شاهد اتفاق موثری در این زمینه خواهیم بود یا نه؟

به نظر می‌آید بر اساس همین شرایط موجود در این دوره از جشنواره شاهد تغییر و تحولاتی هستیم که طبیعتا مهم ترین آن به برگزاری یا عدم برگزاری بخش موسیقی پاپ به عنوان پرتماشاگرترین بخش جشنواره موسیقی فجر باز می گرددبه هرحال سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر قرار است به دبیری بهزاد عبدی توسط دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شود. رویدادی که به نظر می‌آید در این دوره با توجه به شرایط فعلی جامعه دربر گیرنده ملاحظاتی است که قطعا آن را با رویدادهای پیشین جشنواره موسیقی فجر متمایز می‌کند. البته ذکر این نکته هم خالی از لطف نیست که نام بهزاد عبدی به‌عنوان یکی از بهترین و کارآمدترین آهنگسازان کشورمان که طی سال‌های گذشته با سلیقه‌های فکری و هنری متفاوت و متنوعی همکاری داشته می‌تواند یکی از وجوه مثبت جشنواره ای باشد که طی سال های اخیر از ناحیه انتخاب دبیر دچار آسیب های فراوانی شد.

به طور حتم پیشینه هنری بهزاد عبدی و ارتباطات موثر و گسترده او در حوزه‌های داخلی و خارجی می‌تواند یکی از بهترین فرصت‌ها برای رویدادی باشد که در دوره پیش روی مسیر سخت و دشواری را دارد. اما کلیدواژه‌ای به نام بهزاد عبدی می‌تواند بسیاری از مشکلات و مصائب را از سر راه بردارد. چرا که او در این سال‌ها نشان داده که اصلا اهل جنجال‌های بیهوده رسانه‌ای نیست و همواره تلاش کرده تا در مسیر هنری مبتنی‌بر اعتقادات قلبی است فعالیت داشته باشد. فعالیت‌هایی که ارزشمندی‌ها و کیفیت‌هایش می تواند عنصر قابل اتکایی در نحوه انتخاب آثاری باشد که در معرض گوش شنیداری مخاطبان قرار می گیرد.

جشنواره موسیقی فجر در دوره سی‌وهشتم یکی از دشوارترین مقاطع مدیریتی در برگزاری رویدادی ملی است که به واسطه سیاستگزاری‌ها و برنامه ریزی هایی که در این زمینه انجام می‌گیرد، می‌تواند تبدیل به بهترین فرصت برای بهره‌مندی از تمامی گونه های موسیقایی باشد. گونه هایی که در دوره‌های پیشین جشنواره به حاشیه رانده شده بود. اما این بار می‌تواند با یک سیاستگزاری درست مبتنی‌بر فعالیت‌های جاری موسیقی کشور شرایط جدیدی برای احیا داشته باشد.

یکی از این گونه‌های مهم و موثر که می‌تواند به‌عنوان یکی از فرصت‌های طلایی جشنواره موسیقی فجر امسال به حساب آید، گونه «سرود» است که اکنون به واسطه رویدادهای موثری که در این زمینه طی ماه های گذشته صورت گرفته می‌تواند تبدیل به دستاوردی مهم و پر مخاطب برای جشنواره موسیقی فجر شود. دستاوردی که در این ماه‌ها نشان داده دربرگیرنده چه ظرفیت‌های محتوایی در حوزه‌های اجتماعی است و می‌تواند این بار به‌عنوان یکی از مهم ترین بخش‌های جشنواره برای مخاطبان معرفی شود.

حرکت روی این مسیر قطعا امری اجتناب‌ناپذیر است که همه می‌دانیم کار دست‌اندرکاران ستاد اجرایی را هم بسیار سخت کرده و می‌تواند به مثابه عبور از پیچ خطرناکی باشد که گذر سلامت از آن، مشتمل بر رعایت نکات متعددی است که کار همه را سخت می‌کند. در این مجال توجه به سیاست‌های اصلی یک رویداد ملی مانند جشنواره موسیقی فجر دیگر در این چارچوب از دیگر نکات مهمی است که می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. موضوعی که باید دید دست‌اندرکاران جشنواره در حوزه موسیقی ملی، موسیقی نواحی، موسیقی کلاسیک، موسیقی تلفیقی، موسیقی ملل، موسیقی پاپ و سایر گونه های موسیقایی چه دستاوردهایی را برای مخاطبان تدارک دیده اند.

با توجه به پیش‌بینی که می‌توان از «فقدان» یا «کمرنگ» بودن موسیقی پاپ در این دوره از جشنواره داشت، اکنون یک فرصت طلایی در اختیار دست‌اندرکاران جشنواره وجود دارد که بتوانند بر همین مبنا فرصت بیشتری را هم برای ارائه گونه‌های جدی موسیقی به ویژه درحوزه موسیقی کلاسیک ایرانی، موسیقی ملی و گونه‌هایی از این دست را فراهم کنند.

اساسا این سیاست اصلی جشنواره موسیقی فجر از همان ابتدا بود که توجه به چنین گونه‌هایی بیشتر از گونه‌های دیگر مورد نظر باشد. آنچنان که بتواند چنین گرایشی مسیر اصلی فعالیت‌های موسیقایی در کشور را تشکیل دهد. شرایطی که قطعا منکر حضور موسیقی سرگرم‌کننده نیست اما به طور حتم می بایست مشتمل بر هموار کردن مسیری باشد که به معنا و مفهوم واقعی کلمه دربرگیرنده پیشینه فرهنگ و هنر سرزمین ایران داشته باشد.

به هر ترتیب این روزها محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتگوهای متعدد رسانه‌ای که داشته از برگزاری با قدرت جشنواره های فجر سخن گفته و اظهار کرده است: بر اساس برنامه‌ریزی های انجام گرفته ساختار جشنواره‌ها در همه بخش‌ها به صورت کامل برگزار خواهد شد. این در حالی است که ما در حوزه برگزاری جشنواره‌های هنری طی روزهای کرونایی تجربه‌های بسیار گرانبهایی داشتیم که کار را برای ما آسان می‌کند ولی به هر حال امیدواریم اتفاق خاصی در حوزه کرونا نیفتد و ما بتوانیم از همه ظرفیت‌های مردمی برای برگزاری جشنواره‌ها استفاده کنیم.

رئیس شورای عالی هنر در پاسخ به پرسشی در زمینه سرود و توجه وزارت ارشاد در این زمینه طی برگزاری جشنواره موسیقی فجر تاکید کرده است: ما سرود را یکی از قالب‌های مناسب هنری می‌دانیم که متأسفانه در یکی، دو دهه افت کرد اما در سال‌های اخیر شاهد رشد روزافزون آن هستیم. بر همین مبنا در جشنواره موسیقی فجر پیش رو بخش ویژه ای را به سرود اختصاص داده‌ایم و امیدواریم این سیاست بتواند در ترویج فرهنگ سرود و سرودخوانی نقش مؤثری ایفا کند.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود تاکید کرد: در ماه‌های پیش رو وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۷ جشنواره مختلف و مهم را پیش رو دارد که تمامی کارها بر اساس جدول زمان بندی شده در حال پیگیری و برنامه‌ریزی است و ما در این زمینه هیچ مشکلی نداریم و پیش بینی می‌کنیم این رویدادهای مهم و ملی در بهترین شرایط ممکن برگزار شود. البته تا آنجا که از ستادهای مختلف جشنواره‌ها و همکارانم در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اطلاع کسب کردم در بسیاری از بخش‌ها شاهد افزایش کمی آثار هستیم و بررسی‌های اولیه نشان از سطح قابل قبول آثار دارد. این در حالی است که ما در بخش بین الملل نیز شاهد توفیقاتی هستیم که طی روزهای پیش رو اطلاعات کامل‌تری از این اقدامات اطلاع رسانی خواهد شد.

البته آنچه فعلا از خروجی ستاد برگزاری سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر در رسانه ها منتشر شده اینکه از شهریور ماه سال جاری محمود سالاری معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و رییس شورای سیاستگذاری سی‌وهشتمین جشنواره موسیقی فجر، در احکامی نادر مشایخی، سیدمحمد میرزمانی، بهزاد عبدی، حمیدرضا اردلان، محمدعلی مرآتی و محمد اله‌یاری فومنی (مدیرکل دفتر موسیقی) را به عنوان اعضای شورای سیاستگذاری این دوره از جشنواره موسیقی فجر منصوب کرده است.

شورای سیاستگذاری جشنواره هم گویا وظیفه انتخاب دبیر و طراحی چهارچوب‌های اصلی جشنواره را بر عهده داشته که در این راستا اول آبان ماه امسال خبری بر این مبنا منتشر شد که این شورا طی ۲ جلسه به ارزیابی بخش‌های مختلف جشنواره‌ در چند دوره اخیر پرداخته و با بررسی گزینه‌های موجود برای دبیری سی‌ و هشتمین جشنواره موسیقی فجر از بهزاد عبدی برای مسئولیت دبیری این‌ دوره دعوت کرد است.

عبارت «دعوت از هنرمند برای پذیرش دبیری جشنواره موسیقی فجر» یکی از معدود دفعاتی بود که تاکنون از سوی ستاد برگزاری یک رویداد ملی همچون جشنواره موسیقی فجر مطرح می‌شد. البته به نظر می‌آید اساس برگزاری رویدادهای ملی در حوزه موسیقی به ویژه چشنواره موسیقی فجر به شکلی است که ابتدا شورای سیاستگذاری یا انتخاب دبیر، در ابتدا و بدون انعکاس رسانه‌ای تصمیمات‌شان، نفرات مورد نظر خود برای احراز پست دبیری را انتخاب و پس از انجام بررسی‌ها و کارشناسی‌های لازم در این زمینه گزینه نهایی را به صورت رسمی به رسانه ها معرفی می کنند. شرایطی که به نظر می آید در این دوره از جشنواره در قالب دیگری برنامه ریزی شده بود.

به هرترتیب در همین خبر بود که فراخوان بخش رقابتی سی‌ و هشتمین جشنواره موسیقی فجر به‌صورت باکلام و بی‌کلام در بخش‌های موسیقی (دستگاهی، نواحی، کلاسیک غربی، تلفیقی، پاپ، معاصر و ارکسترال ایران، کودک) و ناشر برگزیده، بهترین کتاب موسیقی، جایزه ایده و اجراهای نو در حوزه صدا و موسیقی و جایزه ویژه گروه‌نوازی منتشر شد.

فراخوان بخش رقابتی سی‌و هشتمین جشنواره موسیقی فجر براساس آیین‌نامه جشنواره با هدف معرفی و قدردانی از آثار برگزیده اهالی موسیقی ایران، اعتلای هنر موسیقی و ارتقای سلیقه شنیداری مخاطبان، صیانت از هویت ملی مبتنی بر آموزه‌های آیینی و ایرانی، تقویت و حمایت از هنر خلاق و هم‌چنین شناسایی، تبیین چهارچوب‌ها و استانداردهای کیفی گونه‌های مختلف موسیقی تهیه و تنظیم شده بود.

باتوجه به برگزاری جلسات کارشناسی متعدد در کنار جلسات شورای سیاست‌گذاری، جایزه ویژه گروه‌نوازی و بهترین کتاب موسیقی در زیرمجموعه‌های مختلف نیز در این دوره پیش بینی شده است که متقاضیان با مراجعه به متن فراخوان می توانستند از جزییات آن مطلع شوند.

در این راستا صاحبان آثار از تاریخ ۱۴ آبان ماه می‌توانستند آلبوم‌های صوتی و کتاب‌های موسیقی که دارای مجوز از دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادهای رسمی بوده را در جشنواره شرکت دهند. البته در راستای فراخوان بخش غیر رقابتی سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر هم گروه‌ها و هنرمندان فعال در عرصه اجرای صحنه‌ای از ۱۴ آبان تا ۱۷ دیماه امسال فرصت داشتند بر اساس شرایط جشنواره در سایت ثبت نام یا به‌صورت حضوری آثار خود را به دبیرخانه جشنواره ارائه کنند.

بعد از اعلام فراخوان بود که جدیدترین جلسه شورای هنر کشور روز دوشنبه ۲۸ آذرماه به ریاست محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل و در آن آخرین وضعیت جشنواره‌های تئاتر، موسیقی و تجسمی فجر در محل وزارتخانه مورد بحث قرار گرفت.

در این جلسه محمود سالاری معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن ارائه گزارشی از آخرین وضعیت برپایی جشنواره‌های تئاتر، موسیقی و تجسمی فجر به اهتمام مسئولان، عوامل و اعضای شورای سیاستگذاری این رویدادهای ملی به برپایی هرچه باشکوه‌تر آن تاکید کرد.

محمد خزاعی، رییس سازمان سینمایی، محمود سالاری معاون امور هنری وزارت فرهنگ، سیدمحمد هاشمی معاون حقوقی و امور استان‌های وزارت فرهنگ، عبدالحسین کلانتری معاون فرهنگی وزیر علوم تحقیقات و فناوری، اصغر باقرزاده معاون پرورشی وزیر آموزش و پرورش، محمدرضا جعفری جلوه مشاور رییس سازمان صداوسیما، بهمن نامور مطلق رییس فرهنگستان هنر، محمدمهدی دادمان رئیس حوزه هنری، کبری خزعلی رییس شورای فرهنگی زنان، محمدرضا حسنایی رییس دانشگاه هنر، محمدحسین ساعی و ابراهیم سوزنچی از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، محمدعلی رجبی دوانی پیشکسوت هنرمند هنرهای تجسمی و حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی حاضرین در این جلسه بودند.

به هرترتیب آنچه روایت شد شمایل رسانه‌ای شده از برگزاری سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر بود که طی روزهای گذشته در اختیار رسانه‌ها گذاشته شده است. موضوعی که به نظر می‌آید تنها به این گونه فعالیت‌ها ختم نشده است و دست اندرکاران یکی از مهم ترین رویدادهای موسیقایی در کشورمان برنامه‌های دیگری برای هرچه بهتر برگزار شدن آن دارند.

شاید این رویداد بتواند فرصت بسیار مناسبی برای پر رنگ شدن گونه ای از موسیقی باشد که طی سال های گذشته به دلیل تسلط تمام و کمال موسیقی پاپ در اغلب ادوار جشنواره فرصتی برای عرض اندام و قدرت نمایی نداشتند.

منبع: مهر