به گزارش سایت خبری پرسون، استفاده از داروهای اعتیادآور در نوجوانان یک نگرانی فزاینده است. نوجوانی مرحله‌ای از زندگی بین کودکی و بزرگسالی است. این مرحله از نظر تکاملی به دوره‌های مختلفی تقسیم می‌شود. در انسان، نوجوانی به سه دوره اولیه یعنی حدود ۱۰ تا ۱۴ سالگی، دوره میانی یعنی ۱۵ تا ۱۷ سالگی و دوره انتهایی یا شروع بزرگسالی یعنی ۱۸ تا ۲۵ سالگی تقسیم می‌شود و در هر دوره، تغییرات فیزیکی، رفتاری و هورمونی مشخصی روی می‌دهد. در طول دهه گذشته، بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که نوجوانی یک مرحله حساس و حیاتی برای تکامل و بلوغ مغز است. به دلیل عدم بلوغ کافی سیستم عصبی مرکزی در این دوره، مغز نوجوان به میزان زیادی به مصرف حاد و مزمن داروها ازجمله اوپیوئید، کوکایین، نیکوتین، کانابینوئید و الکل آسیب‌پذیر است.
به گفته متخصصان، تغییرات رفتاری در طول دوره نوجوانی به‌صورت موازی با تکامل مدارهای مغزی اتفاق می‌افتند. به‌عنوان مثال، در طی دوره نوجوانی، حجم ماده خاکستری کاهش می‌یابد و ارتباطات نورونی اضافی در طول نوجوانی از بین می‌روند. این تغییرات به ترتیب با افزایش ظرفیت شناختی و کاهش تراکم سیناپسی همراه هستند. اما برخلاف آن، ماده سفید مغزی در نوجوانی با میلینه شدن ساختارهای داخل قشری افزایش می‌یابد. مطالعات نشان داده‌اند که افزایش ماده سفید با تقویت ارتباط بین نیمکره‌های مغزی، کنترل مهاری، حافظه کاری و هوش مرتبط است. تکامل ساختاری در نواحی زیر قشری مغز نیز در طول نوجوانی اتفاق می‌افتد.
اهمیت این موضوعات باعث شده گروهی از محققان کشورمان از دانشگاه تربیت مدرس در رابطه با مصرف داروهای مخدر در دوره حساس نوجوانی و تأثیرات بین نسلی چنین اتفاقی، یک پژوهش مروری را انجام دهند. در این تحقیق اثرات سوءمصرف داروها در دوره نوجوانی و تأثیر آن بر رفتار و جنبه‌های شناختی فرزندان حاصل از آنان بررسی شده است.
بر اساس این پژوهش، نوجوانان اصولاً کمتر از بزرگسالان احساس لذت و خوشحالی می‌کنند و در مقابل، به محرک‌های استرس‌زا پاسخ بیشتری نشان می‌دهند. همین موضوع، سبب گرایش آن‌ها به سمت مواد مخدر می‌شود.
به گفته حسین عزیزی، پژوهشگر گروه فیزیولوژی دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس و همکارانش، «نوجوانی یک دوره حساس و حیاتی برای تکامل و بلوغ مغز است و به همین دلیل، مغز نوجوان به میزان زیادی نسبت به داروهای با مصرف حاد و مزمن آسیب‌پذیر است. با توجه به این‌که گیرنده‌های مواد مخدر در سلول‌های جنسی نیز وجود دارند، این آسیب‌ها می‌توانند از طریق مکانیسم‌های اپی ژنتیک به نسل بعد هم انتقال یابند».
آن‌ها می‌افزایند: «بررسی تحقیقات مختلف بر روی حیوانات آزمایشگاهی و همچنین انسان‌ها نشان داده است که در معرض مواد مخدر بودن والدین در نوجوانی، سبب اختلالات رفتاری و شناختی در فرزندان می‌شود. گرچه نیاز به تحقیقات بیشتری برای درمان‌های پزشکی چنین اختلالاتی در زاده‌ها حس می‌شود».
در این تحقیق اشاره شده است که در مطالعات آینده در این خصوص، لازم است مدل‌هایی با هدف بررسی مکانیسم‌های سلولی و مولکولی در زاده‌ها طراحی شود. این مدل‌ها، برای یافتن درمان‌های جدید که به‌طور مستقیم و مؤثر، مغز فرزند را هدف قرار می‌دهند، ضروری بوده و سبب جلوگیری یا معکوس کردن تغییرات طولانی‌مدت در عملکرد مغز آن‌ها می‌شوند.
از تحقیق فوق، یک مقاله علمی مروری تهیه شده که در «مجله فیزیولوژی و فارماکولوژی ایران» وابسته به انجمنی با همین نام منتشر شده است.
منبع: ایسنا
