به گزارش سایت خبری پرسون، صنعت توریسم به شرایط سابق بازگشته و مرزهای ایران بر روی گردشگران خــارجی باز شده است. با وجــود همه اصلاحات یا وعده‌هایی که وزیر میراث فرهنگی و گردشگـــری ارائه داده، بازهم شاهـــد آن هستیم که مسافران کشور عراق بیشتر به آمدن به ایران تمایــل نشان می‌دهند. این در حالـــی است که بعد از پشت سر گـــذاشتن یک بحران بی‌‌سابقه در بــازار گردشگری، انتظار می‌‌رفت که در جهت جبران خسارت‌‌ها و بهبود این صنعت، اقدامات گسترده‌‌ای در این زمینه صورت گیرد، چرا که بنا بر شعار امسال سازمان جهانی گردشگری، توریسم مسیری در جهت «رشد فراگیر در اقتصاد یک کشور» به‌‌شمار می‌‌رود.
اماتوسعه گردشگری در اولویت آخر متولی این بخش قرار گرفته است. طبق آماری که شورای جهانی سفر و گردشگری اعلام کرده در سال 2021 با ورود گردشگران به ایران 2/5 میلیارد دلار ارز نصیب کشور ما شده است و این آمار در مقابل سودهای کشور همسایه مانند ترکیه رقمی ناچیزی به حساب می‌آید و در این سال کشور ترکیه درآمد 24 میلیارد دلاری داشته است. این رقم چهار برابری در شرایطی مطرح می‌شود که به دلیل جاذبه‌های گردشگری، ترکیه به غیر از رستوران‌ها و هتل‌های شیک و البته سواحل مدیترانه، جاذبه گردشگری دیگری ندارد و در مقابل ایران که جزو 10 کشور اول دنیا در جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی است، اصلا به حساب می‌آید. همچنین میزان سود کشور امارات از این صنعت سبز، بیشتر از درآمد نفت ایران است. زمانی‌که آمار سفر گردشگران به ایران را مرور می‌کنیم، شاهد هستیم که ایران به یک «تحریم خارجی» و یک «خود تحریمی» روبه‌رو است.
در حالی که طی سال 2020 صنعت گردشگری ایران با رشد منفی 45 درصدی مواجه شده بود و ارزش آن به 144 هزار میلیارد تومان کاهش یافته بود در سال 2021 این صنعت در ایران رشد مثبت 40 درصدی را تجربه کرد و ارزش آن به 202 هزار میلیارد تومان افزایش یافت. سهم گردشگری از کل اقتصاد ایران در سال 2020 بالغ بر 3. 1 درصد بوده که این رقم در سال 2021 به 4. 1 درصد افزایش یافته است. در سال 2021 هزینه کرد گردشگران داخلی ایران 48. 9 درصد رشد داشته و به 139 هزار و 772 میلیارد تومان رسیده است.
عراقی‌ها بیشتر به ایران می‌آیند
بر اساس گزارش این سازمان، از گردشگران خارجی که طی سال 2021 وارد ایران شده‌اند بیش از همه عراقی بوده‌اند. به عبارت دیگر 34 درصد گردشگران خارجی ورودی به ایران در این سال عراقی بوده‌اند. درحالی که ترکیه یکی از مقاصد مهم گردشگری ایرانیان است در سال 2021 ترک‌ها نیز اقبال خوبی به ایران داشته و گردشگران ترکیه‌ای پس از عراق در رتبه دوم گردشگران خارجی ورودی به ایران قرار داشته‌اند. از کل گردشگران خارجی ورودی به ایران در سال 2021 بالغ بر 15 درصد آنها ترکیه‌ای بوده‌اند. در سال پیش از آن سهم گردشگران ترکیه‌ای از کل گردشگران ورودی به ایران 9 درصد بود. گردشگران پاکستانی با 10 درصد، جمهوری آذربایجان با 9 درصد و کویت با 2 درصد به ترتیب در رتبه‌های سوم تا پنجم از این نظر قرار داشته‌اند. سایر کشورها سهم 29 درصدی از کل گردشگران ورودی به ایران در سال 2021 داشته‌اند.
چالش‌‌های بازار توریسم ایران
با وجود اینکه جهان، توریسم را ابزاری در جهت «رشد فراگیر» در همه ابعاد اقتصادی و اجتماعی در نظر گرفته و تمرکز خود را بر تقویت اقتصاد جهان از محل بهبود صنعت گردشگری در دنیای پساکرونا گذاشته است، در ایران، شاهد حذف تدریجی گردشگری در خانوارها هستیم.
گردشگری که قرار بود به عنوان یک منبع درآمدزا و ارزآور جایگزین درآمدهای نفتی شود و اقتصاد ایران را از تک‌محصولی بودن جدا کند، امروز در زمره کم‌‌اهمیت‌‌ترین صنایع در سیاستگذاری‌‌ها درنظر گرفته می‌شود و حتی از متولی گردشگری نیز در جهت حفظ این بازار مهم اقتصادی، تلاشی جدی دیده نمی‌شود. گردشگری به عنوان یک بخش مهم اقتصادی کشور، می‌تواند حداقل 7 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را به خود اختصاص دهد و یک منبع اصلی درآمدزایی و ارزآوری و در عین حال اشتغال‌زایی باشد. با وجود اهمیت این بخش به‌‌ویژه در دوران کنونی که به دلیل بحران ناشی از کرونا در بدترین و حساس‌‌ترین وضعیت ممکن قرار گرفته، اما شاهد از دست رفتن جایگاه گردشگری نه تنها در اقتصاد و سیاستگذاری‌‌های کلان، بلکه حتی در سبد خانوارها هستیم.
اگرچه پس از دو سال و نیم توقف سفرهای داخلی به دلیل محدودیت‌‌ها و ممنوعیت‌‌های سفر بین استانی، از پاییز سال گذشته سفرها مجددا بازگشایی شده و در تعطیلات مناسبتی عید نوروز و عید فطر به اوج خود رسیده و بسیاری از آمارها حاکی از بازگشت سفرها به دوران پیش از کرونا است اما چند نکته حائز اهمیت است. نخست آنکه دلیل مهم بازگشایی سفرها، واکسیناسیون عمومی و کاهش ابتلا و شدت مرگ و میر ناشی از کرونا بوده و این موضوع نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان رخ داده است و پس از دو سال، دیگر زمان آن رسیده بود تا بازگشایی‌‌ها و بهبودی در گردشگری اتفاق بیفتد.
در این زمینه باید گفت که طی دو سال گذشته، کشورها با بستن مرزهای بین‌المللی خود، تنها شرایط ورود گردشگران خارجی را محدود کرده بودند، اما به‌منظور حفاظت از بازار گردشگری، تمرکز خود را بر بهبود و توسعه گردشگری داخلی قرار دادند و در این زمینه حتی به رشد دست یافتند.
این در حالی است که ایران، حتی به سفرهای داخلی نیز توجه چندانی نکرد. نکته مهم دیگری که باید به آن توجه داشت اینکه، در حالی که تنها در ایام مناسبتی در طول سال امکان سفر وجود دارد، با هجوم ناگهانی مسافران مواجه می‌‌شویم که این هجمه، تاثیر مستقیمی در ترافیک‌‌های طولانی، کیفیت پایین خدمات، گران‌شدن محصولات و کمبود امکانات و اقامتگاه دارد. اگرچه این مشکل در طول سالیان گذشته وجود داشته، اما پس از برداشته شدن محدودیت‌‌ها و ممنوعیت‌‌های سفر داخلی، آنهم پس از وقفه دوساله، این تراکم سفرها افزایش یافته و به بی‌نظمی‌‌ها، کمبودها و ترافیک دامن زده است.
در عید نوروز، افزایش بیش از حد مسافران در جنوب کشور به‌‌ویژه در دو جزیره قشم و هرمز، مشکلات ساختاری بسیاری را به وجود آورد که نشان داد زیربناهای گردشگری فراهم نیست .
گردشگران جام جهانی با توریستهای دیگر فرق دارند
نکته مهم دیگر در این زمینه، جای گرفتن کشورهای چین و روسیه در زمره اولویت جذب گردشگران به ایران است و بیشترین میزان هزینه در حوزه تبلیغات و بازاریابی در این دو کشور صورت می‌گیرد. این در حالی است که دولت روسیه رسما اعلام کرد سفر به ایران، با ذائقه گردشگران روسی متفاوت است، از این رو این کشور مقصد منتخب توریستهای روسی نخواهد بود. در واقع به این موضوع اشاره کرده که سرمایه‌گذاری در این کشور در امر جذب گردشگر احتمالا با شکست مواجه خواهد شد و بهتر است در کشورهایی که احتمال جذب گردشگر وجود دارد، هزینه شود.
در این میان عزت ا... ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی و گردشگری روز گذشته در خصوص اقدامات وزارت گردشگری برای جام جهانی و شایعاتی که درباره شیوه متفاوت حضور آنها در ایران منتشر شده گفت: «گردشگران جوانی که برای جام جهانی می‌آیند با توریستهای دیگر فرق دارند، ما کار خودمان را انجام می‌دهیم و حداقل ظرفیت‌ها را فراهم می‌کنیم، تجربه جدیدی است اما اینکه می‌گویند ما از حداقل‌های فرهنگی خود عبور می‌کنیم کذب محض است، دیدم در فضای مجازی گفته‌اند با روس‌ها توافق شده که توریستهای روس حجاب نداشته باشند یا مشروب سرو شود که صحت ندارد.»
در این میان چین نیز، با توجه به اینکه این کشور بیش از دو سال، تمام مرزهای خود را برای ورود و خروج گردشگر بسته و حتی پیش‌‌بینی خود دولت چین بازگشت در سال‌های 2024 و پس از آن است، انتخاب این کشور به عنوان کشور هدف جذب گردشگر در این شرایط بحرانی، تصمیمی غیرحرفه‌‌ای خواهد بود.
زمانی‌که جهان هیچ سناریویی درباره گردشگران چینی در آینده ندارد و معتقد است که آینده پساکرونا کاملا متفاوت از پیش از همه‌‌گیری است و احتمالا شکل گردشگران و سبک گردشگری تغییر خواهد کرد، ادامه سیاستگذاری‌‌ها همانند سال‌های پیش از کرونا در زمانی که صنعت گردشگری در یک‌قدمی فروپاشی قرار دارد دلیلی جز ناآگاه بودن و نداشتن درک درست از شرایط ندارد.