به گزارش سایت خبری پرسون، در جنوب غــرب پایتخــت گزارش حفره های بزرگی وجود دارد که اگر کسی از باال به آنها نگاه کند، تصور می کند دره های عمیق طبیعی هســتند، اما این حفره ها در نتیجه 50سال برداشت شن و ماســه ارزان از خاک تهران به وجــود آمده انــد؛ حفر ه هایی بــا بیش از 100متر عمق و آنقدر وسیع که تنها لغزش خاک به درون یکی از آنها، جنوب غرب شهر را به لرزه می اندازد؛ حفره هایی با ظرفیت هزاران مترمکعب آب که اگر مسیر رودخانه کن در نزدیکی آنها اندکی جابه جا شود، تبدیل به دریاچه هایی ناخواسته می شوند. هرکس که از نزدیک این معادن متروکه را ببیند، قطعا هراس به دلش می افتد که ممکن است روزی گرفتار حادثه ای شــویم که این شن چاله ها ایجــاد کرده انــد.
در این بیــن، حمیدرضا صارمــی، معــاون شهرســازی و معماری شهرداری تهران از ساماندهی و اجرای طرح توسعه شهری این محدوده با وسعت بیش از 400هکتار خبر می دهد. 5سال برداشت ماسه تاریخچه برداشت شن و ماسه از زمین های اطراف تهران مخصوصا در جنوب غرب شاید به نیم قرن قبل برســد. اکنــون نیز معادن شن و ماسه زیادی در محدوده شهر قدس، شهریار و مالرد قرار دارد. اما برداشت رسمی و قانونی از شن چاله هایی که اکنون در منطقه 18شهرداری تهران قرار گرفته اند با عنوان »معدن« از سال 1347شروع شد. برداشت با ماشــین آالت خاکبرداری هر سال سطح زمین را بیشــتر پایین برد؛ تــا جایی که از همه معیارهــای قانونی و مهندســی عبور کرد. در دهه 80ماهانــه نزدیک 10میلیون تن شن و ماسه ســاختمانی در تهران تولید می شد که بخش اصلی آن را از معادن حاشیه شــهر اســتخراج می کردند، اما چند سالی می شــود که با تجهیزات جدیــد می توان بخشی از این شــن و ماســه ها را از طریق بازیافت نخاله های ســاختمانی تامین کرد. ماشــین آالت صنعتی حتی با فناوری های ساده هم می توانند نخاله های ساختمانی را در ابعاد مختلف خرد و به بازار عرضه کنند، اما تا وقتی که برداشت از خاک بسیار ارزان و بدون محدودیت محیط زیســتی باشــد، ماسه به دست آمده از نخاله ها مشتری زیادی ندارد.مشــکل دیگری که به واسطه فعالیت عمیق معادن شن و ماسه یا بستر خشک شان به وجود می آید، ایجاد گردوغبار است.
با این حساب در پی جریان غالب باد غرب به شرق توســعه شــهری، گردوغبار معادن حتی تا میانه های شهر هم می رسد و بر آلودگی ناشی از سوخت های فســیلی می افزاید؛ بنابراین سطح اراضی که این معادن در آنها قرار دارد و به بیش از 400هکتار می رســد، می تواند مخزنی برای تولید گردوغبار باشد. به همین خاطردر سال 94کمیســیون ماده 5رأی به تغییر کاربری این معادن داد تا شهرداری این زمین ها را تملک کند و تغییر کاربری دهد؛ چراکه افزایش ریزگرد ها باعث جلب توجه به موضوع شن چاله ها شده بود. بر این اساس، شرکتی با نام تاکا )توسعه اراضی کن ایرانیان( طرحی را برای اســتفاده های جدید از این شن چاله ها مطرح کرد، اما معادن همچنان به کار خود ادامه می دادنــد و بعدها پس از توقف فعالیت معادن، شرکت نیز منحل شد تا کار ساماندهی و اجرای طرح تفرجگاهی در اراضی شــان، بدون تکلیف بماند.
به هر ترتیب 5ســال قبل و پــس از پیگیری های فراوان رسانه ها، فعالیت معادن شن و ماسه در منطقه 18با دستور قضایی ممنوع شد و تنها برخی اقدامات محدود مانند خارج کردن شن و ماسه هایی که قبال برداشت شده بودند، انجام می گرفت که آن نیز پایان یافته است. کمیســیون ماده 5برای ایــن نقطه، طرح منطقه ای تصویب کرده است. این محدوده براســاس طرح تفصیلی پهنه M( مختلف( محســوب می شود که شامل کاربری های GRS یعنی مسکونی، تجاری و فضای سبز اســت؛ به عبارت دیگر تقریبا تمام کاربری های 7گانه شــهری را می توان در آن اجرا کرد. تغییر کاربری چاله ها با همه اینها سؤال اینجاست که با چاله های عمق 130متری معــادن چه کاری می توان انجام داد؟ درخت کاری؟ ایجاد شــهربازی؟ ساخت بیمارســتان؟ از طرف دیگر اگر آب رودخانه کن وارد این حفره ها شود، احتمال ریزش دیواره های آن زیاد اســت. باتوجه به اینکه شن چاله ها در میان بزرگراه و مناطق مســکونی قرار گرفته اند و مساحت زیادی دارند، ابعــاد حادثه احتمالی نامشــخص است.
اگرچه اواخر ســال 95و ابتدای سال 96 ،پایدارســازی دیواره هــای این معادن صورت گرفت، ولی نکته مهم این اســت که پایدارســازی هم تاریخ انقضا دارد. مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران نیز دیروز به همین مسئله اشــاره کرد و گفت: »چند سال قبل که بارندگی ها شدت پیدا کرد، من چندبار از این نقطه بازدیــد کردم. احتمال ریزش شــن چاله ها زیاد است و امیدواریم با تفاهم میان نهاد های مختلف این مشــکل حل شود.« مهــدی پیرهــادی، رئیــس کمیســیون سالمت، محیط زیســت و خدمات شهری شورای اسالمی شهر تهران نیز عنوان کرد: »منطقه ای در موقعیت مابین رودخانه کن، جنوب بزرگــراه فتح، غرب بزرگراه شــهید بروجردی و شمال بزرگراه آزادگان به دلیل فعالیت استحصال معادن شن و ماسه تبدیل به شــن چاله ای به عمق متغیــر بین 50 تا 130متری شده است. خطرات ناشی از وجود این شــن چاله در 3حوزه قابل دسته بندی است؛ خطرات ناشــی از تجاوز گود به حریم و بســتر رودخانه کن و احتمال وقوع رانش گســترده در محدوده ای به شــعاع حداقل 100متــر درصورت وقوع ســیالب هایی با دوره بازگشت 100ساله و باالتر در محدوده موردنظر که خطر بالقــوه ای برای محدوده بزرگراه فتح و راه آهن تهران جنوب است.« او تأکید کــرد: »محدوده مســکونی غرب گود موردنظــر حدود 15 متر بــا آن فاصله دارد. خطرات ناشــی از گودبرداری عمیق پایدارســازی نشــده در اینجا بــرای باند کنــدروی بزرگــراه شــهید بروجــردی و پل هــای تقاطعی بزرگراه بــا رودخانه کن، مشهود است.
منبع: روزنامه همشهری
