مسمومیت غذایی یا داروی یکی از مشکلاتی است که گاه ما انسان ها با آن روبه‌رو می‌شویم این مشکل می‌تواند بسیار آزاردهنده و خطرناک باشد و گاهی منجر به مرگ می شود. اولین و ضروری ترین اقدام جهت رفع این مشکل شست و شوی معده است . در این مقاله قصد داریم این روش درمانی را بررسی کنیم و ببینیم آیا عوارضی در پی دارد یا خیر و از مراقبت های بعد از شست و شوی معده آگاه شویم.
چه زمانی از شستشوی معده استفاده می‌شود؟
در صورت بلعیدن سم یا مصرف بیش از حد قرص، ممکن است پزشک دستور شستشوی معده را بدهد. اگر چیزی سمی مانند مواد شیمیایی خانگی را بلعیدید، در اسرع وقت به بیمارستان مراجعه کنید. اگر کمتر از چهار ساعت از مصرف ماده سمی گذشته باشد، شست‌وشوی معده بیشترین اثر را می‌گذارد.
همچنین ممکن است پزشک پس از بعضی عمل‌های جراحی خاص در ناحیه شکم، مانند گاسترکتومی، دستور شستشوی معده را بدهد.
علاوه بر موارد گفته‌شده، ممکن است پزشک از روش درمانی برای موارد زیر نیز استفاده کند:
- گرفتن نمونه اسید معده؛
- کاستن از فشار روی رودهها در صورتی که مسدود شده باشند؛
- مکش خون به بیرون در صورت خونریزی معده؛
- تمیزکردن معده در صورت استفراغ خون در حین آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی (GI)؛
- برای انجام ایمن جراحی و محدودکردن خطر پنومونی آسپیراسیون؛
- برای کاهش فشار معده در حین تهویه کمکی در بیمارستان.
انواع مسمومیت
در ابتدا باید دانست که مسمومیت رخ داده به چه دلیل است. مسمومیت باعث ورود مواد مضر و سمی به بدن می شود که باعث اختلال عمبکرد بدن می شود. راه های ایجاد مسمومیت شامل داروها، غذاها، مواد پرتوزا، فلزات و سموم می باشد. بیشتر مسمومیت ها به دلیل خوردن دارو و یا غذاها ایجاد می شود. شدت مسمومیت دارویی به مقدرا و نوع داروی مصرفی بستگی دارد. خورن داروهای ضد فشار خون باعث کاهش و درمان فشار خون و در نتیجه، بیهوشی و اغما خواهد بود. این نوع داروها تعداد ضربان قلب را تغییر می دهخد. تهوع و دل درد هم از دیگر عوارض مسمومیت هستند.
روش های شست و شوی معده به چندین روش صورت می گیرد که ما در اینجا چند روش طبیعی را که به صورت معمول می توانید انجام بدهیدمعرفی می کنیم و در ادامه جهت اگاهی بیشتر با روش های مخصوص پزشکان نیز آشنا می شویم. توجه شود که تمامی روش های پزشکی مطرح شده ، زیر نظر پزشک صورت می گیرد و انجام خودسرانه آن ها بسیار خطرناک می باشد ، زیرا هر کدام از این روش ها در شرایط خاصی مورد استفاده قرار می گیرد و در صورت استفاده نابجا و مقدار دُز ناصحیح ، نه تنها کمک نمی کند بلکه اثرات خطرناکی نیز دارد.
خوردن آب ، روش طبیعی شست و شوی معده
یکی از روش های طبیعی برای پاک کردن و شست و شوی معده مصرف بالای آب می باشد. کم آبی بدن اثرات مخربی بر عملکرد و سلامت تمام اعضای بدن، به ویژه روده، معده، کلیه، کبد و مغز دارد. بنابراین توصیه شده است روزی حداقل 8 لیوان آب نوشیده شود، یک لیوان قبل از خواب و یکی به محض بیدار شدن از خواب باشد. نوشیدن آب نیم ساعت قبل از غذا توصیه شده است و صرف آب یخ یا آب حین غذا ممنوع است.
استفاده از زنجبیل
قدیر محمدی متخصص طب سنتی می گوید با توجه به خاصیت گرمی و خشکی که زنجبیل دارد این خشکی باعث خشک شدن رطوبت اضافی بدن از جمله رطوبت روده و معده می‌شود و می‌تواند برطرف کننده تشنگی به ویژه تشنگی ناشی از تجمع بلغم در معده باشد.
وی با اشاره به اینکه زنجبیل برای معده، قلب، کبد و مغز مقوی است و همچنین سموم حیوانی در بدن را خنثی می‌کند، تصریح کرد: در واقع سموم حیوانی در بدن به معنای مرغ‌هایی هستند که برای پرورش آنان از آنتی بیوتیک استفاده شده یا گوشت گاو که با برخی سموم تماس پیدا کرده است و با غذا خوردن وارد بدن شده است.
لیمو
اضافه کردن آب لیموی تازه به غذا و سالاد، یکی از روش‌های عالی دفع سموم بدن و کمک به هضم غذاست.
آلوئه ورا
نوشیدن عصاره آلوئه ورا به صورت ناشتا به هضم غذا و دفع سموم کمک می‌کند.
چگونه برای شستشوی معده آماده شویم؟
اگر به‌علت مسمومیت غذایی یا شیمیایی، مصرف بیش‌ازحد دارو یا سایر شرایط اضطراری قرار است شستشوی معده شوید، برای آماده‌شدن از قبل وقت نخواهید داشت. اما اگر پزشک بخواهد از این روش برای گرفتن نمونه از اسید معده شما برای آزمایش استفاده کند، ممکن است از شما بخواهد که قبل از انجام آن ناشتا باشید یا از مصرف برخی داروها خودداری کنید.
روش های مختص پزشکی
این روش ها برگرفته از سایت علوم پزشکی می باشد.
روش اول القا استفراغ
در این روش سعی می کنند شخص را با استفاده از شربتی به نام ایپکا وادار به استفراغ کنند تا مواد مسموم از بدن او خارج شود. این روش به ندرت استفاده می شود. این دارو در زمانی که باعث کاهش سطح هوشیاری می شود یا مسمومیت های ناشی از مواد اسیدی ، نفتی و ترکیباتی از این دست و ….. ممنوع می باشد.
شست و شوی معده توسط پزشک
یکی از روش های موثر جهت تخلیه معده بوده و تقریباً در تمام مسمومیت های خوراکی در دقایق اولیه بخصوص 4-2 ساعت و حتی تا 12 ساعت اول انجام می شود. این روش برای موارد زیر کاربرد دارد:
- خارج نمودن داروها و سموم مایع و جامد در صورتی که بیمار حجم زیادی را مصرف کرده باشد.لاواژ معده عمدتاً در عرض 60-30 دقیقه بعد از مصرف موثرتر است، هرچند در مورد داروهایی که سرعت تخلیه معده را کاهش می دهند، تا چند ساعت پس از مصرف نیز کاربرد دارد.
- برای تجویز زغال و آب دهی کل دستگاه گوارش در بیمارانی که قادر به بلعیدن نیستند.
- برای رقیق نمودن و خارج کردن مایعات خورنده از معده و آماده نمودن بیمار برای اندوسکوپی
استفاده از زغال فعال
زغال فعال ماده پودری با قدرت جذب بسیار بالاست که به دلیل داشتن سطح تماس زیاد می تواند اکثر سموم را جذب کند. نمک های یونی مثل آهن، لیتیم و سیانیدها یا مولکول های قطبی کوچک مثل الکل ها به مقدار بسیار کم جذب زغال فعال می شوند. تجویز دوز های مکرر چارکول در کاهش جذب داروهایی با حجم توزیع پایین و داروهایی که سیکل انتروهپاتیک دارند مثل دیگوکسین، فنوباربیتال و تئوفیلین می تواند کمک کننده باشد.
شستشوی معده چه خطراتی دارد؟
این فرایند می‌تواند آزاردهنده باشد. ممکن است موقع واردکردن لوله دچار حالت تهوع بشوید. پس از آن نیز ممکن است گلویتان تحریک شود.
این روش می‌تواند خطرات جدی‌تری هم داشته باشد. یکی از شایع‌ترین آن‌ها پنومونی آسپیراسیون است. این اتفاق زمانی اتفاق می‌افتد که مقداری از محتویات معده وارد ریه‌ها یا مجاری تنفسی بشود. پنومونی آسپیراسیون درمان‌نشده به‌طور بالقوه زمینه‌ساز تورم ریه، آبسه ریوی یا پنومونی باکتریایی است.
علائم پنومونی آسپیراسیون عبارت‌اند از:
- درد قفسه سینه؛
- خس‌خس سینه؛
- سرفه همراه با خلط؛
- رنگ مایل به آبی پوست؛
- خستگی؛
- تب.
این خطر در صورتی رخ می‌دهد که لوله از جای خود خارج شود. انجام شستشوی معده با تخلیه معده قبل از ورود محتویات به دستگاه تنفسی، از شما در برابر پنومونی آسپیراسیون محافظت می‌کند.
سایر خطرات شست‌وشوی معده عبارت‌اند از:
- اسپاسم تارهای صوتی که به‌طور موقت از تنفس طبیعی جلوگیری می‌کند؛
- واردشدن لوله به مجرای تنفسی به‌جای مری؛
- ایجاد سوراخ در مری توسط لوله؛
- ریختن محتویات معده به داخل رودهها؛
- آسیب به دستگاه گوارش؛
- خونریزی جزئی؛
- هیپوکسی یا کمبود اکسیژن؛
- هیپوترمی یا سرمازدگی.
در حالت کلی، شستشوی معده باید به‌ندرت انجام شود. مقدار سم خارج‌شده توسط شستشو یا همان لاواژ معده اغلب ناچیز است، به‌خصوص اگر بعد از ساعت اول انجام شود. موقعیت‌های کمی وجود دارد که مزایای این کار از خطراتش بیشتر است. تجویز این کار فقط باید طبق تجویز پزشک انجام شود. در صورت هرگونه نگرانی درباره این روش، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک به شما کمک می‌کند مزایا و خطرات احتمالی را بهتر درک کنید.