پرسون- میزان تبخیر آب سدها در نزد فعالان محیط زیست، دانشمندان و متخصصین این حوزه با دفتر برنامه ریزی آبفای کشور مغایر است و فعالان و پژوهشگران مقدار تبخیر ۷۰ درصدی آب پشت سدها را اعلام می کنند، اما از طرف آبفای وزارت نیرو گفته شده این اعداد و ارقام بدون پشتوانه است.
معاون مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو گفته میزان تبخیر آب سدها حدود ۳ میلیارد متر مکعب در سال است که معادل ۶ درصد کل حجم سد‌های کشور است که در صورت پایین آمدن حجم سد‌های کشور این رقم به ۱۰ درصد می‌رسد.
اما پژوهشگران داخلی میزان تبخیر آب پشت سدها و تبخیر آب و برف در همه نقاط کشور از کوه ها گرفته تا نهر ها و رودخانه ها را ۷۰ درصد می دانند.
با توجه به این موضوع می بینیم دانشمندان و پژوهشگران در مورد همه تبخیرات در سطح فلات ایران صحبت کرده اند و مدیر دولتی فقط در مورد میزان تبخیر آب پشت سد عدد و رقم داده است.
ما ملاک را اعداد و رقم های اعلامی مدیر دولتی در نظر می گیریم که بحث این مقاله است. متوسط تبخیر سالانه در جهان ۷۰۰ میلیمتر و در ایران برابر با ۲۱۰۰ میلیمتر است و نشان از تبخیر سه برابری سالانه آب در ایران در برابر متوسط تبخیر سالانه جهانی است. پس باید فکری به حال این موضوع مهم کنیم و هرچه زودتر اقداماتی را انجام دهیم و به فکر پوششی عالی برای روی سدها باشیم.
در کل دنیا چندین کشور و قاره کارهایی را انجام دادند که هرکدام مزایا و معایبی دارد برای مثال در آمریکا، استرالیا، آفریقای جنوبی و امارات از جمله کارهای صورت گرفته می توان به مواردی اشاره کرد. پوشش‌های شش‌ضلعی ثابت؛ شامل استفاده از سقف‌های متحرک و سلول‌های خورشیدی؛ پوشش شبکه‌ای با قابلیت جابجایی؛ تغییر در ساختار ظاهری سد است. لایه‌های محافظ الکلی و پلی‌اتیلنی در ابعاد نانو؛ پوشش‌های گنبدی و ورقه‌ای؛ استفاده از توپ‌های پلاستیکی، بادشکن‌های گیاهی، استفاده از کاور مواد شیمیایی و استفاده از پوشش‌های شناور در مناطق گرم و خشک هرکدام از این روش ها معایب و مزایایی دارد.
اکثر این روش ها برابر باد توانایی مقابله ندارند و یا صرفه اقتصادی ندارد و یا برای سطح های کوچک مورد استفاده قرار می گیرد. به هر حال از بین موارد فوق می توان ۲ یا سه مورد را انتخاب کرد که به جزئیات آن می پردازیم.
ابتدا پوشش‌های پلی‌اتیلنی شش‌ضلعی، رنگ روشن این پوشش‌ها سبب می‌شود میزان جذب حرارت در آنها کاهش یابد. این پوشش‌ها در برابر آتش مقاوم هستند و عمر آنها 15 سال است و در صورتی که اقدامات نگهداری از آنها به خوبی اجرا شود، عمر مفید آنها افزایش می یابد. “هگزکاور” این فناوری چند منظوره است و علاوه بر جلوگیری از تبخیر با استفاده از نور خورشید انرژی تولید می کند. این فناوری نسبت به صفحات خورشیدی هزینه پیاده‌سازی کمتر و امکان پوشش مساحت‌های بیشتری را داراست.
قابلیت منحصر به فرد این فناوری قابلیت جابجایی آن در زمان آبگیری، بارش و افتادن سایه ابرها بر روی آب سد است و با کمک جی پی اس می‌توان مکان آن را تغییر داد.
پوشش‌های گنبدی و ورقه‌ای؛ روش بسیار مفید برای جلوگیری از تبخیر آب سدها استفاده از صفحه‌های موسوم به “آکواکپ” است. این صفحه‌ها به صورت زنجیره‌ای از صفحات گنبدی شکل متصل به هم تشکیل شده و علاوه بر جلوگیری از تبخیر آب، دمای آب را کاهش داده و از تیره شدن رنگ آب نیز جلوگیری می‌کند. این صفحه‌ها در صورتی که ۸۰ درصد از سطح سد را بپوشانند می‌توانند تا ۷۰ درصد از تبخیر آب جلوگیری کنند البته مقداری هزینه بر است.
با توجه به موارد فوق و نیاز مبرم کشور برای حفظ آب در ایران آیا بهتر نیست حمایت از طرح‌های فناورانه، را مد نظر قرار دهیم تا مسیر توسعه را در راستای کمک به حل چالش‌های حوزه آب هموار کنیم؟
امیدوارم با حمایت دولت، شرکت های دانش بنیان کشور با ورود به این حوزه مهم و با استفاده از تخصص دانشمندان ایرانی طرح های فن آورانه ای اختراع شود تا از این سرمایه حیات بخش بتوانیم محافظت کنیم.
محسن بازرگان، کارشناس ارشد معماری
نظرات شما ( 1 نظر )