آخرین روزهای عمر دولت دوازدهم وزارت صمت در تلاش بود تا 6 هزار معدن غیر فعال کشور را در مزایده قرار دهد، اما باتوجه به عمر پایانی دولت و شتاب زدگی در ارائه این سرمایه های ملی پای دستگاه قضا به میان آمد و جلو این واگذاری ها تا روی کار آمدن دولت جدید متوقف شد.
به گزارش سایت خبری پرسون،کشورمان یکی از ثروتمند ترین کشورهای جهان به شمار می رود، معادن یکی از ذخایر ثروتمند هستند که کشورمان از آن برخوردار است، به طوری که در ایران حدود ۶۸ نوع ماده معدنی در قالب 11 هزار معدن حدود ۳۷ بیلیون تن ذخایر کشف شده و ۵۷ بیلیون تن ذخایر بالقوه قرار گرفته و در میان ۱۵ قدرت معدنی جهان قرار گرفته است و به عنوان یکی از کشورهای غنی از حیث دارایی‌های معدنی به حساب می‌آید.
این در حالی است که تولیدات و درآمدهای این ارزش خدادادی در کشورمان بسیار اندک است و این روزها 6 هزار از این معادن به حال خود رها شده اند، نبود سرمایه گذاری، کمبود تجهیزات پیشرفته اکتشافی و حمایت نکردن دولت ها از جمله عوامل خاک خوردن این مراکز به شمار می روند.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیزدر اسفند سال گذشته در جریان بررسی جزییات لایحه بودجه 1400،به موضوع تعطیلی معادن پرداختند، آنها وزارت صنعت، معدن و تجارت را مکلف کردند حداکثر ظرف سه ماه پس از ابلاغ قانون، نسبت به مزایده معادن شناسایی شده تا پایان اسفند 99 اقدام کند، البته تعیین تکلیف معادن راکد موضوع جدیدی نیست بلکه چندین سال است که به‌طرق مختلف این موضوع از سوی فعالان بخش معدن عنوان می‌شود اما متأسفانه تعیین تکلیف معادن راکد با سنگ‌اندازی‌هایی روبه‌رو شد و نتوانست به سرانجام برسد.
در این گزارش به نقش مهم معادن در درآمدزایی کشور و به وجود آوردن مواد اولیه مورد نیاز کشور پرداخته ایم.
معادن درآمدزای مناسب برای کشور
در بخش عمده ای از مساحت کشور اکتشافاتی صورت نگرفته است، از 95 درصد باقی مانده مساحت کشور 16 درصد آن در اختیار سازمان انرژی اتمی قرار دارد که در همین محدوده مواد معدنی گوناگونی وجود دارد، 11 درصد دیگر مساحت کشور در اختیار سازمان محیط زیست کشور و دیگر مساحت کشور در اختیار منابع طبیعی قرار دارد که اگر بخواهیم انقلاب معدنی در کشور ایجاد کنیم باید از دیگر مساحت ها استفاده کنیم تا درآمدزایی کشور را بالا برد و به نوعی درآمد نفتی را از بودجه کشور حذف کنیم.
بهرام شکوری رئیس کمیسیون معادن اتاق بازرگانی ایران در این باره به خبرنگار ما گفت: ایران یک درصد مساحت و یک درصد جمعیت دنیا را دارد و همچنین یک درصد از ذخایر طبیبی جهان نیز در ایران قرار دارد، البته این آمار بر اساس مطالعات و اکتشافات سطحی در کشور رخ داده است.
وی افزود: در بخش عمده ای از مساحت کشور اکتشافاتی صورت نگرفته است، از 95 درصد باقی مانده مساحت کشور 16 درصد آن در اختیار سازمان انرژی اتمی قرار دارد که در همین محدوده مواد معدنی گوناگونی وجود دارد، 11 درصد دیگر مساحت کشور در اختیار سازمان محیط زیست کشور و دیگر مساحت کشور در اختیار منابع طبیعی قرار دارد که اگر بخواهیم انقلاب معدنی در کشور ایجاد کنیم باید از دیگر مساحت ها استفاده کنیم تا درآمدزایی کشور را بالا برد و به نوعی درآمد نفتی را از بودجه کشور حذف کنیم.
این فعال معدنی ادامه داد: 5درصد مساحت کل کشور در اختیار 11 هزار معادن است، که متاسفانه 50 درصد این معادن فعال اند و 50 درصد دیگر به دلایل مشکلات مالی، اجرا نشدن زیر ساخت ها، نبود بازار فروش محصول معدنی و مشکلات سیاست گذاری های دولتی مانند افزایش عوارض صادراتی به تعطیلی کشیده شده اند.
او خاطرنشان کرد: به عبارتی دو و نیم درصد مساحت کشور در اختیار معادن فعال است؛ که انتظار وجود دارد که سازمان های دیگر مانند میراث فرهنگی، انرژی اتمی، منابع طبیعی، محیط زیست و.. همکاری لازم را با معدن کاران انجام دهند.
شکوری تصریح کرد: بخش صنعت و معدن کشور تنها دو درصد از ذخایر آب استفاده می کند، آب شرب هموطنان 6 درصد و بیش از 90 درصد آب کشور در کشاورزی مصرف می شود و اگر در حوزه آب کشاورزی صرفه جویی صورت بگیرد مشکلات آب بسیاری از صنایع و معادن برطرف خواهد شد.
سیاست زدگی در تصمیمات اقتصادی
پیش از این نیز مهدی کرباسیان درباره اینکه چرا «معدن» همیشه در حاشیه بوده، معتقد است: نفت و سیاست معدن را به حاشیه برد. وی اعتقاد دارد، وزارت معادن حتی برای مدت کوتاهی باید احیا شود.
به اعتقاد کرباسیان اقتصاد ما سیاست زده و وابسته به درآمدهای نفتی شده، به نحوی که دیگر توجهی به سایر پتانسیل ها در کشور نمی شود، حتی برآوردی از ذخایر شناسایی شده که مورد اکتشاف قرار گرفته است هم نداریم.
وی گفت: به هر صورت باید بپذیریم کار اکتشافیِ ژئوفیزیک هوایی و شناسایی جزء وظایف بخش خصوصی نیست، جزء وظایف دولت و سازمان زمین‌شناسی است به نحوی که بعد از طی این مرحله دولت باید شروع به واگذاری پهنه‌ها و محدوده‌ها نماید که این موضوع امروز جزو اولویت‌ها نیست.
به گفته وی، من شخصاً اعتقاد دارم در مقطع فعلی نه برای بلندمدت بلکه برای یک زمان محدود مثلاً مجلس برای 10 سال تصویب کند وزارت معادن و فلزات احیاء شود تا به حوزه معادن و فلزات توجه ویژه ای صورت گیرد.
او ادامه داد: معدن یک شانس خدادادی است که همۀ کشورها این ظرفیت را ندارند زیرا تعداد کشورهای معدنی دنیا محدود است. جالب این است که بعضی از این کشورها که ذخایر مناسبی داشته و تک‌محصولی یا چندمحصولی هستند اما مانند ما دارای ذخایر انرژی نیستند. مثلاً در کشورهای توسعه‌نیافته مانند گینه سنگ اکسید و معادن اکسید به همراه مواد اولیه آلومنیوم وجود دارد و جزء یکی از غنی‌ترین کشورهای دنیا به شمار می آید اما این کشور از نظر انرژی نزدیک به صفر است.
معاون سابق وزیر صمت افزود: نه گاز، نه نفت و نه زغال‌سنگ دارد به نحوی که نهایتاً این کشور می تواند مواد خام استخراج و صادر کند. در کشور پیشرفته‌ای مانند استرالیا که از نظر ذخایر سنگ‌آهن یا بعضی از اقلام دیگر جزء یکی از غنی‌ترین کشورها است هم چون انرژی وجود ندارد این کشور یکی از صادرکنندگان اصلی سنگ‌آهن به صورت خام است و بیشترین صادرات را به چین انجام می دهد . آمارها نشان می می دهد در سال 2019 میزان صادرات استرالیا نزدیک 100 میلیارد دلار سنگ‌آهن به چین بوده است که این عدد بسیار نجومی است.
معادن دست نخورده ایران
ایران در حوزه معدن می تواند نقش قابل توجهی در دنیا داشته باشد. باید توجه کنید که گردش مالی مواد معدنی در دنیا 2000 میلیارد دلار در سال است که اگر ما از سهم 7 درصدی ذخایر معدنی خود استفاده می کردیم باید حدود 140 میلیارد دلار درآمد عاید کشور می شد. اما متاسفانه با وجود پتانسیل های بالا فقط کمتر از10 میلیارد دلار از ذخایر معدنی خود کسب درآمد کرده ایم. آمار نشان می دهد ایران کشور معدنی و دارای ذخایر بسیار بالایی است که می تواند در بازارهای جهانی همانند گاز و نفت حرفی برای گفتن داشته باشد.
در این بین سعید صمدی کارشناس بخش معدن در گفت و گو با یکی از خبرگزاری ها، با اشاره به اینکه در سال 2014 سازمان تجارت جهانی در قالب یک گزارش به بررسی مناطق مختلف کشورها که ذخایر ناشناخته معدنی دارند پرداخت، اظهار داشت: این گزارش در صدد این بود تا با شناسایی ذخایر غنی معدنی کشورهای مختلف پتانسیل آنها را برای تأمین مواد اولیه در صنایع مختلف مورد ارزیابی قرار دهد.
وی افزود: نکته جالب در این گزارش این بود که مشخص شد سه کشور کره شمالی، افغانستان و ایران ذخایر معدنی دست نخورده بالایی دارند که می توان با اکتشاف و انجام مطالعات در این کشورها به ذخایر امید بخشی برای تأمین نیاز صنایع مختلف در آینده دست پیدا کرد. در این گزارش اعلام شده کار جدی در این سه کشور در حوزه معدن انجام نشده درحالیکه می توان با سرمایه گذاری حساب شده از ذخایر این کشورها به نحو احسن استفاده کرد.
این کارشناس بخش معدن با تاکید براینکه 7 درصد ذخایر معدنی دنیا در ایران قرار دارد، گفت: در برآورد اولیه علی رغم اکتشافات انجام شده حدود 57 میلیارد تن ذخایر در کشور اکتشاف شده که هنوز نتوانسته ایم از آنها استفاده مناسبی داشته و به مرحله بهره برداری برسانیم.
صمدی تصریح کرد: ایران در حوزه معدن می تواند نقش قابل توجهی در دنیا داشته باشد. باید توجه کنید که گردش مالی مواد معدنی در دنیا 2000 میلیارد دلار در سال است که اگر ما از سهم 7 درصدی ذخایر معدنی خود استفاده می کردیم باید حدود 140 میلیارد دلار درآمد عاید کشور می شد. اما متاسفانه با وجود پتانسیل های بالا فقط کمتر از10 میلیارد دلار از ذخایر معدنی خود کسب درآمد کرده ایم. آمار نشان می دهد ایران کشور معدنی و دارای ذخایر بسیار بالایی است که می تواند در بازارهای جهانی همانند گاز و نفت حرفی برای گفتن داشته باشد.
گزارش از: محمد خادمی
