عربستان جایگزین فروش نفت ایران به چین / تحریم ها عامل حذف مشتریان انرژی

به گزارش سایت خبری پرسون، کشورمان توان این را دارد که روزانه 3 میلیون بشکه نفت استخراج و به فروش رساند، به طوری که با اجرای توافق برجام بین ایران و 5 کشور بزرگ جهانی این میزان تولید و فروش صورت گرفته بود؛ تا اینکه با روی کار آمدن «ترامپ» رئیس جمهور امریکا و خروج آن از برجام و از سوی دیگر شدت اجرای تحریم های ظالمانه امریکایی ها به کشورمان فروش نفت ایران رفته رفته بسیار کاهش پیدا کرد و به نوعی مشتریان خریدار نفت ایران دست از خرید برداشتند، تحریم ها به قدری کارساز بود که چینی ها به عنوان مهم ترین مشتری نفتی ایران نیز حاضر نشدند از ایران خرید کنند.

در این میان کشورهای رقیب تولید کننده نفت که در همجواری کشورمان قرار دارند از این موقعیت استفاده کردند و به نوعی از این آب گل آلود ماهی گرفتند و مشتری چندین ساله نفت ما را از آن خودشان کردند و چین نیز به سمت خرید نفت از آنها روی آورد.

کاهش چشم گیر نفت ایران به چین

مجید رضا حریری رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین در این باره به خبرنگار پرسون گفت: تا یک دهه پیش ایران شریک نخست صادرات نفتی در منطقه خاورمیانه با چینی ها بود، اما این روزها رتبه ما بین 5 تا 6 رسیده است دلیل این امر هم کاهش فروش نفت به چینی ها بوده که میزان مبادلات را کاهش داده است، همسایگانمان مانند عراق، عربستان، عمان ،قطر، امارات نفت و گازی را که به چین می فروشند حذف کنند ما دوباره شریک اول چین در منطقه خواهیم شد.

‏‎او ادامه داد: آن زمانی که ما نفت به چین می فروختیم، چینی ها مصرف نفت کمتری داشتند و حدود 10 درصد نیازشان را از ما می خریدند، ولی این روزها میزان مصرف شان بالا رفته و به دلیل تحریم ها ما توان فروش را نداریم و اگر تحریم ها نبود ایران بزرگترین تامین کننده نفت چین به حساب می آمد و به تنهایی می توانست حود 20 درصد نیاز نفت چین را تامین کند.

حریری خاطرنشان شد: ایران تا چند سال پیش به طور متوسط روزانه 600 هزار بشکه نفت به چینی ها می فروختیم، اما تحریم ها باعث شد مجموع فروش نفت ما به دنیا بسیار کمتر از این میزان شود، در نتیجه وقتی نتوانیم روزانه 500 هزار بشکه نفت به چین بفروشیم اگر هر بشکه را 40 دلار هم در نظر بگیریم در روز حدود 14تا15 میلیارد دلار درآمد صادراتی نفتی ما با چین در طول یک سال کاهش پیدا می کند و رتبه فروش ما با چین کاهش پیدا می کند و در اینجا همسایگان نفتیمان مشتری ما را از آن خودشان کرده اند.

رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین عنوان کرد: 10 سالی است که عربستان نفت بیشتری از ایران به چین می فروشد و جایگزین نفت ایران شده است، البته سایر کشور های همسایه نیز فروش نفت به چین را افزایش داده اند.

وی گفت: خرید نفت از ایران مشمول تحریم است وقتی مشمول تحریم باشیم ، این تحریم ها مانند یک زنجیره می مانند؛ یعنی اینکه حمل کننده نفت ایران تحریم می شود، خریدار آن و حتی پالایشگاهی که نفت ایران وارد آن می شود نیز تحریم می شود، در نتیجه کمپانی های بزرگ بین المللی نفتی فرقی ندارد چینی ها باشند یا دیگر کشورها اگر نفت ایران وارد چرخه معاملات شان شود با مشکل مواجه می شوند و آنها حاضر نیستند نفتی از ما خریداری کنند که اقتصادشان به خطر بیفتد.

افزایش صادرات نفت عربستان به چین

رویترز در یک گزارش اعلام کرده بود که عربستان سعودی و روسیه در رقابت تنگاتنگی برای تبدیل شدن به بزرگ‌ترین صادرکننده نفت به چین در سال ۲۰۲۰ بودند و هر دو کشور با وجود کاهش تقاضای جهانی نفت در پی همه‌گیری ویروس کرونا، صادرات خود به این اقتصاد برتر را افزایش داده‌اند.

داده‌های شرکت‎های رفینیتیو، وورتکسا و کپلر نشان داد عربستان که پارسال بزرگ‌ترین صادرکننده نفت به چین بود، از ژانویه تا نوامبر سال ۲۰۲۰ روزانه یک میلیون و ۶۰۰ تا یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه نفت به این کشور فروخته است، زیرا کاهش قیمت فروش نفت در ماه جاری صادرات عربستان را افزایش داد.

مقدار صادرات نفت عربستان به چین در حال رسیدن به روسیه است که از ابتدای سال ۲۰۲۰ تاکنون حدود یک میلیون و ۷۰۰ بشکه در روز نفت به این کشور صادر کرده است. عراق نیز با صادرات حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز، در رتبه سوم قرار دارد.

نزدیکی استراتژیک بین عربستان و چین تصادفی نیست

به تازگی نیز الشرق الاوسط در گزارشی مدعی شد: چین مانند آمریکا و روسیه نیست؛ یک سیاست خارجی هجومی ندارد، نمی خواهد یکی از طرفهای جنگ باشد و از سیاستهای محورها در منطقه ما دوری می کند. با این حال، دولتی بزرگ و صاحب منافعی عظیم در منطقه است؛ یکی از منافع چین در خاورمیانه، نفت است.

در ادامه این گزارش آمده است: در واقع منطقه خاورمیانه، شریان حیاتی چین است و قرار گرفتن آن تحت سیطره دولتهای منطقه ای یا بین المللی و ایجاد هرج و مرج از سوی سازمانهای ترویستی، باعث نگرانی پکن می شود. چین با اینکه موضع گیری خاصی ندارد، از نقش مهمی برخوردار است و بعنوان یک قدرت اقتصادی برای حمایت از منافع خود تلاش می کند، بی آنکه از قدرت نظامی استفاده کند. سیاست های آن پراگماتیستی است و در جریان اختلافات آمریکا با ایران، پکن واشنگتن را یاری نکرد، از توافق هسته ای خارج نشد و تحریم ایران را نپذیرفت. اما همزمان تصمیم گرفت از ایران بعنوان یک منبع اصلی خریدهای پتروشیمی خود چشم پوشی کرده و به سمت عربستان سعودی گرایش یابد. این مساله می تواند ضربه دردناکی به تهران باشد.

نزدیکی استراتژیک بین عربستان و چین تصادفی نیست و نتیجه اقدامات سیاستمداران سعودی در رابطه با چین است. سفر ملک سلمان به پکن در سال گذشته گام مهمی بود که در جریان آن توافق های همکاری گسترده اس بین پکن و ریاض منعقد شد.

علاوه بر این، سفر رئیس جمهور چین به امارات سفری استثنایی بود. این در حالی است که چین با کویت نیز روابط خوبی دارد. اقتصاد، قدرت دولتهای خلیج و راهی به عقل و قلب چین است؛ شراکتی بدون التزام های دیگر. چین در حال حاضر به سمت عربستان سعودی و دولتهای عربی خلیج فارس حرکت می کند و از نفت ایران چشم پوشی کرده است. این در حالی است که در گذشته ایران اولین تامین کننده نفت چین بود. همین نکته باعث برانگیخته شدن خشم تهران شده و مسئولان را بر آن داشته است تا با منطقی متفاوت به خوانش حوادث مشغول شوند.

در این شرایط می توان گفت چین با صرفنظر از نفت ایران، تبدیل به شریک مهمی برای سعودی شده است و این مساله می تواند با طرح اقتصادی عظیم آن نیز هماهنگ باشد.

ایران چه باید کند؟

به هرحال از نگاه اقتصادی مشتری وفادار وفاداری کوتاهی دارد و منتظر نمی ماند که فروشنده چه مشکلاتی دارد، اینکه چینی ها برای تامین انرژی کشور خود با بیش از یک میلیارد جمعیت که در حال حاضر در رتبه دوم اقتصاد جهانی قرار دارد منتظر برداشتن تحریم های ایران باشد دور از انتظار است و طبیعتا به دنبال جایگزین کردن فروشنده نفتی می گردد؛ از سوی دیگر تکلیف رقبای نفتی ما مانند عربستان، عراق، کویت و... نیز مشخص است آنها هم به دنبال مشتری جدید هستند و هم اینکه با این کار بازار رقیب شان ایران را کوچک می کنند. در این میان ایران دو راه کار دارد؛راهکار نخست این است که سعی کند برجام را با دولت جدید امریکا به توافق برسد تا از این طریق مشتریان قدیمی خود را جذب کند و راهکار دوم این است که نفت فروشی را کنار بگذارد و رو به تولیدات پتروشیمی اورد و به نوعی نفت را از خام فروشی جدا کند و به فرآورده شدن روی آورد، این امر موجب می شود تا از این طریق هم سود بیشتر نصیب ایران شود و هم اینکه توانسته نفت خود را به فروش رساند، حال این سوال می شود که چطور می توان با تحریم های موجود کالای فرآوری شده را به فروش رسانیم؟ باید گفت که کشورهای همسایه مانند پاکستان، افغانستان، عراق و... نیاز مبرمی به سوخت بنزینی و گازوئیلی دارند و حاضر هستند این سوخت ارزان قیمت را در ایران به هر طریق فراهم کنند.

گزارشی از: محمد خادمی